InfoHub Logo

Qazanaq (bagýlnık bolotnyı, Ledum palustre L.) — qysy-jazy kógerip turatyn, bıiktigi 1 metrge deıin jetetin, bas aınaldyryp, kisini eseńgiretip tastaıtyndaı kúshti ıisi bar ósimdik. Tamyrdan ósken negizgi sabaqtary jataǵan. Osy sabaqtan tik kóterilip ósip shyqqan qosymsha sabaqtary da kóp. Eski butaqtarynyń qabyǵynyń túsi surǵylt ári jalań, al jas butaqtarynyń qońyr tústi túkteri bar. Japyraqtary kezektesip ornalasqan, uzynsha kelgen, shetteri tómen qaıyrylǵan. Sabaqtary qysqa, syrtyn maıda túk basqan. Aq nemese qyzyl tústi gúlderi ósimdiktiń joǵarǵy jaǵyna qolshatyr sıaqtanyp jınala ornalasqan. Mamyr aıynan shilde aıyna deıin gúldeıdi. Batpaqty ormandarda, dalaly aımaqtarda, taýlardyń etekterinde, ózen jaǵalarynda kezdesedi.

Dárilik maqsatqa ósimdiktiń gúldegen kezdegi japyraqtary men maıda butaqtary paıdalanylady. Quramynda 1 prosentke deıin efır maıy bar ótkir ıisi bolatyn sebebi de osyǵan baılanysty. Qazanaq bronh qabynǵanda qaqyryq túsirý úshin, bronh demikpesin emdeý úship, revmatızmge qarsy, toq ishek tyrysyp aýyrǵanda jáne nerv júıesin tynyshtandyrý úshin qoldanylady.

Halyq medısınasynda qazanaq bezgek pen týberkýlezdi emdeý úshin de qoldanylǵan. Ol úshin kazanaqtyń 10 gramyn alyp, qaınap turǵan 1 stakan sýǵa 15-20 mınýt salyp qoıý kerek. Súzilip alynǵan tunbany 1 as qasyqtan kúnine 3-4 ret ishedi. Qazanaqty keıbir baska ósimdiktermen qosyp paıdalanǵanda da áseri arta túsedi. Mysaly, qazanaqtyń untaqtalǵan eki shaı qasyǵyn, jalbyztiken tamyrynyń untaqtalǵan bes shaı qasyǵymen aralastyrady da, 1 lıtr qaınaǵan sýǵa salyp 15-20 mınýt tundyrady. Daıar bolǵan dárini 1 as qasyqtan árbir eki saǵat saıyn dızenterıaǵa shaldyqqanda ishedi. Bul ósimdikti basqasha da qoldanýǵa bolady. Iaǵnı qazanaqtyń 10 bóligin, dárilik jalbyztiken tamyrynyń 20 bóligin, ógeıshóptiń 20 bóligin alyp ábden aralastyrady. Osy qospanyń 2 shaı qasyǵyn qaınap turǵan 1 stakan sýǵa salyp 20 mınýt tundyrady. Ony súzip alǵannan keıin jarty stakannan kúnine 3-4 ret ishse, qaqyryqtyń túsýin kúsheıtedi.

Taǵy da bir keńes: qazanaqtyń 25 gramy men kúıdirgish qalaqaıdyń 15 gramyn alyp, qaınap turǵan 1 lıtr sýǵa tundyrý kerek. Ony jarty stakannan kúnine 5-6 ret iship revmatızmdi, bronh demikpesin emdeýge jáne jóteldi qoıdyrýǵa bolady.

Qazanaqtyń japyraǵynan 150 gram, maralqýraıdyń (chemerısa belaıa) tamyrynan 150 gram alyp, olardy 500 gram erigen mal maıyna qosady. Sonan soń ony túnge qaraı ystyq jerge - pesh ishine qoıady. Tańerteń qospany súzip alyp, syrqyrap qaqsaǵan jerlerge jaǵýǵa bolady. Qazanaqtyń jer ústindegi bóligin kelige túıip untaqtaıdy da, elgezerden ótkizip qarakúıe men qandalaǵa qarsy qoldanýǵa bolady.

---