InfoHub Logo

Qazaq baspasóziniń alǵashqy qarlyǵashynyń biri «Aıqap» jýrnalynyń alǵashqy sany 1911 jyly 10 qańtarda Troıskide shyqqan.Jáne de bıylǵy 2021jyly «Aıqap» jýrnalynyń shyqqanyna 110 jyl tolyp otyr.Uıymdastyrýshysy jáne baspager, redaktory Muhamedjan Seralın boldy.

"Aıqap" qazaqtyń qoǵamdyq sanasynyń oıanýyna jáne ulttyq mádenıettiń damýyna úlken úles qosqan. Jýrnalda qazaq aýyldaryndaǵy oqý-aǵartý jumystary, áıel teńdigi, otyryqshylyq ómir saltyna kóshý, sonymen qatar Memlekettik Dýmaǵa qatysý jónindegi saıası máseleler kóterildi. Jýrnaldy shyǵarý jumystaryna Á.Ǵalımov, S.Toraıǵyrov qatysqan. Jýrnalda A.Baıtursynuly, Sh.Qudaıberdiuly, B.Maılın, B.Ótetileýov, S.Kóbeev, N.Quljanov, t.b. sıaqty belgili jazýshylar belsendi qyzmet atqarǵan. Abaı, Sh.Ýálıhanov, Y.Altynsarın óleńderimen qatar halyq aýyz ádebıetiniń shyǵarmalary, shyǵys, orys jáne eýropa ádebıetiniń týyndylary jarıalanǵan.

 Uzaq ýaqyt kúsh-jiger jumsap, aıanbaı eńbektenýiniń arqasynda M. Seralın 1910 jyldyń aıaǵynda jýrnal shyǵarýǵa ruqsat aldy. “Qostanaı ýeziniń Shubar bolysy № 5 aýylynyń qazaǵy M. Seralınge, – delingen qujatta, - Troısk qalasynda onyń jaýapkershiligimen mynadaı baǵdarlama boıynsha: bas maqalalar, sheteldik habarlar, musylmandar ómiriniń máseleleri, hronıka, feletondar men óleńder, bıblıografıa jáne ǵylymı maqalalar, aralas dúnıeler jáne redaksıaǵa hattar baǵdarlamasymen aı saıyn “Eı-kaf” jýrnalyn shyǵarýǵa ruqsat berildi”. Progresshil demokratıashyl zıalylardyń san jyldar boıy ańsaǵan armandary oryndaldy:1911 jylǵy 10 qańtarda Troıskide qazaq halqynyń tarıhyndaǵy tuńǵysh “Aıqap” ulttyq jýrnalynyń birinshi nómiri shyqty.

«Aıqap» jýrnalynyń alǵashqy sanynda Ahmet Baıtursynulynyń qazaqtyń ǵylym men bilimdi ıgermegenin másele etip kótergen maqalasy jarıalandy. Qarjynyń tapshylyǵynan jýrnal birinshi jyly aıyna bir ret, shaǵyn kólemmen jaryq kórdi.

1911jyly Troısk qalasynda basynda aıyna bir ret, keıinnen 1912 jyldan bastap jýrnal aıyna eki retten 12-24 bet kóleminde jarıalandy. 1-2 myń danamen 88 nómiri jaryq kórgen.

Jýrnal 1911 jylǵy qańtardan 1915 jylǵy qyrkúıekke deıin shyqty. Barlyǵy 88 nómiri tarap, taralymy 1000 danaǵa deıin jetti.

Mirjaqyp Dýlatov bul basylym týraly «bilim álemine ashylǵan bir tereze boldy» dep jazǵan.

«Aıqap» jýrnalynyń  taǵdyryna jalpy ulttyq basylym bolý jazyldy.

Ý.M.Djoldybaeva Ál–Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń dosenti

M.Sh.Shalqarova Ál–Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Shyǵystaný fakúltetiniń 1-kýrs stýdenti

---