InfoHub Logo

Qazaq baspasóziniń, ásirese, «Qazaq ádebıeti» gazetiniń qazaq qaýymy úshin alar orny erekshe. Bul buryn da, búgin de, Alla jazsa, erteń de solaı bolyp qala bermek. Ejelden-aq qazaq jyrtysyn jyrtyp, ult muńyn muńdap kele jatqan gazet bul kúnde el nazaryn ózine aýdarǵan.

Kún tártibindegi shıli máselege aınala jazdap turǵan jer qatynastary týraly da birtalaı ortaǵa oı tastap, olja salar dúnıelerdi jarıalap úlgerdi. Solardyń biri gazettiń ústimizdegi jylǵy 5-11 tamyzdaǵy №29- sanynda jarıalanǵan Qorabaı Shákirovtyń  «Qazaq jeriniń qamyn oılaı...» atty maqalasy avtor týǵan jer týraly tolǵanysyn birtalaı búgingi jáne keler urpaqqa úlgi bolar ónegeli jaılardy qozǵaı kelip, oryn alyp otyrǵan olqylyqtardyń ornyn toltyrýǵa, isti alǵa bastyrýǵa baǵyttalǵan óziniń t.b.     

Birtalaı azamattardyń oılaryn ortaǵa salyp, naqtyly mysaldar keltiredi. Sonyń biri – Sharbaqty aýdanyndaǵy «Pobeda» sharýashylyǵynda. Óńirdegi sharýashylyqtardyń sharýasy shatqaıaqtap, shańyraǵy ortasyna túsken adamdardyń úkili úmiti jelge ushqan tusta  oblystyq «Saryarqa samaly» gazetiniń tilshisi bolǵan edik.

Mundaǵy báz qalpynda turǵan kóshelerdi alańsyz adamdardyń shattyq tolqyǵan júzderin kórgende Baıan jerinde toz-toz bolyp qulap qıraǵan aýyldar qalaǵa bet alǵan kóshterden kózimiz jaýyr bolǵan basymyz ómirde tozaq pen jumaq qatar bolsa, jumaq osy sońǵysy shyǵar degen oıǵa tirelgen edik.

Maqalada: «Úkimetti jáne jerdi ıgerýdegi úkimet kózqarasyn qoldaǵysy keletinderdiń jerdi satsa, jalǵa berse, qyrýar ınvestısıa tartylady», –  degen ýájderin aıta kelip,  mysal retinde álemdik tájirıbeni alǵa tartqan eken.

Avtor munan ári joǵaryda ózi keltirgen mysaldardy túıindeı kelip: «Munyń ózi jerdi ıgerýde shetelden ınvestısıa almasaq bolmaıdy», –degen pikirlerge dálel retinde usynady. Óte oryndy sóz.

Olaı deıtinim, bizden kósh ilgeri ketken nebir damyǵan elderdiń tabysyn kóldeneń tartyp, olar jerlerin satty, jalǵa berdi, sonyń arqasynda baıyp jarydy, biz de baıımyz deýdiń eshbir qısyny joq. Ol elderdiń sharýalary jerden tamyrlaryn qaı jyly, qaı ǵasyrda úzip qalalyq bolǵandaryn tap basyp aıta alasyz ba?!

Asfáltti bıik úıli qalada kózin ashyp, esin jıyp, etegin japqan jer-ana asyraýshy ekenin kitaptan oqyp, kınodan kórgen urpaq úshin jer taǵdyry degen, beri qoıǵanda, bes tıyndyq quny joq bos sóz bolyp kórinýi yqtımal. Al qazaq balasy qalaǵa qaraı aldy osydan on bes-jıyrma, arty kúni keshe qozǵaldy. «Aýyl– altyn besik», «jer- ana» degen uǵymdardy kúni keshege deıin duǵadaı jattap, oǵan kámil senip ósken qazaq Altyn besigin, jer-anasyn qustyń tumsyǵyndaı kelte kezeńde umyta alar ma?! Sol dalada ótken ómirin, sińirgen eńbegin,tamshylata tókken terin, qýanyshy men kirbińin olarǵa qandaı kúsh umyttyra almaq?

Sondyqtan da kimge de bolsyn jerdi satý sanasyna sińip, mıyna qona qoıar ma? Bul aýyldan qalaǵa kóshken birdiń basyndaǵy hal emes, myńnyń basyndaǵy hal ǵoı?! Sondyqtan da men marotorııdiń bes jylǵa uzartylýyn bar bolǵany bul salada atqarylar istiń bastaýy ǵana dep túsindim. Al jer qatynasy máselesin aldy-artyna qaratpaı, túpkilikti sheshý úshin keminde bir ǵasyr ýaqyt kerek .

Osy materıal basyla qalǵan jaǵdaıda oqyrmandar tarapynan «bul da qyrýar jerdi satyp, ne jalǵa alǵandardyń biri shyǵar» degen kúmándi oı týmaýy úshin óziniki deıtin baspanaǵa qoly jetpeı júrgenderdiń biri ekenimdi qalada áıelim jáne qyzym úsheýmiz ulymnyń qolynda turatynymyzdy aıta keteıin, baspanasy joq adamnyń jeri qaıdan bolsyn?

Al qolǵa qalam alǵyzyp otyrǵan urpaq aldyńdaǵy azamattyq, qala berdi, qalamgerlik paryz. Osy oraıda, oıǵa erterekte kórgen, umytpasam «Qazaqfılm» túsirgen «Jerge qaıtyp oralý» atty fılmindegi ǵaryshqa ushýdy armandaıtyn Ermek atty shopanǵa aýyldastary arnaǵan myna bir aýyz óleń oraldy:

       Qarańdarshy, dostarym,

       Myna bizdiń Ermekti.

       Jerdegi qoıdan aırylyp,

       Kókke qolyn sermepti, –deıtin edi.

Toq eteri, jerdi satyp baıımyz, jarımyz dep júrgende ata jurttan aırylyp, urpaǵymyzdy tentiretip kóp aıtyla beretin álem jurtynyń aldynda masqaramyz shyqpasa jarar. Urpaq qarǵysyna qalmasaq boldy da.

Súleımen Baıazıtov

Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi, jazýshy.

Baıanaýyl aýdanynyń qurmetti azamaty

---