InfoHub Logo

Tarıhta «quba qalmaq zamany» dep atanǵan shaqta qalmaq pen qazaqtyń el shabysqan dáýlerin bitistirýde Qazybek úsh ret bılik aıtqan eken.

Onyń biri — on tórt jastaǵy Qazybek Telqońyr deıtin taıǵa minip, ózge bılerge atqosshy bop barǵanda aıtqan bıligi. Bul bılik jalpyǵa belgili.

Ekinshi bıliginiń tarıhı mynadaı: Qazybek aty áıgili bı bop turǵan shaǵynda ózine qaraǵan elin qalmaqtyń tike shabýylynan aýlaǵyraq qonysqa irge teptirý úshin Saryarqanyń jerin sholyp qaıtýǵa ketedi. Sony syrttan estigen qalmaqtyń Qońtáji deıtin hany dereý qalyń qol attandyryp Qazybekke qaraǵan eldi shaptyryp alady. Hannyń qoly malmen qosa júzge tarta er balalardy da baılap áketedi. Onyń ishinde Qazybektiń óz balasy Qazymbet te ketedi. Óıtkeni Qazybektiń tuqymynan bireýdi qaıtse baılap áketý jóninde hannyń tikeleı tapsyrmasy bolǵan desedi. Saryarqany qonystyqqa unatyp, elge qaıtqan Qazybek ózi basshy bolyp qalmaqqa ekinshi ret jol tartypty.

On tórt jasar bala kúnniń ózinde neler tapqyr sózder aıtyp betin qaıtaryp tastaǵan Qazybekten jasqanyp, Qońtáji han bitim jasaýǵa kónedi. Biraq er balalardyń ishinen ózine keregin alyp qalý maqsatymen ártúrli qýlyqqa salady. Sonda hannyń kózdegeni Qazymbetti qaıtarmaý eken. «Tiri emes» balalarǵa qun tóleý nıetin bildiredi.

Sonda Qazybek turyp Qońtájige:

— Jumyr basty eki aıaqty adamymnyń ózi qaıyr. Tórt aıaqty aıdyndy bózimniń kózi úshin qun almaımyn. Ólse, men bózimniń kózi joq bolsa, eki ese qyp tóleýińe kelisemin. Tal túste tapap alamyn, — degende, Qońtáji:

— Qazybek bı, «eriń úshin qun almaı, ólisemin!» degenińdi jón delik. Al «bózińniń tóleýin eki ese qyp alamyn!» degenińe jol bolsyn, — depti.

Sonda Qazybek:

— Bózimniń tóleýin eki ese bolatyn sebebi: (beleńnen shyǵa kelgen qalyń toptyń ishinde onyń jarq etken aıdyny Qońtájideı handy da seskendiredi). Tóleýi tolyq bolsa —  endigiári este júredi, — deıdi.

Sonymen Qazybek bul jolda shapqynshylyqqa túsken balalarmen qosa maldyń kózi barynyń kózin, kózi joǵynyń tolyq tóleýin alyp qaıtady. Sol shabynshylyqqa túsip, qaıta kelgen Qazymbettiń urpaǵyna Shanshardan órbigen ózge rýlardyń adamdary:

— Sender qalmaqsyńdar. Qońtáji Qazybek babamnan qaımyǵyp aıypqa bergen, — dep qaljyndaıdy. Al Qazymbettiń urpaǵy atasynyń shabynshylyqqa túsip ketip, qaıta kelgenin ózderi de rastaıdy.

---