InfoHub Logo

Qazaǵymyzda ejelden kele jatqan naqyl sóz bar "Qyz ósse - eldiń kórki, gúl ósse - jerdiń kórki" degen. Túbi tereń sózderdiń maǵynasy mol. Eger árbir sózde jeke jeke taldasaq sózdik qor jetpeı qalady. Maqaldyń máni kyz balanyń náziktigin, súıkimdiligin, aqyldylyǵyn, ınabatty da ıbalylyǵyn, qundylyǵyn dáripteıdi.

Qazaq qashanda qyzdyń ar uıatyn joǵary qoıǵan. Eshqashan qyzdy esik kózine otyrǵyzbaı tórine shyǵaryp syılaǵan halyq. Qyzdy halyqtyń, el jurttyń bet-beınesine teńegen. "Qyzǵa tyryq úıden tyıym", "Qyzdyń joly- jińishke" "Qyz qonaq", degen naqyl sózder de qyzdy tárbıelik ke shaqyrady.

Úsh qyzdy dúnıege ákelgen, ósirip jetkizgen ata-ana jumaqtyń tórine barady deıdi. Sebebi qyz balany tárbıelep, qanattylar qaqtyrmaı, tumsyqty shoqtyrmaı ósirý ońaıdyń sharýasy emes. Sonaý zamannan ata-babamyz qyz balany sándi áshekeıler men buıymdardy taǵyp júrýiniń de óz máni bar bolǵan eken. Túrli áshekeı  buıymdar boıjetkenniń kórkine, sulýlyǵy men náziktigine óte  bir jarasymdy kelbet bergen. Onymen qosa, kóz tımeıdi dep te yrymdaǵan. Syldyrlaǵan syrǵanyń syldyryn estirtpeı, aqyryn basyp júrýge, ıaǵnı qyzdy sabyrly, óte tózimdi de sypaıy bolyp ósýine baýlyǵan. Qazaq qyzyn bolashaq ana, bolashaqtyń urpaq jalǵastyrýshy retinde qyzdar men boıjetkenderdi, apa – ájelerge úlken syı qurmetpen qaraǵan.

Qazaqta qyz balasy uıań da ınabatty, sypaıy bolǵan.

Er adamǵa tik qaramaǵan.

Júris-turysy salmaqty bolyp, syzylyp, sypaıy qozǵalǵan.

Orynsyz jyrtyńdap, kúlmegen.

Eshkimniń sózin bólmegen.

Etegi uzyn, keń kóılek kıgen.

 Basynda taqıa ne bórki bolǵan.

Jónsiz, ádepsiz sóılemegen.

Kisiniń aldyn kesip ótpegen.

Daýys kótermeı, báseń daýyspen sóılegen.

Keshkilik jalǵyz júrmegen.

Basqalarǵa qol tıgizbegen jáne kisini bolsyn, janýardy bolsyn teppegen.

Sýyq júris, sýmań qylyqqa barmaǵan.

Ótirik, ósek aıtpaǵan.

Adamǵa qarap esinep ne kerilmegen.

Taltaıyp otyrmaǵan.

Tamaqty asap jemegen.

Burańdap, qylymsymaǵan.

Bireýdiń aldynda kıim aýystyrmaǵan.

Salt-dástúrden attamaǵan.

Eshkimdi ǵaıbattamaǵan.

İshimdik ishpegen, shylym shekpegen.

Tákapparlyqqa jol bermegen.

Úlken-kishini syılaǵan.

Shekten tys boıanyp, jasanbaǵan.

Munyń bári eskiliktiń emes, tektilikti bildiredi.

 

Elrıza Baýyrjanqyzy

---