Qyzyl mıa
/romantıkalyq tragedıa/
Qatysýshylar:
Kempir
Asan /kempirdiń úlken uly/
Saǵıra /Asannyń áıeli/
Úsen /kempirdiń kishi uly/
Qaırat /Úsenniń «dosy»/
Anargúl /kórshi kelinshek/
2 bandıt jigit
PROLOG
Kafeniń ishi, eki jigit sharap iship otyr. Ekeýi shala mas.
Qaırat. Meniń bir dostarym bar. Saǵan tek solar kómektese alatyn sıaqty ǵoı... Jaǵdaıyń múlde múshkil eken...
Úsen. Nesıege aqsha bere me?
Qaırat. Nesıege de beredi. Biraq aıtqan ýaqytynda qaıtarmasań, qıyn bolady.
Úsen. Mynalardan qıyn bolmas. /Qınalyp/. Bir bashpaıymdy kesip aldy...
Qaırat. Bankten surap kórdiń be?
Úsen /kúlip/. Mańyna jolatpaıdy meni.
Qaırat. Qalasań, sol jigittermen jolyqtyraıyn.
Úsen. Senimińe rahmet, dosym. Qysyltaıań sátte, qasyńda jan balasy qalmaǵanda, kimniń kim ekenin túsinesiń. Ekeýmizdiń qylaý túspegen taza dostyǵymyz úshin!
Qaırat. Ekeýmiz eki mýshketermyz ǵoı! Sony áli bilmeı júrsiń be?
Úsen. Ras aıtasyń, baýyrym...
1-kórinis
Cahnada aýyldyń qońyrqaı úıi. Jerde alasa ústel, buryshta dombyra, ortada úlken sandyq. Jerge quraq kórpeler tóselgen, arǵy jaqta flág, ojaý baıqalady. Nan, maı sekildi aýyl dastarhanyna tán ónimder appaq oramalmen jabylǵan. Ústel basynda otyzdar shamasynda kelinshek tizesin qushaqtap jalǵyz ózi sóılep otyr.
Anargúl. Bul jer endi meniki dep, qorshap alǵan ǵoı. Qorshaǵanda kádimgi qorshaý emes, dúıim dalany aınaldyryp býldezermen tereń or qazyp tastaǵan. Endi oǵan óz maly túsip qyrylyp jatyr deıdi. Sonda da boı bermeı otyr. Ana joly aýlasyna Sekeńderdiń sıyry kirip ketse, qulaǵyn kesip alypty. Sıyrdyń ózin basy qan-qan, ókirtip, talǵa baılap qoıypty. Ábden esi ketken beıshara janýardy álgi aǵashty aınalyp aınalyp, qylqynyp turǵan jerinen Aıymkúl sheship alypty. Bilmeımin, qalaı bolaryn, biraq aýyl adamdarynyń jandary túrshigip, jaǵalaryn ustap jatyr. Nıetten ǵoı barlyǵy, nıetteri tarylǵan ábden. Iesiz jatqan jerdi menshiktep, meniki dep, ózderimen ózderi arpalysyp álek.
Úıge eki erkek kelip kiredi.
Úsen. Aý, qojaıyndar! Adam balasy bar ma munda?
Kelinshek atyp turady.
Anargúl. Sálemetsizder me?
Úsen. Sálem berdik! Siz kimsiz? Oıbaı, Asan Saǵıranyń ústinen qatyn alǵan ba?
Anargúl. Jo-joq, men kórshimin. Myna úıde turamyn.
Qolyn belgisiz baǵytqa siltep kórsetken Anargúl ústi-basyn túzep, yńǵaısyzdanyp qalady.
Úsen. Úı ıeleri qaıda?
Anargúl. Saǵıra bizdiń úıde serıal kórip otyr.
Úsen. Óz úıinde nege kórmeıdi?
Anargúl /sandyqqa qarap/. Munda kórýge bolmaıdy ǵoı. Siz Úsensiz be?
Úsen. Iá, Úsenmin. Meni tanıdy ekensiń ǵoı.
Anargúl. Iá, tanımyn, men Ydyrystyń qyzymyn. Anargúlmin.
Úsen. Ydyrystyń-Ydyrystyń. Iá, esime tústi. Ydyrys bar ma ózi?
Anargúl. Iá, bar ǵoı, joǵary shyǵyńyzdar. Tórletińizder.
Eki jigit ústel basyna otyrady. Anargúl shaı qamyna kirisip ketken.
Úsen. Saǵırany shaqyra salsańshy. Mynaý meniń dos balam. Aty – Qaırat.
Anargúl. Ol kelmeıdi ǵoı. Serıal bitkenshe oǵan tıisýge bolmaıdy.
Úsen. Nemene julyp tastaı ma?
Anargúl. Joq... renjıdi...
Úsen. Iá, minezi jaman. Ydyrystyń bes qyzy bar ma edi? Sen esimde joqsyń. Men aýyldan ketkende barlyǵy maıda bolatyn.
Anargúl. Altaýmyz.
Úsen. Durees.
Qaırat. Munda neǵyp otyrsyń?
Anargúl /yńǵaısyzdanyp, sandyq jaqty nusqap/. Ájege kelgenmin.
Qaırat /Úsenge esi durys pa degendeı qarap/. Ol kisi ózi qaıda?
Anargúl. Osynda.
Qaırat. Dalaǵa shyǵyp ketti me?
Anargúl. Joq, osynda, úıde.
Úsen. Apa, apa! Qaıdasyz?
Barlyq bólmeni aralap shyǵady.
Úsen. Joq qoı, typ-tıpyl.
Anargúl. Uıyqtap jatqan shyǵar.
Úsen. Qaı bólmede?
Anargúl. Osynda.
Úsen /áldeneni uqqandaı bolyp Qaıratqa qaraıdy/. Túsinikti, túsinikti... Asan qaıda?
Anargúl. Dalada júrgen shyǵar.
Úsen. A-a-a... jaqsy, jaqsy.
Qaırat buryshtaǵy dombyrany alyp tyńqyldata bastaıdy.
Qaırat /Úsenge/. Tezirek bolsańshy.
Úsen. Endi úı ıesi kelsin de.
Qaırat. Kelise me?
Úsen. Qoıshy, qaıda barady. /Anargúlge/. Aýylda ne jańalyq?
Anargúl. Jańalyq sol. Qaladan bir kisiler kelip, aýyl syrtyndaǵy jerdi satyp aldyq, bul jermen endi júrýge tyıym salamyz dep qorshap jatyr. Halyq malyn qaıda jaıaryn bilmeı qysylyp otyr.
Úsen. Qıyn bolǵan eken.
Anargúl. Sony ájeme aıtyp jatqanmyn.
Qaırat pen Úsen bir-birine qaraıdy. Tym-tyrys.
Úsen. Apam qalaı? Aman-esen be?
Anargúl. Aman-esen. Táýba.
Qaırat. Ózińizdiń qalyńyz she?
Anargúl. Jaqsy, rahmet.
Úsen. Endi siz júre bermeısiz be?
Qaırat /Anargúlge ándetip/. Qyzyl órik, qyzyl órik, súıip qaldym seni kórip... Úsen, tura turshy. Otyra tursyn. Ózińiz ne qyzmet isteısiz?
Anargúl. Saýynshymyn ǵoı.
Qaırat. Kúıeýińiz bar ma?
Anargúl. Joq. Qaıtys bolyp ketken.
Qaırat. Neden qaıtty?
Anargúl. Sýǵa batyp óldi.
Qaırat. Nege batty?
Úsen. Qaırat, boldy, qoıshy.
Anargúl. Ajal keldi de.
Qaırat. Mmm...
Úsen. Anargúl, jaqsy. Rahmet. Bara berińiz. Saǵıraǵa qaınyń kelip otyr dep aıtyńyz.
Qaırat. Men de boıdaqpyn.
Úsen. Boldy, ótirik aıtady.
Qaırat. Júregim bos. Sosyn erkekterge bola beredi ǵoı.
Úsen. Bul óstip oınaı beredi. Kóńilińe alma.
Anargúl. Qonaqty syılaıtyn adambyz. Qonaqtyń erkeligin kóteremiz.
Qaırat /Úsenge/. Estidiń be? Ne boldy saǵan dalada jatqan qatyndy qyzǵanyp.
Úsen. Boldy, qoı dedim ǵoı saǵan.
Qaırat. Ketshi.
Dombyrasyn qaıta tyńqyldatyp ándetedi. Asan kelip kiredi. Úsen ornynan turyp.
Úsen. Assalaýmaǵaleıkúm!
Asan. Mine, qyzyq, masqara! Qaıdan júrsiń?
Úsen. Kóke, qalaısyń?
Asan /qalbalaqtap, óz kózine ózi senbeı/. Jaqsy, jaqsy...
Úsen. Qara shańyraqqa sálem bere keldim. Bolmaı ma?
Asan. Bolady. Men bir nárse dedim be? Ýaleıkúmassalam.
Ekeýi tós qaǵystyryp amandasady. Qaırat ta turyp amandasady.
Asan. Iesiz úıde shaı iship otyrsyńdar.
Úsen. Ózderiń Anargúldi tastap jan-jaqqa tarap ketipsińder ǵoı.
Asan. Baqshada júrmin.
Qaırat. Anargúldi kishilikke daıyndap jatyrsyz ba?
Asan. Baýyrym, qalaı-qalaı sóıleısiń. Qaryndasym ǵoı.
Úsen. Apam qalaı? Asan. Júrip jatyr.
Úsen. Kórinbeıdi ǵoı.
Asan /sál yńǵaısyzdanyp qalady/. Osynda.
Úsen. Qaı jerde osynda. Bárińe ne bolǵan?
Asan men Anargúl yńǵaısyzdanyp qalady.
Asan. Osy bólmeniń ishinde.
Úsen. Astapyralla, ol kisi ne? Álgi? Qaıtys bolyp ketti me?
Asan. Iá, qaıtys bolyp ketti.
Úsen otyra ketedi.
Úsen. Qalaısha?
Asan. Adam bolǵan soń ólmeı me.
Úsen. Maǵan nege habar jibermediń?
Asan. Seni qaıdan tabamyz. Qonaryńdy saı, usharyńdy jel biledi. Tiri-ólińnen ózimiz beıhabarmyz.
Úsen. Qatyrasyńdar ǵoı...
Asan. Áı, boldy, qaljyńdaımyn. Tiri shesheń. Til men jaǵyna súıenip aman-esen shaýyp júr.
Úsen. Máá, Asan, jaýyzsyń osy sen bar ǵoı, ıá.
Asan. Bes jyldyń ishinde sheshe kerek bolsa, bir kelip halin surar ediń ǵoı.
Úsen. Tirlik, kúnkóris dep... Sosyn Maıra meni tastap ketti ǵoı.
Asan. Tastap ketkeni qalaı? Balalar she?
Úsen. Balalar qasynda. Qazir basqa baıǵa tıip alǵan. Oq jylandaı ysqyryp mańdaryna jýytpaıdy.
Asan. Sen she?
Úsen. Men júrmin. Sol baıaǵy qalpym.
Asan. E de. Kelgeniń jaqsy boldy. Ózińniń úıiń, ózińniń shańyraǵyń. Durys istediń. Qazir jaqsylap shaı ishemiz. Anargúl, ana qatynnyń serıaly bitti me?
Anargúl. Qazir jıyrma mınýttan soń bitedi.
Asan. Serıaly bitken soń keledi, jaqsylap tamaq saldyrtamyz. Anargúl, shaı qoıa bershi.
Úsen. Apam qaıda sonymen?
Asan. Mynda apań, oıbaı, mynda jatyr.
Sandyqtyqty kórsetedi. Úsen aıran-asyr.
Úsen. «Óz úıim - óleń tósegim» dep kelgende, osylaı qabyldadym de, aǵataı. «Aǵasy bardyń jaǵasy bar», qara ornym, ákeden qalǵan jalǵyz kóz qara shańyraq dep kelgendimde, sheshemdi kórsetpeı mazaq ettim de, aǵataı.
Asan. Joq, túsinbediń, Apam shynymen sandyqtyń ishinde. Art jaǵyn burǵylap, aýa kiretin tesikter jasap qoıǵanmyn. Uıyqtap jatqan shyǵar.
Úsen júgirip baryp, sandyqty ashady, kóp uzamaı úrpıip kempir kórinedi. Ekeýi bir-birine tań qalady. Qaırat shoshyp ketedi.
Kempir. Mynaý qaı bala?
Úsen /jylamsyrap/. Apataı, men Úsenmin ǵoı. Úsenmin.
Kempir. Úsen bolsań, Úsen shyǵarsyń. Mazamdy alma, qarǵam. Jap esikti!
Úsen. Apa!
Kempir. Jap esikti!
Esigin sart etkizip jaýyp, qaıta joq bolady.
Úsen. Áı, seniń esiń durys pa? Mynaýyń ne? Keıýanany sandyqqa salyp qoıǵanyń ne?
Asannyń jaǵasynan ala ketedi. Ekeýi opyr-topyr, alysa jóneledi. Kempir kenet qaıta shyǵyp, qaqpaǵyn jaýyp, sandyqtyń ústine shyǵyp otyrady. Úrpıgen keıpi úkige uqsaıdy.
Kempir. Keýdesinen oq tıse,
Ýh demegen er deıdi.
Ótken qaıtyp kelmeıdi,
Alǵanyn Alla bermeıdi...
Imandaryń salamat bolsyn, aýmın.
Ekeýi shoshynyp, eki jaqqa ajyraıdy.
Qaırat /kúlip/. Áı, apashka qatyrdy.
Úsen. Ne deıdi? Apam ne? Álgi... bylaı...
Asan. Mán-jaıdy túsinbeı esikten kirmeı jatyp jaǵadan ala ketkeniń ne? Aqymaq.
Úsen. Qaıdan bilem...
Úsen apasyn /sandyqty/ aınalyp ári-beri júredi. Tamashalap qaraıdy. Aqyry shydaı almaı taǵy da jaqyndaıdy.
Úsen. Apa...
Kempir. Mynaý qaı bala?
Úsen. Men Úsenmin ǵoı. Seniń ulyńmyn.
Asan. Úndi kınosy bolyp ketti. Qoıyńdarshy. Saǵıra! Myna qatyn qaıda júr! Tamaq saldy ma? Úsen keldi!
Anargúl. Aǵataı, ol bizdiń úıde. Serıalyn kórip otyr.
Asan. Á-á-á, qazir ertip kelem.
Shyǵyp ketedi. Kempir miz baqpaı otyr. Úsen sharasyz otyryp qalǵan.
Kempir. Men - men edim, men edim!
Men Narynda júrgende
Eńiregen er edim.
Isataıdyń barynda
Eki tarlan bóri edim.
Qaı qazaqtan kem edim?
Bir qazaqpen teń edim.
E-e-e, Asan!!!
Úsen. /eleń etip/. Apa? Men - Úsenmin.
Kempir. Asan, meni ana qyzǵa apar dep kúnde qaqsaımyn. Til almaısyń, júgermek.
Úsen. Saǵynyp jetkende seni mundaı kúıde kórem dedim be.
Kempir. Jalǵyz qyzǵa aparyp tasta dep kúnde qaqsaımyn.
Anargúl. Bul kisi osyndaı qazir...
Úsen. Nege shaqyrmaısyńdar?
Anargúl. Tym qashyqta ǵoı. Asan aǵam ony áýre qylyp qaıtemiz deıdi. Siz Zaıdamen de habarlaspaısyz ba?
Úsen. Joq, habarlaspaımyn.
Anargúl. Nege?
Úsen /qysylyp/. Nege deriń bar ma... Kesirim tımesin deımin.
Anargúl. Ne kesir ol?
Úsen. Endi...
Qaıratqa qaraıdy.
Qaırat. Er jigittiń ómiri at ústinde. Úıkúshik bolyp otyrǵannyń nesi jaqsy.
Anargúl. Endi týǵannyń jóni bólek qoı...
Asan qaıtyp keledi.
Asan. Ana qatyn ákesi tirilip kelse de qozǵalmaıdy. Serıaly bitip qalypty. Qazir keledi.
Úsen. Aǵataı, jasyń elýge kelse de, qatynyńa áliń kelmeıdi.
Asan. Endi qaıtesiń...
Úsen. Apam Zaıdaǵa apar dep jatyr, nege ol qyzdy shaqyrtpaısyń?
Asan. Nemenege shaqyramyn?
Úsen. Sheshesin kózi tirisinde kórsin de.
Asan. Nemenesin kóredi?
Úsen. Endi armanda qalmasyn.
Asan. Bunyń armandaıtyn nesi bar?
Úsen. Endi sheshemiz ǵoı bárimizdiń! Nemene bolyp qalǵansyń óziń!
Asan. Túktiń de keregi joq. Apam ólmeıdi.
Úsen. Endi áıteýir bir óletin shyǵar.
Asan. Úsen, sen nemene, bes jyl úshti-kúıli joq bolyp ketesiń, baýyrymdy polısıaǵa izdeýge bereıin be, álde asyn berip, artynan quran oqytaıyn ba dep meniń samaı shashym aǵarady, eń bolmasa artynan qaraıyp bir tómpeshik jer qalmady dep zarlap júrip myna kempir shesheń esinen aljasady. Endi aspannan túskendeı bolyp kelesiń de, Zaıdany shaqyraıyq deısiń, nege dese, myna kempir óledi ǵoı, qoshtasyp qalsyn deısiń. Ózińde ar, uıat bar ma? Álde... álde sen Úsen emessiń be?
Úsen. Úsenmin.
Asan. Onda nege bundaısyń?
Úsen. Bilmeımin...
Qaırat. Úsen, boldy, iske kóshshi.
Úsen. Qazir tura tur. Meıli, shaqyrmasań, shaqyrma, ózim habar berem.
Asan. Bilgenińdi isteshi.
Úsen. Apa, Zaıdaǵa baramyz ba?
Kempir. Iá-ıá, apar meni. Apar. Sen qaı balasyń?
Úsen /ashýlanyp/. Shopyr balamyn. Zaıdaǵa aparyp tastaıyn.
Kempir. Edildiń boıy en toǵaı -
El qondyrsam dep edim.
Jaǵalaı jatqan sol elge
Mal toltyrsam dep edim.
Úsen. Iá, ıá, apa. Iá. Júr, olaı bolsa.
Kempirdi qolynan demep, sandyqtan túsiredi. Olar bólmeni aınalyp jyldam júre bastaıdy.
Úsen. Qazir qyzyńa aparyp tastaıyn seni. Júr, júre ǵoı.
Kempir búgjeńdep, qýanyp erip beredi. Aınalyp-aınalyp ákelip, sandyqtyń ishine qaıta otyrǵyzady, sandyqty oıynshyq mashına tárizdi súırep keledi. Qaırat sanyn shapaqtap qýanyp, elirip júr.
Úsen. Qazir, apataı, seni qyzyńa apara qoıaıyn zyryldatyp.
Asan. Mááá, jasyń qyryqtan assa da áli jyndysyń, kempirde neń bar?
Qaırat. Apamyzdy qyzyna aparamyz. Alaqaı!
Ol da sandyqty ekinshi jaǵynan ıteredi.
Kempir. Jaqsy áıel aıtqan sózdi kekteı qoımas,
Osal jigit áıelge betteı qoımas,
Jaýyz qatyn qabaǵan ıt sıaqty
Er jigittiń túbine jetpeı qoımas.
Qashan jetemiz?
Úsen. Apa, jetemiz, jol uzaq, alys.
Sandyqty besik terbetkendeı terbete bastaıdy. Qaıratty ıterip jiberedi.
Úsen. Batyr qalaı?
Asan. Batyr Almatyda oqyp jatyr.
Úsen. Mektepti bitirip pe edi?
Asan. Ekinshi kýrsta oqıdy. Itjekkenge baryp kelgen adamnan ári boldyń ǵoı.
Úsen. Endi ózderiń izdemeısińder... Iá... Myna kisi tipti qıyndap ketipti.
Asan. Televızor kórsetpeıtini jaman, áıtpese bolady.
Úsen. Nege?
Asan. Jaraıdy, ony qoıshy. Ózińniń jaıyńdy aıtsańshy? Maıramen aıyrylysypsyń,ne tirlik jasap jatyrsyń?
Úsen. Úı alǵaly júrmin.
Asan. Osy jerden alsańshy.
Úsen. Aýylda ne isteımin.
Asan. Ne istegeni qalaı, biz barmyz. Ómir súresiń.
Úsen. Oı, qoıshy ondaı tirlikti...
Asan. Shesheńdi esi túzý kezinde bir kelip kórip ketpediń. Ólgende de kelmeıtin shyǵar dep em.
Úsen. E, bopty. Kelip otyryq qoı.
Asan. Kórip turmyn.
Úsen. Shynymdy aıtsam, bir sharýamen júrmin.
Asan. Ne sharýa ol?
Úsen. Bizdiń aýylda mıa kóp. Ony óziń de bilesiń...
Asan. Mıada neń bar seniń? Sensiz de shaýyp alyp jatyr.
Úsen. Mıa degen qyp-qyzyl aqsha ǵoı, kóke. Qytaı qyrýar aqshaǵa satyp alady. Men jigittermen kelisip keldim. Sony birigip shaýyp, paıdany qyldaı bólip alaıyq.
Asan. Unamaıdy osy maǵan. Qara qumyrsqadaı qaptap kelip, jaý shapqandaı oırandap ketedi.
Qaırat. Óı, aǵa, qyzyq ekensiz ǵoı. El qyzyǵyn kórip jatqanda, biz shette qalamyz ba? Qudaıdyń bergen mıasy. Qazaǵym satyp nápaqa qylsyn degen ǵoı.
Anargúl. Terýge syrttan adam kóp keledi. Óńsheń qańǵybas aýyldy qurtyp bitti. Solar nasha ákelip, jastar buzylyp jatyr.
Asannyń qatyny kelip kiredi.
Saǵıra. Oıbaı, Úsen, seni de kóretin kún bar eken ǵoı.
Bas salyp súıip, qal-jaı surasyp jatyr.
Úsen. Óziń qalaısyń? Jeńge degen qaınysy kelgende úıde otyrmaı ma? Qydyryp ketipsiń.
Saǵıra. Oıbaı, serıal kórip júrmin. Shesheleriń kórsetpeıdi. Televızor qossaq, kóterilip ketedi. Arqasy jaman bop júr. Shýlap, óleń aıtyp, túk estirtpeıdi.
Úsen. Nege?
Saǵıra. Jyny bar. Bilmeımin. Aljyǵan adamnan ne suraısyń. Qoı, tamaq salaıyn.
Úsen. Saǵıra, tura turshy, myna kókeme aıtshy, aýyldaǵy mıany traktorymen shabaıyq deımin. Qazir tıep alyp ketýge daıyn jigitter bar. Mıllıonǵa jýyq aqsha túsedi. Paıdany teń bólip alaıyq deımin. Senderge bir jaǵynan kómegim bolsyn.
Saǵıra Mynaý kónbeı tur ma?
Úsen. Bilmeımin.
Saǵıra. Áı, ana Almatydaǵy balanyń oqýyn tóleı almaı otyrsyń ǵoı? Nemeneńe jetisip bálsinip qaldyń?
Úsen. Sony túsindirshi.
Asan. Boldy, qoıyńdarshy.
Saǵıra /Úsenge/. Tura tur. Qazir kóndiremin.
Kempir. Isataıdyń barynda
Eki tarlan bóri edim.
Eregisken dushpanǵa
Qyzyl syrly jebe edim.
Jaqsylarǵa ep edim,
Jamandarǵa kóp edim.
Eregisken dushpannyń
Ekitalaı bolǵanda
Azyqqa etin jep edim.
Han balasy aqsúıek -
Ejelden taban ańdysqan
Ata dushpan sen ediń,
Ata jaýyń men edim.
Qaırat. Óı, degen!
Kempir. Sen, bala, meni sat, mıany emes meni satsań, qyrýar aqshaǵa batasyń.
Úsen. Apa, qoıshy.
Saǵıra. Seni tegin syılasa da eshkim almas. Dámesin kórdiń be.
Qaırat. Biraq óleńdi qatyryp aıtady eken.
Asan. Basqa óleńderi de jetedi apamnyń.
Qaırat. Men de myna Anargúlge án aıtyp jatyrmyn. «Eeeeı, Aqsholpan, sulý qyz-eı!».
Anargúldi qytyqtamaq bolady.
Asan. Myna áýmeserdi qaıdan taýyp alǵansyń?
Kempir. Balalar, aıtqanymdy tyńdasańdar, myna meni satyńdar, ókimetke ótkizińder. Ókimet sodan keıin ókirtip aqsha beredi.
Saǵıra. Apa, qoıyńyzshy. Túk qyzyq emes.
Kempir /ashýlanyp/. Áı, bala, Zaıdaǵa qashan jetemiz. Uzaq júrdik qoı tegi.
Úsen. Oıbaı, apa, keldik, tús mashınadan.
Qolynan súıep sandyqtan shyǵarady.
Úsen. Apa, mine, qyzyńa da jettiń.
Saǵıraǵa kózin qysady.
Kempir. Oıbaı, jettik pe? /oramalyn túzeıdi/. Sandyǵym qaıda?
Úsen. Jettik, jettik. Mine, sandyǵyń da osynda.
Saǵıra. Apa, qalaısyń, men Zaıdamyn.
Kempir. Sadaǵań keteıin, Zaıdashym meniń. Saǵan da jettim-aý, myna myń bolǵyr shopyr bala ákelip tastady. Asanǵa kúnde qaqsaımyn. Zaıdaǵa apar, Zaıdaǵa apar dep.
Asan /kózin qysyp/. Apa, osy seniń Úsen degen de balań bar edi ǵoı. Ol qaıda?
Kempir. E, bilmeımin, shyraǵym, kúıeý balasyń ba, kózi qurǵyr sý soqyr, Sol Úsen kórinbeı ketti, ólip qalǵan ǵoı deımin.
Úsen. Máááá-ssssaǵan! Áı, apa!!!
Asan kúlip jatyr. Saǵıra yńǵaısyzdanyp qalady.
Saǵıra. Kel, apa, joǵary shyq, otyr.
Kempir. Otyramyn, aınalaıyn, otyramyn.
Saǵıra. Qalyń qalaı, apa? Keliniń jaqsy qaraı ma? Renjitpeı me?
Kempir. E, nesin suraısyń, qaraǵym. Kelinge kúndi qaratpasyn. Kórgen kúnimdi ıtke bersin.
Kárilik bizge keldi kezimenen,
Kelin jaman qaraıdy kózimenen,
Turyp kelip qolymen urmasa da
Urǵandaı-aq bolady sózimenen.
Yńǵaısyzdyq ornaıdy. Saǵıra jylap qalady.
Asan. Boldy, qoıyńdarshy. Úlken kisini kúlki etip, bala bolyp kettińder me.
Saǵıra. Bir kisideı kútip júrmin ǵoı. Televızor kórsetpeıdi. Keıde túzge shyqpaı qalady. Mendeı-aq qarasyn kelin. Aıtyp otyrǵany mynaý. Masqara ǵoı bireý estise.
Kempir. Qasyr-qusyr shaınaıtyn qaıran tisim,
Tis ketken soń ketti ǵoı meniń kúshim,
Kesek-kesek týraıdy, ózi jeıdi,
Jany ashıdy dep sengen jaqyn kisim.
Saǵıra. Tamaqtan basqa eshnárseni oılamaıdy. Qý tamaq bolsa boldy buǵan.
Úsen. Eı, jeńeshe, ne boldy? Erteń-aq basyńa keledi.
Saǵıra. Kúni-túni qaqsap jyr aıtady, jaǵy da talmaıdy, úni de sembeıdi. Áıteýir osy qaqpastyń daýysyn estimes úshin úıden bezip, kórshilerde júremin.
Asan. Sóıtip shynyńdy aıtsańshy. Qarap jatyrmyn, qatyryp jatyrmyn demeı. Qańǵyryp dala kezip júremin, shesheń sandyqtyń ishinde kús-kús bolyp jatady deseńshi odan da.
Saǵıra. Osy sózdi dátiń baryp qalaı aıtyp tursyń? Sen de aljyńǵansyń bildiń be?
Úsen. Eı, boldy, qoıyńdar.
Saǵıra. Úsen, sen de senbeısiń be? Myna aǵań ekeýiń birigip talaısyńdar ma endi meni?
Úsen. Qarap júrsiń ǵoı, qaramasań ólip qalmaı ma baıaǵyda.
Saǵıra. Estidiń be?
Qaırat. Jaraıdy, bopty, sonymen mıany ne qylatyn boldyq? Dalada kisiler traktor kútip otyr.
Úsen. Iá, kóke, oıyn-oınymen, kúlki – kúlkisimen. Ár nárseniń óz orny bar.
Asan. Syrtymnan ýáde berip kelgennen saýmysyń?
Úsen. Joq, kóke. Aqyldasyp, aldyńnan óteıin degenim ǵoı.
Asan. Balalardy ákelip turýshy ediń. Renjitken, renjisken kezimiz bolǵan joq edi. Páter aldym dep kelgenińde, súıinshińe ákemizden qalǵan jalǵyz kóz – kúmis er-turmandy syıladym. Balasha qýandym. Kotej úı salyp alypsyń, ony endi syrtyńnan, Batyrdan estidim.
Úsen. Kóketaı, qoıshy. Batyrdyń ózin kórmedim, úıdi qaıdan biledi?
Asan. Syrtyńnan kórip bilip júr de. Seniń qanyń sý bolyp ketse de, bizdiki áli qoıý, buzylmaǵan, týysyn izdep, aǵaıynǵa alańdap turady.
Úsen. Ózderiń de qalada inim bar dep izdep kelmeısińder, balańdy aǵań bar dep jibermeısiń. Ókpeń orynsyz. Men de ókpelimin saǵan.
Saǵıra. Biz maldan shyǵa almaımyz. Aǵańnyń keıde júregi qysylady, dárigerge qaral desem aýdan ortalyǵyna barýǵa da ýaqyt tappaı otyrǵan joq pa. Bir kúni myna kempirden buryn osy ólse, tań qalma.
Asan. Shańyraq mynaý dep kórsetpeseń, aǵa dep shaqyrmasań, nemene dep baramyn seniń úıińe?
Úsen. Aǵa, qoıaıyqshy osy renishti. Bos sózdi qaıtemiz. Jaıymdy aıttym ǵoı, úı joq mende. Bala-shaǵaǵa tastadyq qoı bárin.
Asan. Bomj boldym deseńshi.
Úsen. Solaı dese de bolady...
Asan. Qaıda turyp júrsiń?
Úsen. Páterde. Kelmeı kettiń deısiń. Kelýge bet bar ma mende... Jaǵdaı da joq, shynymdy aıtsam.
Asan. Biz ne saǵan adam emespiz be, men aǵa emespin be... Osylaı da osylaı dep jaıyńdy aıtyp kelseń, bir amalyn tappas pa edik...
Asan júregin ustap aýyrsynyp otyryp qalady. Saǵıra jany shyǵyp júgirip baryp aýyzyna dárisin salady, Anargúl shynyǵa sý quıyp ákelip beredi.
Úsen. Asan, ýaıymdama meni! Men degen sen bilmeısiń, keremet ómir súrem. Qyzdar qyrylyp sońymda, dostarym bar. Arman joq mende!
Asan. Bopty olaı bolsa. Aqymaq...
Úsen. Dárigerge ózim qaratamyn. Mal, bala dep, ábden toz-tozyń shyǵypty.
Saǵıra. Sóıtshi, myń bolǵyr. Óziń qaratshy. Áıtpese bala jas, men myna sheshelerińmen-aq mıy ashyp qalǵan adammyn. Óziń qaratshy bul esalańdy.
Asan. E, boldy qoıshy, uıat bolady. /Úsenge/. Er-toqym aman ba?
Úsen /qıpaqtap/. Aman... Biraq aman emes. Ana bir jyly aqshadan qysylǵanda satyp jiberdim. Kóke, ana jigitterge ne deıin? Traktoryńdy beresiń be?
Asan. Mıany ketpenmen shaýyp, kúrekpen qazyp jatqan adamdy kóp kórdim. Jarǵa, qıaǵa ósetin mıany traktormen qalaı termeksiń?
Úsen. Oıbaı, soqa baılamaımyz ba? Jumysty kóbeıtpeı, jerdi jyrtyp ótsek, jigitter traktordyń artynan júrip otyryp terip almaı ma?
Saǵıra. Jarty aqshasyn beremin deısiń be?
Úsen. Qyldaı etip bólip alamyz. Senderdi men aldamaımyn ǵoı.
Kempir. Dúnıege qyzyǵamyz nesin bilip,
Az kúngi qyzyǵyna eserlenip.
Jalańash kep, jalańash qaıtamyz ǵoı,
Moıynǵa tórt qary bóz tesip ilip.
Saǵıra. Bir qyzyq kórseteıin be? Apa! NKVD!!!
Kempir zý etip sandyqtyń ishine kirip ketedi.
Úsen. NKVD? Esińde me, bizdiń bala kezimizde apam NKVD kelip qalmasyn dep saqtanyp otyratyn edi ǵoı.
Asan. Qazir tipti kúsheıip ketti. Buryn myna sandyǵyn ashtyrmaıtyn, endi tipti ishine kirip jatatyn boldy. Oıansa, ústine shyǵyp otyrady.
Úsen. Qyzyq. Sonymen, kóke, kelistik pe? Traktoryńdy alyp aýyldyń syrtyna baraıyq, jigitter kútip qaldy deımin.
Asan. Aý, qoısańshy, osynyń bárin shyn aıtyp otyrmysyń? Mıa ósken jerdiń bárin soqamen jyrtatyn bolsań, onymen qunarly shóp qosa ketedi. Mal qaıda jaıylady sonda? Soqamen bir jyrtylǵan jer ońalmaıdy. Aram shópten ózge eshnárse shyqpaıdy qalady erteń.
Qaırat. Aǵataı, dalada myqty-myqty jigitter tosyp otyr. Olar dál búgin 500 myń teńgeni sanap, myna ústelińniń ústine qoıyp ketedi.
Saǵıra. Áı, Asan, dalada jatqan jerdiń, shyǵatyn shóptiń qamyn jep qaıtesiń? Jalǵyz uldy erteń oqýdan shyǵaryp tastasa, sonda bolady áláýlaılym. Qudaı aıdap kele qalǵan eken, kredıt almaısyń, qaryz suramaısyń, aspannan ózi quıylyp turǵan aqsha. Bar, jyrt degen jerin jyrtyp ber. O, nesi-aı!
Asan. Barmaımyn.
Úsen. Áı, aǵataı, endi ana balalarǵa ne aıtamyn.
Asan. Basqa traktor taýyp al. Onsyz da tonap jatyr. Endi meniń jyrtqanym qalyp edi osy jerdi.
Úsen. Qyzyqsyń osy sen...
Saǵıra. Jyrtady. Jyrtpaıtyn bolsa, al traktordy, basqa bireý rúlge otyrsyn. Jaqyn mańda bizden basqa eshkimde traktor joq.
Úsen. Bilip turmyn ǵoı.
Asan. Almaıdy. Bermeımin traktorymdy.
Kempir sandyqtyń ishinen úrpıip bas kóteredi. Qolynda shúberekke oralǵan býma bar.. Kempir saýsaqtary dirildep shúberektiń oraýyn jazady. Shúberektiń ishinen sarǵaıyp ketken qaǵaz, hattar shyǵady.
Kempir. Zaıda, saǵan jettim be, joq pa, bilmeımin. Amanatym bar. Soǵysta men poshtashy boldym ǵoı. Qudaı basqa salmasyn. Halyq meni kórse, ajal kórgendeı qashady. Quzǵyn da bir men de bir. Ózim balıǵatqa da tolmaǵan balamyn. Aýylda hat tanıtyn jalǵyz adam men boldym da, sodan poshtashy etip qoıdy.
Saǵıra. Ne aıtyp kettiń, apa. Andaǵyń ne?
Kempir. Qara qaǵaz, qara qaǵaz... Mynany Bıbige bere almadym. Eki ulynan qara qaǵaz keldi. Aparyp bergenmin. Mynaý kenjesi, Qaıyrjannyń qaǵazy. Jasyryp qaldym. Úmitin úzbedim. Aqyry ólgenshe eki kózi tórt bolyp kútip ketti.Al mynaý analary baladan ketti sol ekeýiniń, úshinshisin bosana almaı ólip ketti, ol kezde doǵdyr bar ma qazirgidegideı, tas jetim Baqytbek pen Kúljannyń ákesiniki. Saqtaryn syndyra almadym, úmitterin úzýge dátim barmady. Tyǵyp alyp qaldym. Al mynaý... Mynaý kim, qudaı aý? A, Kúlbarshynnyń balasy eken ǵoı. Jalǵyz ul edi. Kúlbarshyn ol soǵysqa attanǵanda-aq shatasa bastaǵan. Qazasyn kótere almas dedim. NKVD, NKVD kórse túrmege salady ǵoı meni. Qashanǵy astyma tyǵyp jatamyn. Bir kúni ólemin, sóıtip ana eki ulǵa kesirim tıe me deımin. Endi sen jasyr. Saǵan amanat. Álgi bala qaıda? Shopyr bala qaıda?
Úsen. Apa, men mundamyn.
Kempir. Álgi Asandikine qaıtyp aparyp tastashy, balam. Olaı bulaı bolyp ketsem, qyzdyń bosaǵasynda ólipti demesin.
Úsen. Qup bolady, komandır. Otyr. Ár kálláda bir qıal degen...
Asan. Apamnyń bul syryn kim bilipti...
Saǵıra. Alda beıshara, sol eken ǵoı NKVD dese záresi ushatyny...
Asan. Sen ony mazaq etip mázsiń. Sál qolaıyna jaqpaı qalsa NKVD dep bar ete qalady, apam beıshara sandyqtan bir-aq shyǵady.
Úsen. Saǵıra, endi olaı etpeshi.
Saǵıra /jylaıdy/. Qoıdym, boldy. Men de adamnyń balasymyn ǵoı, sharshaımyn ǵoı keıde...
Úsen pirdi sandyqqa qaıta otyrǵyzyp, ári-beri júre bastaıdy. Kempirdiń basy ǵana qyltıyp shyǵyp tur. Qolyna qaǵazdardy ustap qalǵan Saǵıra álem tapyraq kúıde.
Qaırat. Úseke, boldy qoıshy. Tastashy andaǵy sandyqty. Ana jigitterden uıat boldy. Qaıdan tanystyryp edim senderdi. Ózimniń aýylym, aǵam bar, traktor bar dep ertip keldiń. Endigiń mynaý. Aǵa, myna baýyryńdy jaman jaǵdaıǵa dýshar etip tursyń. Men de senimen qosylyp qara tizimge enip ketetin boldym.
Asan. Men senderdi shaqyrǵan joqpyn.
Qaırat. Shaqyrsań da, shaqyrmasań da, osy turǵan jerińde qoraǵa kirip ketesiń.
Asan. Sen meni qorqytpa. Esik anaý, qalaı kirdiń solaı shyq.
Qaırat. Qurysyn, deldal bolyp nem bar edi. Masqaram shyqpasa boldy. Úsen, isim endi senimen bolsyn. Óz qolymmen baýyzdaımyn. Qanyńdy sýdaı shashamyn sen ıttiń. /Asanǵa/. Seni de óltiremin.
Asan. Ket, bar! Aýzy qandaı jaman edi pátshaǵardyń.
Qaırat dalaǵa shyǵyp ketedi.
Saǵıra. Joq, seniń esiń durys emes. Kúni keshe ǵana tentirep aqsha izdep ketpep pe ediń. Aǵaıynǵa ólerdegi sózińdi aıtyp myń dollardy taba aldyń ba?
Úsen. Kóke, analar meni óltiredi.
Asan tolqyp ári-beri júre bastaıdy.
Asan. Úsen,sen meniń baýyrymsyń...
Úsen. Traktoryńdy bermeseń, jalǵyz baýyryńnan aıyrylaıyn dep tursyń.
Asan. Kishkentaı kezińde barlyǵynan taıaq jeıtinsiń. Jaratylysyń sondaı edi. Kórshiniń seniń jarymyńdaı ǵana bolatyn tentek uly bajyldatyp sabap ketetin. Boıyń men deneń tyǵyrshyqtaı, tipti qataryńnan anaǵurlym dáý bolsań da, alystan ushyp kele jatqan tas top balanyń ishinde tek saǵan tıetin. Top balanyń ishinde ıt seni ǵana qabatyn. Sol kezde seniń tabanyńa kirgen tikenniń meniń mańdaıyma qadalyp jatatynyn sezbeýshi ediń. Júgirip shyǵyp, saǵan qoly tıgen balany tepkiniń astyna alamyn. Seni qapqan ıttiń basyna kesek atyp jazym ettim. Seni apam sabaǵanda, shypyldaǵan shybyq seniń etińdi osyp jatsa, meniń júregimdi ezetin. Bir berekesiz sorly ediń. Biraq men baýyr et, baýyr degennniń ne ekenin bilemin. Al sen bilmeısiń. Sen áli bilmeısiń.
Úsen. Joq. Men bilemin. Nege bilmeımin?
Asan. Sodan keıin ne boldyń? Oqydyń. Sen oqysyn dep, men aýylda qaldym. Qatyn aldyń. Úı aldyń. Qalada turdyń. Boıtumaryń bolsyn dep yrymdap, ákemizden qalǵan jalǵyz kóz er-turmandy tartý ettim. Ol qaıda? Sattym deısiń. Kimge sattyń aıtshy? Baryp ózim keri satyp alamyn.
Úsen. Shetelge ketti ǵoı. Taba almaısyń...
Asan. Nege satasyń? Qalaı dátiń barady? Saǵan ne boldy, Úsen? Balalaryńdy nege oılamaısyń? Eń bolmasa elde, qazaqta da qalmapty...
Úsen. Endi qý tirshilik qamy ǵoı... balalar úshin...
Asan. Adamdy ashyndyrasyń. Ákeńnen qalǵan er-turmandy satyp tapqan nápaqa - balalaryńa qut bola ma? Haram tamaq, haram aqsha emes pe... Endi kelip aıtyp turǵanyń mynaý. Aýyldyń mıasyn shabaıyq deısiń. Bes jyl joǵalyp ketip kelgendegi bar sharýań osy...
Kenet syrttan sýyt júrip, túrleri susty úsh jigit kelip kiredi. Sandyqty ary-beri súıretip júrgen Úsendi kórip turyp qalady.
Qaırat. Aıttym ǵoı, úıge qalaı kirdi, solaı esi aýysty. Jyndanyp ketti.
1-jigit. Ne istep ketkensiz? Traktor qaıda?
Úsen. Syrtta tosyńdar dedim ǵoı.
1-jigit. Bastadyńdar ma dep ákim eki ret kelip ketti.
Asan. Jol bolsyn?
1-jigit. Assalaýmaǵaleıkúm.
Qol berip amandasady, ekinshi jigit te amandasady.
1-jigit. Myna kisi /Úsendi nusqaıdy/ osy úıde traktor bar dep ketken. Jarty kún tostyq. Plan kúıip barady. Ýaqyt esepteýli. Ne keńes quryp otyrsyzdar?
Qaırat. Mine, sandyqpen oınap júr.
Anargúldi jambasynan qaǵady.
Úsen. Tıme dedim ǵoı saǵan!
Úsen júgirip baryp betinen urady, anadaı jaqqa ushyp ketken Qaırat búgjıip otyryp qalǵan.
2-jigit. Traktordy berseń qolyńnan alamyz, bermeseń jolyńnan.
Asan. Traktor joq.
1-jigit. Joǵy qalaı? Esiktiń aldynda turǵan ne nárse?
Úsen. Buzylyp tur.
2-jigit. Shyǵyp aıtpaısyń ba?
Úsen. Áńgimelesip otyryp qalyppyn.
1-jigit. Endi qaıttik?
2-jigit. Traktordy ózim aınaldyryp kóreıin.
Asan. Tıýshi bolmańdar.
2-jigit. Mynaý ótirik aıtyp tur.
1-jigit. Túsinbedim. Sen ne /Úsenge/ kelisken taǵy bireýleriń bar ma? Bizdi laqtyryp tursyń ba?
Úsen. Joq, jigitter. Aǵam kelisimin bermedi. Renjimeńder. Traktorǵa tıispeısińder.
1-jigit. Áı, boldy qoıshy, qatyn kórse elirip ketetini nesi osynyń. Sonymen, aǵa, aqtyq sózińiz?
Asan. Mıaǵa tıisýge bolmaıdy.
2-jigit. Nege bolmaıdy?
Asan. Jerdiń kıesi urady.
Úsen. Áı, aǵataı-aı. Dalada jatqan mıany qorymasań etti. Bular bolmasa, basqa bireý báribir shaýyp alady.
Asan. Aýylǵa jolatpaımyn. Endi eshkimge bergizbeımin.
1-jigit. Jalǵyz saýal. Nege? Sebep?
Asan. Sender osy qaıdan shyqqan bálesińder, a? Sender de anadan týdyńdar ma? Dala-dalasyn shyǵardyńdar ǵoı myna esil dalanyń. Munaı anaý, kúre tamyryna tútik salyp soryp jatyrsyńdar, soryp jatyrsyńdar. Taý-taý qaldyq, kúl-qoqys. Nesi qaldy? Endi myna beıshara mıaǵa kózderiń tústi me? Saldaryn nege oılamaısyńdar? Oılamaısyńdar... Erteń Qudaıdyń qudiretimen anadan qaıta týyp, dál osy jerde dúnıege kelesiń ǵoı óziń, ıttiń balasy! Sonda jaýap beresiń!
1-jigit /2-jigitke/. Túsinikti. Kettik.
Olar shyǵyp ketedi de, sálden soń traktordyń otalǵan daýysy shyǵady.
Asan. Áı, ákeń...
Júgire bergeninde Úsen toqtatady.
Úsen. Kete bersin. Olardyń tapanshasy bar. Shyqpa.
Asan. Jiber.
Kempir. NKVD kelgende atamyn dep júrgenmin.
Kempir kenet sandyǵynan myltyq shyǵaryp, dalaǵa betteıdi.
Saǵıra. Apa, toqta ólesiń!
Kempir. Tolarsaqtan saz keship,
Toqtamaı tartyp shyǵarǵa,
Qas úlekten týǵan kátepti
Qara nar kerek bizdiń bul iske.
Shyǵyp ketedi. Onyń artynan Úsen júgirip ketedi. Eki márte myltyq atylady.
Úsen /júgirip kirip/. Apam traktordyń eki dóńgelegin atyp túsirdi. Jalmaýyzǵa da jan kerek. Analar tym-tyraqaı qashty.
Asan. Qaıtyp kelmeı me?
Úsen. Bilmeımin.
Asan. Ne isteımiz?
Úsen. Bilmeımin.
Kempir. Kelin, shaı jasap jiber.
Saǵıra. Apa, qaıdaǵy shaı?
Anargúl. Men qazir.
Saǵıra. Anargúl, saǵan ne boldy?
Anargúl. Bilmeımin...
Saǵıra. Analar kelip bárimizdi qyryp ketpesin. Masqara bolmaıyq.
Asan. Apa, myltyqta oq qaldy ma?
Kempir. Sandyqta bar. /Anargúlge/. Kelin dastarhan qamyna kiris.
Anargúl. Qazir.
Júgirip ketedi.
Saǵıra. Apa, qaıdaǵy kelin? Men ǵoı kelin... Asan, anaý qaıda ketti?
Asan. Bilmeımin.
Saǵıra. Álde menen jasyryp júrgen bir nárse bar ma bul úıde?
Asan. Túk te joq. Apa, kelinińiz mine, Saǵıra. Aldyńyzda turǵan joq pa?
Kempir. Ekinshisin aıtamyn.
Saǵıra. Asan!
Úsen. Meni meńzep turǵan shyǵar apam.
Saǵıra. Solaı ma?
Kempir. Solaı!
Asan. Qashan úlgerdińder?
Úsen. Úlgerdik.
Saǵıra. Baýyryńdy qorǵap tursyń! Qazir ol qatynnyń shashyn julaıyn. Báse, ózim de sezip edim. Osy úıden shyqpaıtyny jaman edi. Anargúl!
Anargúl. Aý!
Saǵıra. Beri kel!
Asan. Uıat bolady deımin, túk te joq.
Saǵıra. Sen nemene osy úıdiń qatynyna uqsap júrsiń? Nemene, júziqara, nemene sen? Basynyp, qazan-oshaǵymdy ıelenip... Men qara basyp serıal kórip júrgende, myna jaqta tyndyryp júrdim de! Asan ekeýińdi qatar býyndyraıyn.
Anargúl. Apaı, sizge ne boldy? Apam jaı aıta beredi. Ózińiz bilesiz ǵoı.
Saǵıra. Qaıdaǵy apa saǵan ol? Beri kel! Óltiremin!
Qýady. Apyr-topyr. Asan men Úsen ekeýin ajyratyp álek. Kempir sandyqqa kirip ketip, esigin jaýyp alady. Kenet úıge Qaırat kelip kiredi.
Qaırat. Áı, Úsen, beri shyq!
Anargúl. Ol barmaıdy eshqaıda!
Saǵıra. Seniń Úsende endi ne aqyń bar!
Asan. Apa, myltyq qaıda?
Úsen. Apam, qaıda, apa!
Qaırat. Úsen, erkek bolsań beri shyq!
Úsen. Apa!
Anargúl. Úsen, beri kel, barmaıdy ol eshqaıda.
Qaırat. Nemene julysyp jatyr ma edińder?
Asan. Onda sharýań bolmasyn.
Qaırat shyǵyp ketedi. Artynan erip eki bandıt kelip kiredi. Myltyqtary bar.
1-jigit. Qane, qoldaryńdy kóterińder!
Barlyǵy qoldaryn kóteredi.
1-jigit. Álgi esi aýysqan kempir qaıda?
2-jigit. Kórinbeıdi.
Qaırat. Sandyqtyń ishinde.
1-jigit. Bar, shyǵarshy.
Qaırat sandyqty ashady.
Qaırat. Mmm, joq eshkim.
1-jigit. Myltyq qaıda?
Qaırat. Kórinbeıdi.
1-jigit. Qysqasy bylaı. Meni eshnárse qyzyqtyrmaıdy. Traktordy búldirdińder me, búldirdińder. Oınap júrgen adam emespin. Ornyna traktor taýyp berińder nemese osy turǵanda aqshamdy qaıtaryńdar.
Saǵıra. Biz senen aqsha alǵan joqpyz.
1-jigit. Bir mıllıon teńge shyǵynǵa batyrdyńdar. Osy turǵanda.
2-jigit. Aqshamyzdy qaıtarasyńdar, nemese túgel baýyzdap ketemiz.
Úsen. Jigitter, olaı qatty ketpeseńdershi. Keliseıik te. Men basqa traktor taýyp beremin qazir.
1-jigit. Joq. Senbeımin.
Anargúl. Bizdiń úıde traktor bar. Biraq júrmeıdi.
1-jigit. Júrmeıtin traktor kerek emes.
2-jigit. Kóp sózdiń keregi joq. Tez bolyńdar.
Qaırat. Asan, sen osy aýyldyń adamysyń. Sen tabasyń traktordy.
Asan. Tappaımyn.
Qaırat. Tappasań, ólesiń.
Asan. Óltire ber!
Saǵıra. Oıbaı! Men tabamyn, men taýyp beremin!
1-jigit. Onda shyq úıden.
Saǵıra. Qazir. Oramalymdy durystap baılap alaıynshy. Apa, qaıdasyń!
Qaırat. Senderdiń qaharman mamalaryń bir jerge baryp ólip qaldy shamasy.
Asan. Ottama! Saǵıra, eshqaıda barmaısyń. Esiń durys pa?
Saǵıra. Ózim bilem. Baram...
Asan. Traktordy qaıdan tabasyń?
Saǵıra. Ákimnen suraımyn.
Qaırat. Ákimińde traktor joq. Bolsa, senderde nemiz bar.
Saǵıra. Sovhozda eki traktor bar edi ǵoı.
Asan. Ony túnegúni satyp jibergen.
Saǵıra. Endi qaıttik?
1-jigit Asandy ishinen atyp jiberedi.
1-jigit. Onda eseptestik. Jigitter, kettik. Úsen, sen bizben júresiń.
Úsen. Jedel járdem shaqyr. Saǵıra, neǵyp tursyń! Asan, baýyrym!
Kenet sahna syrtynan kempir shyǵady, ústinde aq kóılek.
1-jigit. Kempir mynda júr ǵoı.
Kempir. Áı, balalar ketińder!
Asan. Apa, óldim, kómektes...
Kempir. Ólseń, kómilersiń. Eshteńe joq artyńda bala-shaǵań bar. Al jan alǵyshtar senderge aıtarym:
Basyńdy ıt kemirsin, Súıegińe qurt-qumyrsqa semirsin. Qutyrǵan ıtteı dalaqtap qal, Ashyqqan ıtteı jalaqtap qal. Kózińe kók shybyn úımelesin. Qudaı bar bolsa, qolyń kesilip, Túımeńdi shesheń túımelesin.
Eki dúnıede joldaryń ashylmasyn, má, saǵan!
Qaırat. Jigitter, qurysyn, kettik.
2-jigit. Myna kempir jyndanǵan eken. Kettik.
1-jigit. Aqsha she? Qyzyl mıa she?
Qaırat. Qurysyn bári, kettik!
1-jigit. /Úsenge/. Ońaı qutyldyń!
Sýyt shyǵyp ketedi.
Kempir. Kelin, shaı qoı.
Saǵıra. Jedel járdem shaqyr. Asan qalaısyń?
Asan. Sonda Anargúl bizge kelin bola ma?
Saǵıra. Oıbaı, mynaý sandyraqtaı bastady. Úsen, neǵyp tursyń!
Asan. Úsen, Anargúldi alasyń ba? Úsen. Tıse, alaıyn...
Saǵıra. Kelinde, qatynda neleriń bar, oıbaı! Jedel járdem, jedel járdem shaqyr!
Asan. Janymda qalasyń ba?
Úsen. Qalaıyn, aǵataı.
Saǵıra. Anargúl, oıbaı, bolshy. Mynaý óledi qazir.
Anargúl. Qazir-qazir.
Júgirip ketedi.
Kempir /sandyqqa baryp otyryp/.
Jasymnan sirá qaıǵyly,
Jaýdan alar kegim bar.
Kek alatyn erim bar.
Er qarýyn saılaǵan,
Jeńiske belin baılaǵan,
Qaharly qalyń elim bar...
Sońy
You Might Also Like
