InfoHub Logo

Men bulbuldyń saıraǵanyn eshqashan estigen emespin. Estigen kúnniń ózinde qasymda onyń basqa emes bulbul ekenin túsindiretin adam bolmasa, tanymasym anyq. Biraq maǵan báribir bulbul unaıdy. Ábden jaýyr bolǵan, ǵasyrlar boıy aıtyla-aıtyla eskirgen ataǵymen, ásirese men úshin beımálimdiligimen.

Qazir de úıdiń aldyndaǵy ashyq dálizde otyryp, tyń tyńdaımyn. Aýyl keshi. Aıtyp jetkizý múmkin emes beıqam aýyl keshi. Tunyq aýa uıyǵan sútteı qoıý, taza. Shetinen qasyqtap alyp, jeı bastaǵyń keledi, tábetińdi ashady. Álde jota jaqtan samal jel ákelip, shashyp tastaǵan jýsannyń qyshqyltym ıisi aralasqannan keıin be. Túsiniksiz.

Kesh batyp bara jatyr. Kórshi úıdiń shatyryna qonaqtaǵan qaratorǵaılardyń úni tipti quıqyljyı tústi. Birinen biri asyrǵysy keletindeı. Tabıǵattyń án saıysy ótip jatqan tárizdi.

Men osylaı ómir boıy otyra alatyn sıaqtymyn. Eger kesh bitpeı, máńgilikke sozylsa, men otyra berer edim. Kenet qaqpanyń syrtynan aıaq tyqyry estildi de:

— Janar!, — degen daýys shyqty.

— Kire ber, Balnur, kire ber.

— Aqtaban joq pa?

— Joq, baılaýly. Kel.

Qaqpanyń esigi ashylyp, artynsha Balnurdyń ózi de kórindi. Ol shapshań júredi. Birshama qashyqtyqtaǵy meniń qasyma lezde jetti.

— Qarańǵyda ne istep otyrsyń. Sham jaqpaısyń ba?

— Sham joq. Elektrık kelip óshirip ketti.

— Aqshasyn tólemep pe edińder?

— Tólemeppiz.

Ol taǵy shapshań sóıleıdi. Sóılegende erni-ernine juqpaıdy, sondyqtan onyń aýzynan shyqqan sózder, tipti sóılemder tutas, óte uzaq bir sózge aınalady. Balnurdyń ne dep turǵanyn túsiný úshin ony bilý kerek. Jaı bilý az, onyń mıyn, oılaý júıesin, basynan bastap, jetken jerine deıin tolyq meńgerý qajet. Men ony sózsiz bilemin. Sondyqtan enjar, erinshek kúıimnen ajyramaı-aq sóılesýge qabilettimin.

— Aqmaral bir jarty qoıamyn deıdi.

— Neniń qurmetine?

— Sen keldi dep aıttym. Óziniń de ishkisi kelip júr ǵoı deımin. Janar ekeýińe bir jarty qoıyp beremin deıdi.

— Qaıda?

— Ózinikine. Et asyp jatyr. Kettik.

Oılanyp qaldym. Árıne, kesh keremet bolyp tur. İshseń sózsiz sıqy ketedi. Aýyldan, sonsha ýaqyttan beri bir kelgen aýyldan lázzat alý bylaı tursyn, erteńgi kún ómir úshin jantalas kúreske aınalady. Myna kesh pen qaratorǵaılardy qıyp ketý de ońaı emes. Ekinshi jaǵynan, men aýylǵa kúnde kelmeımin. Balnur men Aqmaraldy, bala kezimniń, jasóspirim kezimniń estelikterin endi bes jyldan keıin bir-aq kezdestirýim múmkin. Árıne, bul sonshalyqty qaıǵyly jaǵdaı emes, biraq, degenmen...

— Dál qazir barýymyz kerek pe?

— Endi qashan baraıyn dep ediń?

“Bári durys” dep oıladym. “Bas istep tur, tek mı joq” der edi meniń bir tanysym bul jaǵdaıda.

— Onda, kettik, — dedim, — tek esikti jabýǵa mursat ber, Balnurjan, esikti jabýǵa.

Aqmaral qazan jaqta júr eken. Ebdeısiz denesi, ıkemge ońaı kónbeıtin tarbıǵan saýsaqtary, qara qoshqyl sıpaty — barlyǵy sol qalpy. Ózgermegen. Tek eresek tartyp qalypty. Kekeselenip.

— Sálem, Aqmaral.

— Sálem!

Ekeýmiz qushaqtasyp, súıistik.

— Otyra berinder. Men qazir.

— Tamaq qashan pisedi?

— Qazir qaınady.

— Ákeń qaıda?

— Búgin bolmaıdy. Aqmyrzanikine ketken.

Aqmyrza - Aqmaraldyń aǵasy. Kórshi aýylda turady. Qyp-qyzyl maskúnem. Erterek kezde iship kelip meni aınaldyrmaq bolǵany bar. Biraq, meniń qazyna-baılyqtan kende emes sózdik qorymmen tanysqannan keıin, esin jınap, uzaq otyrp qaldy da, aıýandyqpen adam óltirgen azamattyń Qylmystyq Kodeks boıynsha bas bostandyǵynan aıyrylatyny týraly oılady bilem, endi óz tarapynan óziniń sózdik qorymen egjeı-tegjeıli tanystyryp jaıyna ketti. Monsha degen sóz balalyq shaǵynyń emis-emis esteligine aınalǵan, óziniń sanaly ómiriniń jartysynan kóbin araqqa qurban qylǵan jannyń jaıyna joǵalǵanynan moınymnyń aýyr júk túskendeı jeńildegenim ras, biraq meni jaı ketpeı, birshama ýaqyt kóńilsiz oıǵa batyryp ketti. Janyma batqan nárse — erkek pen áıel arasyndaǵy ádiletsiz aıyrmashylyq bolǵan edi. Ne sebepti eń sońǵy aqymaq erkektiń mártebesi ózińniń jyldar boıy jınap, shashaý shyǵarmaı kútip paıdalanatyn súıikti sózdik qoryńnyń eń jaýharlaryn betpe-bet paıdalanýǵa kelgende ústem bolady. Ne sebepti men belgili bir sóz tirkesterin dál sol ekpinmen, dál sol maǵynada qoldansam, kúlkili de, Muhıt qoldansa, oryndy aqylǵa syıymdy kórinedi? Sol jolǵy júregime túsken jara qaıtadan syr berip, birshama jabyrqap qaldym.

— Qyzdar, araq ishpeımiz be?

— Iá, bastaı bereıik, — dedi Balnur meni qostap, — Et piskenshe qaı zaman.

— Stoldyń astynda tur. Alyp asha berinder.

Aqmaral dastarhan basyna qaınaǵan sháýgim men sháınekti ákelip qoıdy. Barlyǵy zańdy. Qonaq kelse, shaı ishý kerek. Jáne araq ishý kerek. Ekeýi qatar, bir-birine bóget jasamaı júre beredi. Bizdiń aýylda.

— Kúıeýden habar bar ma? — dep suradym Balnurdan.

— Iá, ótken aptada balalarǵa kelip ketken.

— Seniki she?

Endi Aqmaralǵa buryldym.

— Menikinen habar joq.

— Bekershilik istediń, ketpeı qoıý kerek edi.

— Urdy ǵoı ol meni.

— Shydaý kerek edi.. Kimdi kim urmaıdy, — dedi Balnur bosap qalǵan stakanyn dastarhan ústine qoıyp jatyp.

— Iá, — dedim men de, — Seni balalaryńmen qosyp úıge qamap, syrtyńnan ot qoıǵan joq qoı.

— Meniń balalarym joq, — dedi Aqmaral qarsy daý aıtyp.

— Jaratqan Ieńe myń da bir raqmet aıt.

— Beker olaı deısiń, — dedi Balnur, — balalardyń bolǵany jaqsy. Al Jaqsylyq ishpese, jaqsy adam. Balalardy jaqsy kóredi..

— Úsheýin birdeı jınap-ternep senimen qosyp órtep jibermek bolǵany úlken mahabbattan eken ǵoı. Keshir. Qaıdan bileıin.

— Qatty bala týǵym keledi, — dedi Aqmaral alysqa qarap, — endi meniń balalarymnyń bolýy úshin isheıikshi.

— Qansha balam bolsa eken deısiń, — dedi Balnur.

Biraq bul onyń aýzynan tórt-bes áripten turatyn el estip, kóz kórmegen sóz bolyp shyqty. Áldebir jeńiltek sezim jeteginde úıge kirip ketip, syrtqa qaraı umtylǵan saıyn áınekke soǵylatyn shybynnyń yzaly, kúıinishke toly yzylyndaı áldene.

Biraq Aqmaral ekeýimiz tosylǵan joqpyz. Ol tipti:

— Úsheý, — dep jaýap berdi.

— Mássaǵan, — dedim men. Tań qalǵanym sonsha erneýine jetip shúpildegen araqty qalaı túbine deıin iship jibergenimdi sezbeı qaldym. Esimdi jınaǵannan keıin Aqmaralǵa belgil bir maǵynaǵa toly kózben qarap uıaltýǵa tyrysyp kórdim.

— Olardyń barlyǵyn qalaı asyraısyń? Zeınetaqyńmen be?

Aqmaral ekinshi toptaǵy múgedek bolatyn. Turaqty zeınetaqysy bar. Aqyl-esimen baılanysy. Biraq, shyndap kelgende, ol sonshalyqty dárejede esýas emes. Tipti keıde maǵan múlde esýas emes bolyp kórinedi. Keıde. Al qazir sol “keıdeniń” eles, tús bolmaǵanyna kúmándanyp otyrmyn.

— Seriktiń de zeınetaqysy bar ǵoı.

Serik onyń kúıeýi. Bolǵan. Ol da Aqmaraldiki tektes zeınetaqy alady. Biraq, kezekti qan tógis maıdannan keıin ákesiniń úıine ketip qalǵan Aqmaraldyń artynan “jazdym, jańyldym, ıt bolyppyn” dep kelmedi. Al Aqmaral sol jolǵy óziniń qyzbalyǵy úshin ókinedi. Bilemin. Ókinedi.

— Ajyrasqandaryńa eki jyl boldy ǵoı. Eger sen úsh bala týsań, onyń óz qatystylyǵyn moıyndaıtynyna senimdisiń be?

Men tilimniń kúrmele bastaǵanyn sezdim. Sondyqtan Aqmaraldyń túkke túsinbegendigine tań qalmadym.

— Men onymen ajyrasqan joqpyn.

— Olaı bolsa, senderdiń balalaryń úshin ishsek isheıik.

Qaıta quıyp onyń bolashaq balalary úshin ishtik.

— Qyzdar, maǵan sender alqash bolyp ketken sıaqtysyńdar.

— Taǵy bir bótelke bar, — dedi Aqmaral.

— Balnur, seniń bala-shaǵań kimmen qaldy?

— Ózderi. Úlkenim jetide ǵoı. Ózi qaraı beredi.

— Ekinshiń she?

— Úshte.

— Úshinshiń she?

— Ekide.

— Attary kim?

Kenet Aqmaral jylaı bastady. Serikke degen saǵynyshy, bala, úsh bala týý týraly armany kózinen jas bolyp shyqqan.

— Aqmaral, jylamaı tura tur. Sen áli bizge tamaq berýge tıissiń.

— Men Joldybaıdy jek kóremin, — dedi ol óksip.

Joldybaı onyń ákesi. Ómir boıy qoı baqqan, aýdanǵa belgili qurmetti adam. Biraq shynymen de Aqmaralǵa nashar qaraıdy. Kıimi toz-toz, únemi osy úıdiń basybaıly kúńi sıaqty, otymen kirip, kúlimen shyǵyp júredi. Adam eken demeıdi. Ákesi de, baýyrlary da. Eshkim. Sheshesi qaıtys bolǵaly eshkim.

— Men Joldybaıdy jek kóremin, — dedi ol endi daýysyn qatty shyǵaryp jylap, — men ony óltiremin.

Balnur ekeýimiz únsiz qaldyq.

— Meni kúıeýimmen ajyrastyrǵan sol. Men ony jek kóremin.

Aqmaral uzaq jylady. Balnur qazan-oshaq jaqqa ózi baryp, etti túsirip, nanymen alyp kelgen soń ǵana toqtap, ekinshi shólmekti asha bastaǵan. Barlyǵymyzǵa qaıta quıyp shyqty.

Men ishimdegi áldeneniń muńly kúıge enip, eńsesi túsip ketkenin sezdim. Dombyradan tógilgen qońyr áýen sıaqty. Endi meniń jylaǵym kele bastady.

— Qyzdar, barlyǵymyzdyń baqytty bolýymyz isheıikshi..

Aqmaral staqanyn súlesoq sozdy, al Balnur kerisinshe shıraq soǵystyrǵan. Ol jalpy shapshań adam. Kózińdi ashyp-jumyp úlgere almaısyń, Tez. İshtik.

— Qaıtaıyq, — dep ornymnan tura bastadym.

— Qona salsańdarshy.

— Men balalaryma baraıyn. Aıajannyń túnde oıanatyny bar edi.

— Al men ózimniń úıime baraıyn. Erteń apamdar keledi, — dedim men Balnurdyń sóıleý mánerine salyp.

— Meılileriń.

Dalaǵa úsheýimiz birge shyqtyq. Tún. Aýyl jym-jyrt. Saǵat tórt-bester shamasy bolar. Osy kezde bulbul saıraýǵa tıis dep oıladym.

— Qyzdar, aýylda bulbul bar ma osy?

Olar jaýap bergen joq. Álde men daýystap suramadym ba eken. Bilmeımin.

---