InfoHub Logo

Jaýgershilik kezinde Sámen batyrdyń uly Qapsalań batyrdyń aýylyna qyrǵyzdar jıi-jıi shabýyl jasap, maza bermeıdi. Qapsalań batyr jetpistiń ústine shyǵyp qalǵan kezde qyrǵyzdar taǵy da kelip qaldy degen habardy estip, aýyldaǵy bar jigitterdi atqa qondyrady. Olardyń ishinde Qudaıǵul Tolybaı, qydyrdan aǵaıyndy Andas pen Sypataı, jádikten Qýatbek pen Medetbek batyrlar, taǵy basqa tepse temir úzetin jıyrma-otyz jigit Qapsalań batyr aýylyna jınaldy. Qart batyr bul soǵysqa uly Dıqanbaıdy da qosyp alady.

Kezinde Sámen batyrdyń batasyn alǵan, qazir qylshyldaǵan jas batyrlar soǵys ónerine ábden ysylyp, shyńdalǵan. Qas batyrlar qyrǵyzdarǵa des bermeı, barymtaǵa alǵan jylqylardy túgeldeı eline aıdap keledi.

Ol kezde alaqandaı asannan shyqqan alty batyr — aǵaıyndy Qýatbek pen Medetbek, Eleý men Dúzen, Sháıkóz ben Shotbaı edi. Keıin olarǵa Andas pen Sypataı qosylyp, «Asannan shyqqan segiz batyr» atanypty.

Jońǵarlar men qalmaqtardyń shabýyldarynan yǵyry ketken bul aımaqqa endi batystan Qoqan handyǵy qoqańdap, tynyshtyq bermeıtin boldy. Ártúrli salyqtardy salyp, ony ýaqtyly tólemegen aýyldardyń azamattaryn soqqyǵa jyǵyp, keıbireýlerin tutqyndap alyp ketetin boldy. El arasynda qoqandyqtardan qorlyq, zábir kórgender kóbeıdi. Buǵan shydaı almaǵan qazaqtar «bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp» qoqandyqtarǵa qarsy shyǵýǵa bel baılady.

Batyrlardyń bul jolǵy joryǵyn Qýatbek basqardy. Eki myńdaı qol jınaǵan ol qarý-jaraqtaryna, ústerine, saýyt-saımandaryna, mingen attaryna asa kóńil aýdarady. Onyń qasynda shaqshamnan shyqqan Tilemis boldy. Kópshiligi botbaıdyń beldi rýynan taraǵan. Kóp soǵysty kórgen, ysylǵan jigitter edi.

Qoqan hanynyń jarlyǵymen áskerdi myńbasy Seıitqulbek degen basqarady. Qýatbek pen Seıitqulbek áskeri Qarataý óńirinde kezdesti. Seıitqulbektiń áskeri óte myqty qarýlanǵan, olarda myltyq jáne zeńbirekter bar edi. Endi Qýatbek áskerin saqtaý úshin qandaı tásil qoldanatyndary jaıly batyrlarmen keńes ótkizdi. olardyń sheshkeni: myltyq pen zeńbiregi bar áskermen eskiden kele jatqan dalalyqtar soǵysy qasha júrip yńǵaıy kelgende jaý jaǵyna soqqy berýdi qalady. Soǵystyń bul tásili — qarsy jaqtyń áskerin qashqan bolyp, ábden álsiretip baryp soqqyǵa jyǵý. Qýatbek batyr áskerin tórtke bólip, árqaısysyna jeke tapsyrma beredi. Birinshi topqa Sypataı, ekinshi topqa Medetbek batyr, úshinshi topqa Turlybaı batyrdy basshylyqqa bekitip, negizgi tórtinshi topqa ózi qaldy. Jaýdy myltyq oǵy jetpesteı jerge artta qaldyryp, jolsyz jermen aýyr zeńbirekterin alyp, júre almaıtyndaı shól dalaǵa aparyp kózin joıý. Ony jaqsy túsingen áskerbasylary ońtústiktiń ystyǵyna, shóline, qumyna qaramaı qoqandyqtardy ábden tıtyqtatty. Qazaqtardyń áskeriniń basshysy Sypataı batyr oılaǵandaı, Seıitqulbek myńbasy qazaq áskeriniń sońynan bar áskerin qaptatyp jiberedi. Qazaqtardy aıamaı, jetken jerde qyrýdy tabystady. Seıitqulbektiń ózi de, áskeri de qazaq áskeriniń tórtke bólinip ketken qýlyǵyn bilmedi. Bar qazaq qoly osy shyǵar dep aldyndaǵy Qýatbek batyr tobyn óksheleı qýa beredi. olar qazaqtarǵa áne jetemiz, mine jetemiz dep kúndiz-túni demalmastan qýa beredi. Qazaqtar qashqan bolyp olarǵa jetkizbedi.

Eki kúnnen keıin qoqandyqtar ábden sharshap, qazaq sarbazdaryna jete almaıtyna kózderi jetip, keri qaıtpaq boldy. Qýatbek batyrdyń da kútkeni osy edi. Óıtkeni ol áskerin tórtke bólgende qoqandyqtardy aldaýsyratyp qashqan topta bar-joǵy bes júzdeı adam bar edi. Al qalǵandary túnde basqa jolǵa túsip, bir toby qoqan áskeriniń artyna, eki toby eki jaǵynda, olarǵa kórinbeı júrip otyrǵan. Endi olar keıin qaıtqanda artta kele jatqan Qýatbek batyrdyń áskeri olar demalyp jatqanda tórt jaǵynan birdeı shabýylǵa shyǵady. Qorshaýda qalyp, ábden esi ketken, qaljyraǵan jaýdy joıyp, tas-talqan etti. ol qyrǵyn tań aǵaryp atqansha jalǵasady. Bul kezde olardyń oqtary da taýsylǵan edi. Endi qazaqtar qatary sırep qalǵan, ári esterin jımaǵan jaýdy ortaǵa alyp, qylyshtaryn ońdy-soldy siltep, olardy jaıratyp salady. Aman qalǵandary qarýlaryn tastap, tutqynǵa tústi. Sóıtip, bul soǵys Qýatbek batyr bastaǵan qazaq sarbazdarynyń jeńisimen aıaqtaldy.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jalańtós batyr

Elshibek batyr týraly

Er Jaýǵash

---