InfoHub Logo

Qazaq-qalmaq soǵysy zamanynda Jetisý jerinde qalmaqtar birer jyl taban tirep turyp qalady. Sol kezderde olar Sýyqtóbeniń kúngeıin qystap, teriskeıine egin salyp, taýdyń bókterin, basyn jaılaǵan. Osy jyldardyń kýási retinde qalmaqtan qalǵan jel dıirmenniń tasy  jatyr. Qalmaqtar bul mańaıdan qýylyp, Jońǵar qaqpasyna jetip qalǵanda, kóripkel-bıi qolǵa túsip, sol aıtqan eken degen áńgime bar:

— Altaıdan Tarazǵa deıingi ulanǵaıyr mol keńistikte júrip, meken etip, Sýyqtóbeniń baýyryna teń keletin aımaq kórmedim. Qalmaqtardyń bul aımaqqa qyzyqqany sondaı — mundaı sózderdi kóp aıtypty. El arasynda solar aıtypty degen bir aýyz óleń de qalypty:

— Dolan (jeti) jyl meken ettim,
Bolyp Sýyqtóbe ıesi.
Ańy bar arqar, aıý, ular, barys,
Ný baqsha órik, alma, shıesi.
Sýyqtóbe basynda
Dıirmenniń tasy qaldy.
Tabıǵaty erekshe jaratylǵan
Jer-ana ǵoı kıesi.

Qalmaqtar osylaı jeńilipti. Serǵazy batyrdyń týǵan aǵasy Sereńniń birde indetke ushyrap, bes balasy birdeı ólip ketedi. Kúlli Túkeı urpaǵy qara jamylyp, baýyrynyń qaıǵysyna batyr da qatty qınalǵan eken. «Iapyr-aı, aǵam bolsa jasy ulǵaıyp qalyp edi, jeńgem de shar tartyp ketip edi, urpaqsyz qalar ma eken?» dep qaıǵyrady. Sodan ary oılap, bir úrdiske bet qoıady.

Sol kezde Shapyrashty Qarasaı batyr urpaǵy ótep rýynan shyqqan Esek degen jasy jetpisten asyp qalǵan áýlıe kisi bolǵan eken. Serǵazy batyr álgi áýlıege baryp:

— Eı, áýlıe Esek, sen Allamen tildesetin adam deıdi. Meniń aǵam Sereńniń uldary ólip, tuqymsyz qalatyn boldy, soǵan Qudaıdan bala surap ber, — depti. Serǵazynyń batyrlyǵynan habary mol áýlıe onyń oıly-qyrly sózderin kóńiline almaı, batyrǵa ilesip Sereń aýlyna baryp túsipti. Sonda Esek áýlıe Sereń áıeline:

— Qaraǵym, kelin, óziń baryp bir qoı alyp kelip, bata sura, — depti.

Sereńniń áıeli jaýlyǵyn salyp, bir aqsary bas qoıdy jetelep kelip, Esekten bata surapty. Mal soıylyp, et qazanǵa túsken kezde Esek áýlıe qısaıyp, myzǵyp almaq bolyp, uıyqtap ketipti. Arada sál-pál ýaqyt ótkende áýlıege:

— Turyńyz, baýyr pisti, — dep oıatyp jiberedi. Sonda áýlıe:

— Oı, áttegen-aı, beker oıatyp jiberdińder ǵoı. Alladan bir ul surap alyp, ol jalǵyz bolmasyn dep taǵy bireýin surap jatqanda oıatyp jiberdińder ǵoı, — degen eken.

Sodan arada jyl ýaqyty ótip, anamyz ekiqabat bolyp, bir ul taýypty. Serǵazy batyr erekshe qýanyp, yrym jasap:

— Bul balany Qudaıdan Esek áýlıe surap berip edi, atyn sol kisige qoıdyramyn, — dep áýlıege qos at jiberip, aldyrypty. Sonda Esek áýlıe turyp:

— Shapyrashtyda Qarasaıdyń balasy ótepteı bolsa, jaman bolmas, árýaqty adamnyń atyn kótere alsa, kóterer, kótere almasa, taǵy kóremiz, — dep álgi balanyń atyn ótep qoıypty.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jalańtós batyr

Elshibek batyr týraly

Er Jaýǵash

---