Qulan
Qulan — taqtuıaqtylar otrádyna jatatyn jabaıy jylqy. Syrtynan qaraǵanda qulannyń esekke de (basy úlken, qulaǵy uzyn, quıryǵy qysqa, kekili joq, jaly tik), jylqyǵa da (júris-turysy shıraq, dene bitimi symbatty, sıraqtary uzyn) uqsaıtyn ereksheligi bar. Dene turqy 210-240 sm, shoqtyǵynyń bıiktigi 112-126 sm, salmaǵy 190-260 kg aralyǵynda. Túsi sarǵyshtaý, jotasynda qara qoshqyl jolaǵy bolady, quıryǵynyń ushy qara, baýyry men sıraqtary aqshyl keledi. Mamyr — maýsym aılarynda jalqy qulyn týady. Aldyńǵy, Ortalyq Azıanyń shóldi-shóleıtti aımaqtarynda taralǵan. 20-ǵasyrdyń alǵashqy jartysyna deıin qulan Qazaqstannyń jazyq dalasynda úıir-úıirimen toptanyp júrgen. Qulandy esepsiz aýlaý — onyń qazaq jerinde joıylyp ketý qaýpine ákelip soqtyrdy. Respýblıkada qulandy jersindirý jumysy 1953 jyly bastaldy. Osy jyly Barsakelmes aralyna Túrikmenstannan 8 qulan ákelindi. 1982 jyldan bastap ony "Altynemel" ulttyq tabıǵı saıabaǵyna, Andasaı qoryqshasyna jáne Mańǵystaý oblysy aýmaǵyna jersindire bastady. Qulannyń sany dúnıe júzinde jyldan-jylǵa azaıýyna baılanysty qorǵaýǵa alynyp, Halyqaralyq tabıǵat qorǵaý odaǵynyń jáne Qazaqstannyń "Qyzyl kitabyna" engizilgen.
Qazaq halqynda tikeleı qulanǵa qatysy bar maqal-mátelder, ańyz-áńgimeler, t.b. kóptep kezdesedi. Mysyly, "Aqsaq qulan" kúıi; Talas Alataýynda 7-9-ǵasyrlarda "Kulanqoryq" degen qoryq bolǵan.
Oqýǵa keńes beremiz:
You Might Also Like
-
Qumyrsqa — jarǵaqqanattylar otrádynyń bir tuqymdasy. Qumyrsqa Jer sharynda keńinen taralǵan, tek Qıyr Soltústikte jáne Antarktıdada ǵana kezdespeıdi. Qumyrsqanyń 10 myndaı túri bar. Olardyń kó...
-
Qosqanattylar — jándikter klasynyń bir otrády. Jer sharynda keń taralǵan, 250-deı tuqymdasy 100 myńnan astam túri belgili. Kazaqstanda 2 otrád tarmaǵy (uzynmurttylar jáne qysqamurttylar), 114 ...
