InfoHub Logo

Elbasy Nurcultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasynyń jarıalanǵan kezden bastap, birshama is-sharalar ótkizildi. Maqalanyń negizgi taqyryby qazaqstandyqtardyń salt-sanasy men dúnıetanymyn ózgertetin qozǵaýshy kúsh kerektigi. Elbasynyń paıymdaýynsha, biz ulttyq qundylyqtarymyzdy umytpaı, jahandyq jańashyldyqqa umtylýymyz qajet. Qazirgi qoǵam kózqarasy qalyptasqan zerdeli de, zerek tulǵa tárbıeleýi tıis. Ol úshin ilim-bilimge umtylyp, jan-jaqty jetilgen jón.

Bul maqalanyń qazirgi jas býyn bizderge joldanǵany anyq. Olaı deıtinim, maqalada «Ulttyq salt-dástúrlerimiz, tilimiz ben mýzykamyz, ádebıetimiz, joralǵylarymyz, bir sózben aıtqanda, ulttyq rýhymyz boıymyzda máńgi qalýǵa tıis» degen joldardyń astarynda úlken maǵyna jatyr. Shynynda da rýhy bıik azamattary bar eldiń irgesi máńgilik bolary anyq.

Elimizdiń aldyna qoıǵan mańyzdy eki maqsat bar, olar saıası reforma men ekonomıkalyq jańǵyrý.  Bul jumystardy júzege asyrý úshin árqaısymyzdyń sanamyz isimizden ozyp júrýi, odan buryn jańǵyryp otyrýy tıis. Shyndyǵynda  ulttyq rýhy, rýhanıaty joǵary, mádenıeti ozyq el kóp nársege qol jetkizetini anyq. Jáne ulttyq biregeılikti saqtaý ulttyq jańǵyrý degen uǵymnyń ózi ulttyq sananyń kemeldenýin qajet etedi. Elbasy ulttyq mádenıetti saqtaı otyryp, jańǵyrý jáne ulttyń damýyna kedergi bolatyn ótkenniń kertartpa tustarynan bas tartý qajet ekenin qazaqstandyqtardyń túsine bilýi kerek ekendigin basa aıtady. Maqaladaǵy «Týǵan jer» baǵdarlamasyn qolǵa alý usynysy jas urpaqty tárbıeleýge dál jáne ýaqytynda aıtylǵan naqty tapsyrma dep sanaımyn. Árbir adamnyń júreginde kindik qany tamǵan jerine, ósken aýylyna, týǵan jerine degen súıispenshilik, qurmet bolmaıynsha – Otan degen uly uǵymǵa adal qyzmet etý, jan dúnıesimen berile súıý kúmándi.

«Qazaqstannyń qasıetti jerleriniń mádenı-geografıalyq beldeýi – neshe ǵasyr ótse de, bizdi kez kelgen rýhanı jutańdyqtan saqtap, aman alyp shyǵatyn sımvoldyq qalqanymyz ári ulttyq maqtanyshymyzdyń qaınar bulaǵy», – delingen maqalada.

Sondaı-aq «Biz jańǵyrý jolynda babalardan mıras bolyp, qanymyzǵa sińgen, búginde tamyrymyzda búkildep jatqan izgi qasıetterdi qaıta túletýimiz kerek», – delingen.

Rasynda, jastaıynan ádet-ǵuryp pen dástúrimizdi, taǵylymdy tarıhymyzdy oqyp, sýsyndap ósken urpaq teris aǵymdar men jat mádenıettiń jeteginde ketpeıdi. Salt-dástúri men tarıhyna erekshe mán bergen eldiń tuǵyry bıik, irgesi berik bolmaq.

Neǵurlym tutastyqqa jetý úshin eldi aıshyqtap turǵan ulttyń tanymdyq, tárbıelik mańyzǵa baı ádet-ǵuryp, salt-dástúrleri qajet. Kez kelgen halyqty óziniń rýhanı qundylyqtary men izgi qasıetteri ǵana biriktire alady. Elbasy maqalada osy ustanymdy aıqyn kórsetip berdi:

«…Jańǵyrǵan qoǵamnyń óziniń tamyry tarıhynyń tereńinen bastaý alatyn rýhanı kody bolady…Jańa turpatty jańǵyrýdyń eń basty sharty – sol ulttyq kodyńdy saqtaı bilý».

Bul jáı aıtylǵan júrek qalaýy emes, búgingi órkenıetti, ozyq tehnologıaly, jahandyq yqpaldasýdan, túrli qaýip-qaterden qorǵaný joly. Ár halyq el bolyp ǵumyr keshýi úshin jastardyń sanasyna ulttyq qundylyqtaryn sińirip, rýhanı bolmysymen ómir súrýge baýlıdy.

Elbasynyń osy maqalada kótergen taǵy bir mańyzdy, ózekti máselesi – týǵan jerge degen mahabbat: «…Qazaq «Týǵan jerge týyńdy tik» dep beker aıtpaǵan. Patrıotızm kindik qanyń tamǵan jerińe, ósken aýylyńa, qalań men óńirińe, ıaǵnı týǵan jerińe degen súıispenshilikten bastalady. Sol sebepti, Týǵan jerge, onyń mádenıeti men salt-dástúrlerine aıryqsha ińkárlikpen atsalysý – shynaıy patrıotızmniń mańyzdy kórinisteriniń biri».

Rasynda, óziniń týǵan jeriniń, týǵan ólkesiniń kórkeıýine úles qosa bilgen azamat búkil eldiń ıgiligi úshin qyzmet ete alady. Mine, patrıotızm degenimiz týǵan jerge degen súıispenshilikten bastalady.

Kez kelgen qoǵam uzaq ýaqyt boıy jınaqtalǵan tájirıbeni kelesi urpaqqa izgi dástúrinsiz jetkize almaı­tynyn este saqtaǵanymyz abzal. «Jańǵyrý ataýly burynǵydaı tarıhı tájirıbe men ulttyq dástúrlerge shekeden qaramaýǵa tıis. Kerisinshe, zamana synynan súrinbeı ótken ozyq dástúrlerdi tabysty jańǵyrýdyń mańyzdy alǵysharttaryna aınaldyra bilý qajet. Eger jańǵyrý eldiń ulttyq-rýhanı tamyrynan nár ala almasa, ol adasýǵa bastaıdy», – dep Elbasy kez kelgen qoǵamdyq, áleýmettik úderiske qazaqy salt-sanamen beıimdelý qajettiligin basa aıtqan.

Eger halyqtyń dástúri bolmasa qalaı damyp, qalaı óristeıdi? Ótkenniń tálimdi tájirıbesin almaı, alǵa qadam basýǵa bola ma? Kez kelgen halyq ejelgi dástúrimen jańany jalǵap baryp qadam jasaýy – onyń ómir súrýiniń alǵashqy belesi.

Elbasynyń maqalasynda qozǵalǵan máseleler men qolǵa alynatyn bastamalar búkil qaýymnyń jumys baǵytyn naqtylap berdi. Jalpylaı aıtqanda, Elbasy óz maqalasynda jastardy tektilikke tárbıeleýdiń joldaryn nusqap, tujyrymdy oı aıtty.

---