InfoHub Logo

Rýhanı jańǵyrý rýhangıattyń jańǵyrýynyń bastaýy, qoǵamnyń kórkeıýiniń jeter jetistigi, bárimizdiń bir atamekenimiz bar, qazaqtyń uly dalasy, uly dalada babalarymyz amanat etip ketken otanymyz bar, ol Táýelsiz Qazaqstan, Táýelsiz Qazaqstanda turatyn órshil, adal, namysshyl ult bar, ol erjúrek qazaq halqy.Qazaq halqy óz bastaýyn damý ereksheligine baılanysty tańdaıtyn dara joly bar.Qoǵam damýdy qalady, ári rýhanı jańǵyrý jolyn tańdady.«Rýhanı jańǵyrý» alǵashynda maqala bolyp shyqqanymen, baǵdarlama retinde qabyldanyp, 2017 jyldyń 26 sáýirinde onyń iske asýyn úılestiretin, qadaǵalaıtyn organ – QR Prezıdentiniń janyndaǵy ulttyq komısıa quryldy. Ol qazirgi ýaqytqa deıin óziniń tıisti fýnksıasyn atqaryp keledi. Búginde Ulttyq komısıaǵa QR Memlekettik hatshysy M.Tájın jetekshilik etedi. Baǵdarlama keıingi Elbasy Joldaýlarynda da naqty kórinis taýyp otyrdy. Máselen, 2018 jylǵy 10 qańtardaǵy Joldaýda negizgi taqyryp Tórtinshi ónerkásiptik revolúsıa bolǵanymen, adamı kapıtal – jańǵyrý negizi ekendigine erekshe kóńil bólindi. Ásirese, qazaq tiliniń termınologıasyn júıeleý, 2025 jylǵa deıin latyn grafıkasyna kóshý kestesin daıyndaý, aǵylshyn tilin meńgerý men sıfrlyq bilimdi damytý sóz boldy. Elbasy N.Á. Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasy –jalpy ultqa baǵyt alǵan baǵdarlama ekeni anyq. Alaıda, osy baǵdarlamanyń negizgi baǵyty – jastar, rýhanı jańǵyrý aldymen jastarǵa qajet dep oılaımyn. Bul baǵytta biz – oqytýshylar, ustazdar, aǵa býyn ókilderi, áýeli rýhanı jańǵyrtýdy neden bastaý kerek, ne nársege qatty nazar aýdarý kerektigin oılastyrǵanymyz, aıtqanymyz durys. Osy turǵydan kelgende, Elbasy maqalasynyń alatyn orny erekshe. Memleket basshysy atap otyrǵan ıdeıalardyń qaı-qaısysynyń máńgilik bolýyna uıytqy bolatyn dúnıe –rýhanıat pen mádenıet. Bul jolda bárimizdi tolǵandyryp júrgen máseleler barshylyq.Sonyń ishinde atap ótkim keletini – bilim. Ulttyq jańǵyrýdyń basty áleýeti – bilim.Bilim adam balasyna berilgen dáreje, Óz biliminiń arqasynda jas urpaq bolashaqqa baǵdar alyp, rýhanıat turǵysynda damyp, órkendep keledi.Rýhanı jańǵyrý tek adamnyń jan dúnıesin ǵana emes, memlekettiń repýtasıasynda arttyrýǵa kómegin beredi, jas urpaq qoǵamdy damytý turǵysynda ruhanı dúnıesin búkil álemge tanyta alatyn qoǵam qurady.Qoǵam damý ústinde, eń birinshi rýhanı jańǵyrý maqala retinde shyqsa, keıinnen damý baǵdarlamasy bolyp ózgertilgennen soń, qoǵamǵa artylǵan úmit kóbeıe tústi. Prezıdentimiz jastarǵa úlken senim, úlken úmit artyp otyr. Qazirgi zaman qorqynyshy bolyp, álemge úreı ornatqan terorızm, ekstremızmge qarsy kúresýde de bul maqalanyń aıtary mol. Sebebi, teris aǵymdarǵa ketip jatqandar – óziniń qazaqı jeke dara qasıetin baǵalamaı, ultynyń bar rýhanı qundylyǵyn baǵalamaı, ony ózgeden izdegender. Ózimizdiń óshkenimizdi jandyryp, joǵalǵanymyzdy tabý degenimiz – eskini ańsaý emes, eskigi qaıta barý emes. Bul – sanamyzda ulttyq mentalıtteti qalyptastyrý, tól tarıhymyzdy jańǵyrtý, qyz-jigitterdi patrıotızmge tárbıeleý.Biz ózgelerge uqsamaıtyn, darashyldyǵy, ózindik ereksheligi bar ult bolǵanda ǵana, halqymyzdyń atyn dúnıe júzine jarıa etkende ǵana, naǵyz qazaq degen atqa laıyq bolǵanda ǵana, HHİ ǵasyrda damyǵan eldiń qatarynda bolamyz. Ol úshin, eń aldymen, elińdi, jerińdi súıý, salt-dástúrińdi, tilińdi, dinińdi, dilińdi saqtaý, bilimge qushtar bolý sıaqty ult rýhanıatynan bastaýymyz qajet ekenin jastar tereńinen túsinedi degen senimdemiz.Ulttyq sat-dástúrimiz, tilimiz ben mýzykamyz, ádebıetimiz, joralǵylarymyz, ıaǵnı ulttyq rýhymyz boıymyzda máńgi qalýǵa tıis. Abaıdyń danalyǵy, Áýezovtyń ǵúlamalyǵy, Jambyldyń jyrlary men Qurmanǵazynyń kúmbirlegen kúıleri ǵasyrlar qoınaýynan jetken babalar úni - bular bizdiń rýhanı mádenıetimizdiń bir parasy ǵana.Qazaqstannyń qasıetti jerleriniń mádenı-geografıalyq beldeýi neshe ǵasyr ótse de, bizdi kez kelgen rýhanı jutańdaýdan saqtap, aman alyp, myńdaǵan sımvoldyq qalqanymyz ari ulttyq maqtanyshymyzdyń qaınar bulaǵy. Munyń bári tutas kelgende halqymyzdyń ulttyq biregeıliginiń myzǵymas negizin quraıdy. Myńjyldyq tarıhymyzda alǵash ret osyndaı aýqymdy jobany jasap júzege asyrýǵa tıispiz.

F.Qozybaqova, Ál-Farabı at. QazUÝ tarıh kafedrasynyń dosenti

Qýanysh Arýjan Talǵatqyzy 1-kýrs stýdenti

---