InfoHub Logo

Sara Tastanbekqyzy (1878-1916) aıtysker aqyn. Týǵan jeri qazirgi Almaty oblysynyń Qapal aýdany. Rýy Naıman. Óziniń qysqa ǵumyrynda taýqymettiń talaıyn kórip, áleýmettik teńsizdiktiń tálkegine ushyraǵan Saranyń shyǵarmashylyq joly tym aýyr da kúrdeli jol. Ol úsh jasynda ákesinen aıyrylyp, eńse basqan jetimdik pen joqshylyqtyń zardabyn kórip ósedi. Bul az degendeı, syrttaı bolsa da jalǵyz súıener tiregi nemere aǵasy Jaısańbek «ógiz urlady» degen jalamen túrmege túsedi. Joqshylyq ótinde jeke qalǵan jetim bala, jesir áıelge qamqorshy bolyp, aýylyna kóshirip ákelgen Turysbek qajy Sarany shyryldatyp, óziniń teńi emes, jaratylysynan kemis týǵan, baı balasy Jıenqulǵa atastyrady. Jetim qyz úshin mal alǵan Turysbek qajynyń áreketin estigen Esimbek qajy daý shyǵaryp, Sarany óz aýylyna kóshirip alady. Biraq budan Saraǵa jaqsylyq bolmaıdy. Aqyrynda bar sharýa eki qajynyń qyzdyń qalyń malyn teń bólip alýǵa kelisýimen tynady.

Osylaısha qarshadaıynan basy daý sharǵa túsken aqyn qyzdyń baǵynyń ashylýyna osy kezde naıman elin aralap, serilik jasap júrgen ataqty Birjan salmen kezdesip, sharshy toptyń aldyna onymen aıtysýy úlken sebepshi bolady. Bul aıtys Saranyń halyq aldyndaǵy bedelin arttyryp, ataǵyn alysqa jaıady. Eldiń qurmetine bólenip, halyqtyń mahabbatyna ıe bolǵan aqyn qyzdyń taǵdyr tizginiń óz qoldarynan sýsyp shyǵyp bara jatqanyn sezgen qajylar da kópke kóreneý qarsy shyǵa almaı, onyń basyna bostandyq beredi. Sóıtip aqyn Sara óziniń asqan darynynyń arqasynda teńdikke qol jetkizip, on toǵyz jasynda óz teńi Altynbekuly Bekbaı degenge turmysqa shyǵady. Teńdikke jetip, teńine qosylyp, kózi ashylǵandaı bolǵan osyndaı kúnderdiń birinde Vernyı qalasynan Ábishtiń (Ábdirahmannyń) súıegin alyp qaıtqan jolda Qapalda Abaıǵa kóńil aıtýǵa kelgen Naıman eliniń ıgi jaqsylarmen birge Sara da kelip, uly aqynmen kórisedi, aıaýly balasynan aıyrylǵan aýyr qaıǵysyna ortaqtastyǵyn bildiredi. Jastaı joqshylyqty kóp kórip, aýyr turmysty bastan keshken teńsizdiktiń zardabyn shegip, qaıǵy muńdy serik etken aqyn qyz kóp uzamaı aýrýǵa shaldyǵyp, jalǵannyń qyzyǵyn jarytyp kóre almaı, erte kóz jumady.

Sara Tastanbekqyzynyń Birjan salmen aıtysy ǵasyrdan ǵasyrǵa úzilmeı jalǵasyp kele jatqan qazaqtyń aıtys óneriniń shoqtyǵy bıik, kórkem úlgisi bolyp sanalady. Aqynnyń bul aıtystan basqa «Júrek», «Ashyndym», «Arsalań aǵa aldynda», «Júrek syry», «Jaılaýda», «Ábishtiń arýaǵyna», «Hosh bol, elim» sekildi kóptegen óleńderi men «Tuzaq» atty dastany bar.

Oqýǵa keńes beremiz:

Aıtys óleńder

Birjan men Saranyń aıtysy

Sara Tastanbekqyzynyń óleńderi

---