InfoHub Logo

Satuq Qarahan (? — 960) Orta Azıada Qarahandar memleketiniń negizin qalaýshy. Shyqqan tegi musylman túrki áýletinen. Qarahan memleketiniń qurylýy Qarluq qaǵanatynyń ydyraýymen tikeleı baılanysty. Tarıhı ádebıetterde Qarahandar áýletiniń shyǵýy jóninde túrli pikirler aıtylady. Solardyń ishinde Qarahan memleketiniń tarıhyn zertteýde úlken eńbek sińirgen. O. Prısaktyń pikirinshe, Qarahandar áýleti negizinen eki iri taıpalar birlestiginen shigildir (shıkilder) men ıaǵmalardan qurylǵanǵa uqsaıdy. Qarahan osy ıaǵma taıpasynan shyqqan.

Qarluq qaǵanatynyń qaǵany Bilge Qul (Qadyr han) ólgennen keıin, onyń ornynda qalǵan eki balasy Bázir Arslan men Oǵulshaqtyń nemere inisi Satuq Boǵra han erekshe kózge túsedi. Ol keıin Oǵulshaqtyń ózine qarsy shyǵyp, Taraz ben Qashqardy odan tartyp alady. 942 jyly ol Balasaǵun bıleýshisin taqtan taıdyryp, ózin «qaǵanmyn» dep jarıalaıdy.

Qarahan 960 jyly qaıtys bolady. Onyń ornyna otyrǵan balasy Musa ıslamdy memlekettik din dep jarıalaıdy. Osydan bolar musylman tarıhshylary qarahandar áýleti bıleýshileriniń kestesin osy Musadan bastaıdy. Biraq shyn máninde Qarahan memleketiniń negizin qalaýshy Musanyń ákesi Ábdilkárim Satuq Qarahan, keıingi tarıhshylardyń memleket atyn onyń esimimen «Qarahan» dep ataýy da osydan. Qarahannyń mazary bul kúnde Jambyl oblysynyń ortalyǵy Taraz qalasynda tur.

---