InfoHub Logo

Úlken shesheme "Kindik sheshe", maǵan "Kindik babaı" dep at qoıǵan jurt. Men quıttaımyn áli. Úlken sheshemniń qamzolynyń janqaltasyna boıym shaqqa jetedi. Sol sıqyrly qaltadan tátti taǵam udaıy úzilmeıdi. Ylǵı birer shaqpaq qant, tórt-bes túıir meıiz, birándiktiń usaǵy, qaqtalǵan qara moıyn qýyrylǵan burshaq júrgeni. Tipti ara-tura qara baqyr teńgeler de syldyrap qoıady. (Aqshanyń qadirin tym erte bilgenbiz!) Tula boıy tolǵan yrys — taýsylmaıtyn kómbe sıaqty sol kisiniń.

Qolymdy janqaltasyna sala bergenimde alaqanyma dyrdaı eki órik ilikti. Bireýin jalma-jan urtyma tyqtym. Táttini qylǵytyp juta salatyn daǵdym joq. Tilime salyp, raqattana, tamsana soram. Ekinshi órikti búgin ǵana kıip shyqqan sý jańa shalbarymnyń qaltasyna bastym. Ony úıge qaıtqan soń qaryndasym men inime bólip beremin. Bálkim, osydan bastap, meniń shalbarymnyń qaltasy da sıqyrly qaltaǵa aınalar. «Jomart qolǵa dúnıe jınalǵysh» deıdi Úlken sheshem.

Biz yldıdaǵy Qara Jumaǵuldyń úıine baramyz. Onyń áıeli tolǵatyp jatqan kórinedi. Biz demekshi, jańa ǵana Úlken shesheme qany qashqan Qara Jumaǵul ózi kelip habar bergen-di. Kelgen jumysyn aıtty da, jaýabyn kútpeı kilt qaıta shyqty. Bul qonaq shaqyrý salty emes. Qonaq shaqyratyn kisi aldymen tórge shyǵyp, oryndyqqa jaıǵasyp otyrady. Asyqpaı duǵa oqıdy. El-jurttyń, mal-jannyń amandyǵyn suraıdy. Tipti kórshi úıde tursyn, meıli, osy kádeni oryndaýy kerek. Jóni solaı. Men muny erjetken kezimde jete túsindim. Iá, qonaqqa shaqyrǵan kisi seniń dúnıe-múlkiń aman, kóńiliń jaı ekenin óz qulaǵymen esitip, bárine kámil kóz jetkizýge tıis. Sebebi, qam kóńil, jany jabyrqańqy adam qonaqqa barmaýy da yqtımal. Sosyn bizdiń aýyl adamdary týǵan-týysynan góri, jekjattarynyń dárejesine, abyroı-ataǵyna, dáýletine qaraı aralasady. Árkimniń ez teńi, ez qatary bar. Ár qaýymnyń jyry basqa:

Baılar, baılar bal isher
Orta qaýym syra isher.
Biz sıaqty jarlylar
Úkige tónip sý isher.

Meniń ákem sonyń ortan belinde. Muny jaqsy bilem. Jańa ǵana shańyraq kóterip, úıli-barandy bolyp, úkige tónip sý ishkender tóńireginen ári aspaǵan Qara Jumaǵul, árıne, bizdiń úıden bir qasyq qara sý da tatpaǵan kisi. Al meniń ákem bal ishken baılardyń qaısybiriniń bosaǵasynan attamaǵan. Muny solardan eshkim elep shaqyra qoımaıtyn, ári ózi de eshkimdi shaqyrmaıtyn. Óz qatarynyń kileń tórinde otyrýǵa úırengen syıly kisi dáýleti tasqan, abyroıy asqan yǵaı men syǵaıdyń esik jaǵynda eleýsiz qalýǵa namystanatyn. Qazir ózim de áke bolǵandyqtan solaı oılaımyn.

...Úlken sheshem ekeýimizge orys qaqpaly, qańyltyr shatyrly, bıik baspaldaqty eńseli úılerdiń de, jarbıǵan jaman jappalardyń da esikteri aıqara ashyq. Keıbireýler esigin ashqysy kelmese de, amalsyzdan ashady. Úı saıyn jazǵa, kúzge, erte-keshke, jaýyn-shashynǵa qaramaı, kúni jetken adam týady. Sony qarsy alýǵa biz kerekpiz.

— Osy balany ylǵı izińe ertip júrmeseń sániń qasha ma, báıbishe-aý?— dedi mana Kishi sheshem.

— Joq, Ýázıfa, osy sábı janymda júrse, qatyndardyń tolǵaǵy jeńil keletin sıaqty.

— Apyr-aı, á...— dep kekete kúldi Kishi sheshem, — tap birin-biri arbap qoıǵandaı bular.

— Jarymnyń bólshegi-janymnyń bólshegi ǵoı. Bar sıqyry osynda,— dep Úlken sheshem kúrsingendeı boldy. Bálkim, kúrsinbegen de shyǵar.

"Jarymnyń bólshegi janymnyń bólshegi ǵoı" deýi qalaı? Munyń túp maǵynasyn men kóp jyldar ótken soń uqtym.

— Yqtıaryń...— dedi Kishi sheshem kináli kisideı basyn ıip. — Ne isteseń de ózińdiki jón, áıteýir.

— Árqaısymyzdyń óz aqıqatymyz, óz ımanymyz bar, Ýázıfa. Biz ekeýmiz báribir jóndi bátýaǵa kele almaımyz. Jón aıtqan bolsam, ózim úshin aıtam-daǵy...

Qos sheshemniń osy kıkiljiń sózderiniń mánisin túrli-túrli túsinem, oılary qat-qabat aralasyp ketse, maǵynasy mıyma syımaı, tus-tusqa shashyratyp alam da, ushtyǵyna jete almaı, shatasyp júrgende, múldem umytyp ketem. Alaıda kóńilimdi sodan muńly kirbiń basyp, kómeski yzǵar qaldy. Júregimdi qaq jaryp, dert bop kúıdirgen sol yzǵar uzaq jyldar boıy kókeıimde qatqan shemen. Óıtkeni, qos anamnyń dıdary ómir baqı kóz aldymda kóldeneń turdy. Egiz meıirim-shapaǵattyń samala shuǵylasyndaı aıaýly qos saǵynysh búkil ómir boıy mazdap júrdi janymda.

Iá, men qos ananyń qushaǵynda tel ósip, ekeýiniń meıirine birdeı bólendim, bar yqylas-iltıpatymdy solarǵa teń bólip berýge tyrystym. Ózimdi-ózim qaq bóldim. Bara-bara men munyń lázzatyn ǵana emes, áli ózime túsiniksiz azabyn da tarttym. Áıtse de azaby tátti edi.

...Álgi urtymdaǵy órikti sorpyldata soryp, Úlken sheshemniń qaptalynda tompańdap júgirip kelem. Mine, Qara Jumaǵuldyń qaqpasyna da jettik. Sharbaq aldynda arqan shıratyp turǵan úı ıesi sharýasyn tastaı salyp, báıek bolyp qaqpa ashty. Úlken sheshem týra úıge tartty. Budan ári men jónimdi ózim tabam. Meniń úıge kirýime bolmaıdy. Muny kópten beri bilem. Jýan, tórtpaq Qara Jumaǵul isińki qabaǵynyń astyndaǵy qysyq kózderin jypylyqtatyp, Úlken shesheme jalyndy:

— Ul bolǵaı, áıteýir,— dedi ol, — tuńǵysh perzent qoı. Máńgi umytpaspyn, sheshe.

Úlken sheshem Qara Jumaǵuldyń arqasynan aqyryn qaqty:

— Jaraıdy, tańdaýǵa týra kelse, tilegińdi oryndarmyn. Bar, sharýańnan qalma,— dedi de úıge kirip ketti.

— Sóıte gór, áıteýir, ótinemin,— degen Qara Jumaǵuldyń erinderi áldenege dir-dir etti. Men anandaı jerdegi otynǵa kesken keltek aǵashtyń ústinde montıyp otyrmyn. Óz dárejemdi, ornymdy bilem, isindik shesheniń balasymyn. Usaq-túıekke aldanbaımyn, úlkenderdiń aıaǵyna oralmaımyn. Qalaǵan jerimde men momaqan, ádepti otyramyn, sabyr saqtaımyn. Sodan da áıel tolǵatyp jatqan úıdiń egde kisileri maǵan "Áı, bala!" deı almaıdy. Atymdy tolyq ataıdy.

Biraz otyrǵan soń Qara Jumaǵuldy sózge tartyp:

— Ne esip jatyrsyz? — dedim.

— Arqan. Jip eskende ýaqyt tez ótedi. Ushy-qıyry joq sharýa, qolyń tynbaıdy, sirá.

Qara Jumaǵul tuıyq kisi, «onyń aýzynan sózdi sýyrtpaqtap, sýyryp alasyń» deıdi jurt. Búgin aýzy-aýzyna juqpaıdy. Sálden soń, sóılep ketti.

— Jip degen, qalqam, dúnıeniń tutqasy. Jip bolmasa, búkil dúnıe shashylyp, qaýsap qalar edi.

Shynynda da solaı-aý. Jipsiz qalaısha kún kórersiń? Álgi sózimen bar sharýany tyndyrǵandaı, Qara Jumaǵul qaıtyp til qatpady.

— Arqandy qashan esip bitiresiz endi?— dedim ishim pysa bastaǵan soń.

— Bóbek týǵansha ese berem...

— O-ho! Al tez týa qoımasa she?

— Týar. Jóke qabyǵy mende bir arba, bes kún arqan esseń de jetedi...

Úlken sheshem úıge qaıta-qaıta kirip shyqty, bir jas áıel kúıentemen úsh ret sýǵa baryp qaıtty. Kún eńkeıip, ekindige taıandy. Álgi órik áldeqashan aýzymda erip quryǵan Onyń súıegin abaısyzda qyzyl sandyqqa túsirip aldym. İshinde basqa eshteńe joq. Tek álgi óriktiń súıegi saldyrap bos júr. Manaǵy sý tasyǵan kelinshek bizge mal óristen qaıtqan soń ǵana tamaq ákeldi. Qurǵaq tamaq bolsa da, júrek jalǵap alǵan soń, kóńilim kóterilip qaldy.

Qara Jumaǵul sharýasyna qaıta kiristi, men álgi otyn basyna otyrdym. Shubalyp jatqan túıdek-túıdek arqan shýmaqtap laqtyrsań meshittiń sonaý aıshyǵyna jetkendeı. Kóp esti.

— Aý, osynsha uzyn arqandy qaıtesiz?

— Hábıbolla on jetige tolǵansha ony osy kilette saqtaımyn. On jetige shyqqan soń soǵan tapsyramyn.

— Aý, on jetige shyqqanda oǵan arqannyń qajeti qansha!

— Qajeti qansha deısiń be? Onda tyńda...

Qara Jumaǵuldyń qysyq kózderi kenet battıyp ketti de, sharasy jarqyrap, sıqyrly sáýle shasha bastady. Sáýle birden jalpaq betine shashyraı shaǵylysyp baryp, ol esip turǵan arqandy boılap júgirdi. Anaý shıratylyp jatqan shýmaq qazir sarǵylt jóke arqan emes, tap osy ajarsyz kisiniń eki kózinen atylyp shyqqan sáýle sıaqty. Sol sáýleni shap berip ustaı alǵym keldi, biraq sıqyryn qashyryp alam ba dep qorqam.

— Onda tyńda...— dep qaıtalady Qara Jumaǵul Onyń daýysy burynǵysynsha tamaǵynan qyryldamaı, keýdesiniń túkpirinen kúrkirep shyqqandaı. Án salyp turǵandaı... Qazir maǵan buryn-sońdy eshkimniń kózi kórmegen, jan balasynyń qulaǵy esitpegen syr ashylmaq. Men sabyr saqtadym. Ol úı jaqqa eleń etip, qulaq túrdi. Biraq eshteńe estı almady. Hábıbolladan áli habar joq. — Ánekeı, sonaý kókjıekti kórip tursyń ba? — Qara Jumaǵul ıegimen alysty nusqady. — Sonyń ar jaǵynda Oral degen asqar taý bar, taýdyń shyńynda ıt tumsyǵy batpaıtyn qara orman, orman ishinde dóp-dóńgelek alańqaı, alańqaıdyń ortasynda dóp-dóńgelek kól jatyr. Kóldiń kóldeneńi men eni jetpis qulash, túpsiz shyńyraý deıdi. Kólde balyq ta, basqa jándik-janýarlar da joq,— deıdi. Onda basy altyn, tuıaǵy kúmis, jeldeı esip, qustaı ushqan, qalaǵan jerińe jetkizetin, oılaǵan oıyńdy biletin, adammen adamsha, qudaımen qudaısha syrlasa alatyn Aqbozat turady, — deıdi. Jyldyń eń qysqa túninde, jańǵaq sheshek atqan shaqta, jókeden bal tamyp, óleń shóp qulpyryp, ósip tolǵanda kóldiń sýyn qaq jaryp, altyn jalyn tolqytyp, Aqbozat shyǵa keledi,— deıdi. Tań saz bergenshe eshteńeden úrikpeı-qoryqpaı alańqaıda kek maısaǵa jaıylady,— deıdi. Osy kezde onyń moınyna jetpis qulash quryq salyp úlgirgen kisi sol attyń ıesi bolady,— deıdi.

Kúndiz juldyz kóretin, túnde taǵyny jetip qaıyra alatyn, ishinde órt jansa da bylq etpeıtin, ústine taý qulasa da taısalmaıtyn jigittiń myqtysy ǵana quryq salyp, ustaı alatyn kórinedi álgi atty. Aı eser, kún óser ulanym, jyl óser, jasy on jetige jeter, qaryna jetpis qulash arqan iler de yrys tulparyn ustaýǵa saparǵa shyǵar. Muratyna jeter, inshalla... Mine, bul arqan soǵan kerek!

Men ishteı qyzǵandym. Hábıbollanyń baǵy janǵaly túr. Ózi áli týmasa da, ony álgi qara orman ishindegi aına kól boıynda quraqta jaıylyp júrgen Aqbozat kútip túr ǵoı, atqa buǵalyq salýǵa arqan da daıyn. Qandaı baqytty jan!

Shynynda da, batýǵa eńkeıgen kúnniń shapaǵynda jaltyrap jatqan altyn araı arqan naq on jeti jyldan keıin aq arǵymaqtyń moınyna oralmaq. Endi týatyn Hábıbolla da meniń kóz aldymda shashy altyn, tyrnaǵy kúmis ǵalamat balýan sekildi tulǵalanyp tur. Mine, osyndaı bahadúrdi kútip otyrmyz biz!

Áńgimesin aıtyp bitirgen Qara Jumaǵul áldeqalaı enjar otyr. Úı jaǵyna oqtala qarady da, keri burylyp, taǵy da arqan esýge kiristi.

Alakeýim, qyzyl ińir túse bastady. Móp-móldir kók tunyp qalǵan sý sıaqty. Men álgi kól mańyna oı júgirttim. Onyń qasynda áli týmaǵan Hábıbolla emes, men ózim quryq ustap otyrmyn, mine sý astynan aqboz attyń sulý basy sýyryla shyǵyp kele jatqandaı. Iá, ánekeı, shyǵyp kele jatyp, qatty kisinep jiberdi: "I-ha-ha-haý!..."

— Týdy! — dep aıqaı salyp, yrshyp tústi Qara Jumaǵul. — Týdy!! Meniń balam týdy!!!

Orynynan qarǵyp turyp, esikke qaraı tura júgirdi de, kenet keri buryldy. Qaıta júgirip kilet qasyna keldi de jalma-jan arqanyn ese bastady. Qolynyń jypyldaǵan qımylyna kóz ilespeıdi. Kindik sheshe úıden shyǵyp, súıinshi suraǵansha Qara Jumaǵul kúte turýy kerek, kóresiń, shydaı almaıdy. Esi ketken.

Men jınalǵan keltek aǵash ústinen aıaǵymdy salbyratyp, alańsyz otyra berdim. Dalaqtap júgirgennen ne paıda? Habary keler. Týa salyp qaıda qashar deısiń... Osy Úlken sheshemniń kórinbeı ketkeni qalaı? Kóńilime kúdik kele bastady. Qara Jumaǵuldyń úreıli kózderi taǵy da qabaǵynyń astynan bajyraıyp ketti. Qoly iske barmady. Kúrsindi. Endi sulý alańqaı da, alańqaı ortasyndaǵy kól de, kólden shyǵyp kele jatqan Aqbozat ta qarańǵy tuman qoınyna súńgip ketti. Jerde oralyp jatqan álgi sáýle qaıtadan kádimgi jóke arqanǵa aınaldy. Endi men úı jaqqa qaraýǵa da qorqam, myna esik ashylyp ketse, sodan Qara Jumaǵuldyń qutyn qashyratyn bir qubyjyq shyǵa keletin sıaqty. Já, olaı bola qoımas, onda Úlken sheshem bar ǵoı.

Manaǵydan kúshtirek te ashyraq daýys shyr etti. Qara Jumaǵul selk ete tústi. Býyn-býynymdy qýalaı júgirip ótken bir túrli raqat sezimnen tula boıym dýyldap barady. Jýyq arada tyna qoıar daýys emes bul.

...Talaı ýaqyt ótip, baıaǵy emen túbinde tańerteń jaralanyp jatqanymda bireýdiń ómirmen qoshtasqan daýsynan soń qulaǵyma jetken osy ashshy daýys jadymda qaıta tirilip, tóbe-quıqamdy shymyrlatty.

Mine, Úlken sheshem esik kótermesine shyqty.

— Súıinshi, Jumaǵul! — dedi ol jaırań qaǵa masattanyp.

— Ne týdy? — degen ol eseńgirep qalsa kerek, jalma-jan Úlken sheshemniń aıaǵyna jyǵyldy.

— Egiz ul.

— Ekeý? Birden egiz ul ma? Nege ekeý? Syńarynyń aty kim?

Úlken sheshem kúlip jiberdi:

— Qýansańshy, bireýden ekeý jaqsy emes pe... Atyn qoıý qaıda qashar deısiń, tabarsyń, áıteýir...

— Iá, ıá, jaqsy, egizi jaqsy. At tabarmyz. Allahy ákbar! — ol tizerlep otyryp duǵa oqydy. — Súıinshisine, sheshe, sizge bir qoı berem. Joq, eki qoı! Allahy ákbar! — Qos qolymen taǵy da betin sıpady.

— Aryq attyń kótenshegi keń degen-aý. Qutyrma! Bir qozy berseń de myqtaǵanyń.

Bizde mundaı jaǵdaı-egiz týǵandy aıtam-tek ekinshi márte kezdesip turǵany. Qara Jumaǵuldyń baǵy janǵanyn qarashy! Bir qozy azdaý ǵoı. Biraq kindik shesheden asyp men ne aıta alam?

Úlken sheshem baspaldaqtan túsip, Qara Jumaǵuldyń arqasynan qaqty:

— Bópelerińniń baýy berik, baqyty baıandy bolsyn! Igiligin kórgeısiń! Qatynyń naǵyz arystan sıaqty. Áıeldiń myqtysy bala asyraǵanda synalmaq. Qadirin bilgeısiń!

Bóbek týǵasyn bulardyń sharýasy bitkeni, álgi súıinshige bergenin jetekter de qaıtyp keter dep oılaısyńdar ma? Joq, qaıtpaımyz. Dúnıede bizge buıyrǵan raqattyń bári bópe týǵan soń bastalady. Sol raqat aptaǵa sozylady. Tipti aptadan asyp ta ketedi.

Shildehana, mine, bylaı ótedi.

Bóbek týǵan úıge, baı bolsyn, jarly bolsyn, meıli, kelesi kúni erteńine-aq shashý shashylady. Kórshi-qolań, týǵan-týysqan, dos-jaran, kóz kórgen, syrlas qatyndar, qatar qurbylar, qadirmendi qudaǵı-qudashalar jas bosanǵan áıelge syı tamaq tasıdy. Bireýler tabasymen ystyq quımaq, ekinshisi bálish, úshinshisi samsa, tórtinshisi pisirgen taýyq, besinshisi qattama, altynshysy baýyrsaq, jetinshisi... taǵy neshe túrli jeńsik as, tańsyq tamaq alyp keledi. Árkim qolyndaǵy bar mázirin jaıyp salyp, ózinde joqty kórshisinen qaryzǵa surap jatqany. Jańa týǵan balany, mine, osyndaı qurmetpen qarsy alady jurt!

Erteden keshke deıin dastarqan basynan samaýryn ketpeıdi. Tor aldyndaǵy mamyq kópshik ústinde kindik sheshe otyrady, qasynda-men Apta boıy osylaı otyrǵanymyz. Tipti aptadan da asyp ketedi-aý. Osy ádemi otyrystyń shyrqyn buzatyn tek bir jaı: shildehana monshasy. Balaly bolǵan úı kúnde monshasyna ot jaǵady. Úlken sheshem qudaıdyń qutty kúni jurt shomylyp bolǵan kezde, meni monshaǵa alyp kiredi. Tez ósesiń deıdi. Qıyn bolsa da tózesiń. Bir kún kórgen qıyndyqtyń myń kúndik rahaty bar. Monshadan qaıtqan soń taǵy da tórge shyǵamyz. Terlep-tepship bal men maı quıylǵan shaı ishemiz.

Erteń men Qara Jumaǵuldyń tóri aldynda otyram. Ázirshe iship-jegenim bir tostaǵan jyly sút pen bir japyraq nan. Sodan soń kiletke uıyqtaýǵa jatqyzdy. Bir qysqa qoıan terisi de shydaıdy degendeı, bir túnge qalaı da shydarmyn. Keler kúni kútip turǵan sybaǵam bar, shúkir.

Solaı boldy da. Oıanysymen shyjǵyrǵan maıdyń ıisi tanaýymdy jaryp ketti. Tek bir apta ótken soń ǵana Qara Jumaǵul syıǵa tartqan aq qozyny úıge jetektep qaıttyq. Úlken sheshem meni, men moınyna jip taqqan aq qozyny jetekke aldym.

Árıne, kileń mereke, kileń toı qaıdan bola bersin. Mundaı kúnder de jıi keledi. Áıel bosanarda biz kútpegen qıyndyqtar da kezdesedi. Sondaı sátterde boı jazyp, qurbylarymmen asyr sala oınaımyn. Ári-beriden soń oınaýǵa jalyǵamyn. İshim pysady. Jańa týǵan bópeniń ózi dúnıege kelgenin jarıalap, shyr etkenin estip, qýanyshtan eseńgirep qalǵan ákelerdiń shattyǵyn syrttaı baıqap, buǵan deıin ajarsyz bop kóringen qatyndardyń bala kótergen soń qulpyryp, nurlana jaırań qaqqan júzin kórgim keledi.

Jas ananyń túńǵysh perzentin emizgenin shymyldyqtyń sańylaýynan kórgem. Áli kózin ashpaǵan qyzyl shaqa bópeniń ýyz erni qyzarǵan emshekke tıip ketkende ananyń qalqyńqy qabaǵy aq mańdaıy jaırań qaǵyp, jadyraı qaldy. Olar osy tósekte jatqan kúıi sál shaıqalyp, joǵaryǵa, aýaǵa qalyqtap ketkendeı. Tósegi bir shókim aqsha bult tárizdi. Aqsha bult ishinde lázzatqa bólene júzip bara jatqandaı ekeýi. Raqat sezim qushaǵynda adam ushyp, álde júzip júrgen sıaqty kórinetini nelikten eken-áı? Bular menen seskenip, jerge qulap túser dep qoryqqanymnan dereý kózimdi juma qoıdym da, shymyldyq mańynan ári kettim.

Aýylda kópke deıin bala týmasa, meniń isteıtin bir qýlyǵym bar. Basqa aılam qalmaǵanda, eń sońynan soǵan júginemin.

Bizdiń baqshada bir jańǵaq aǵashy ósip túr. Kıeli aǵash dep esepteıdi jurt ony. Tún ortasynda onyń búrin jarǵan shaǵyna tap kelip, bir sheshegin úzip úlgirseń, alaqanyńdy ótkir bákimen tilip, álgi sheshekti terińniń astyna tyqsań, jan balasyna kórinbeıtin bolasyń. Kózge túspeıtin keremetke aınalyp ketesiń. Qalaǵan jerińe bar, oıyńa kelgendi iste-saǵan jurttyń sharýasy joq. Keıin bilekke qaırat, júrekke táýekel kire bastaǵan kezde ákemniń saqal qyratyn eń ótkir bákisin ustap, talaı jazǵy túndi osy jańǵaq túbinde ótkizgenmin! Kózge kórinbeıtin keremetke aınalǵan soń ne isteıtinimdi jaqsy bilemin: jer júzindegi kúlli býrjýılardy birtindep qyryp bitirem de, ezilgen quldardy azat etem.

Árıne, jańǵaqtyń búr jarǵanyn kóre almadym. Alaıda árqashanda, tipti bir kezdegi qara shashym shýlan tartqan shaqta da jańǵaqtyń gúl atatynyna sengenmin, áli sene berem. Soǵan senbesem ómirdiń qyzyǵy qalmas edi.

Ázirshe túni boıy baqshada jalǵyz otyratyn batyldyǵym da, kúlli býrjýılardy qıratyp, barlyq quldardy azat eterlik qaýqarym da joq. Qalaǵanymdy jalynyp suraı alatyn tek tilim bar. Ákem úıge namaz oqýǵa ketken soń kún bata men baqshaǵa shyǵyp, jańǵaq aǵashyna tize búgip, taǵzym etem. Syrly aǵash meniń tilimdi de, táńiriniń tilin de túsinetin tárizdi. Sondyqtan eki qolymdy kókke jaıyp táńiriniń tap ózimen tildesem. Qudaımen qalaı sóılesýdi bilemin. Ol asyra maqtaǵandy unatady. Muny Úlken sheshemnen baıaǵyda-aq úırenip alǵanmyn.

— Ýa, jasaǵan, — deımin, — qudiretiń de, shapaǵatyń da sheksiz seniń. Bar úmitimiz sende ǵana. Raqymdy ámirińmen taǵy, taǵy talaı sábı dúnıege kelgeı. Ózińe tabynatyn kúnásiz pendeler týǵaı! Tilegimdi qabyldaı gór!! Estidiń be, meni, táńiri?!

Jańǵaq japyraqtary bir sát sýdyrlasyp ketedi. Táńiri tilegimdi estip, qabyl qylǵan-aý, shamasy.

Qudaı ýádesinde turady. Eki-úsh kún ótpeı-aq, aýyldyń bir shetinde ul, ne qyz týady. Árıne, osy da jetkilikti, allany budan artyq qınap qaıtem. Álgi aıtqanymdaı, aqtyq amalym ǵoı bul.

Ómir osylaısha eptep ótip jatyr. Tańdaıyma tátti tıip turady. Bir Úlken sheshemniń janqaltasy emes, meniń shalbarymnyń qaltasyna da qut kirdi.

İnim men qaryndasyma da birdeńe aýysady. Dosym Ashat ta kezdesken saıyn qur qalmaıdy. Alaıda, osydan keıde mazam qashatyny qıyn. Bári balalardyń kesirinen. Olar meniń sorpaǵa shyqqan kilegeı sıaqty, toıyp tamaq ishkenimdi kóre almaı, syrtymnan ósek aıtyp, tipti shettete bastady. Áýeli: "Kindik babaı! Kindik babaı!" dep kelemejdedi. Buǵan pálendeı renjı qoımadym. Jóni solaı bolǵan soń qaıtesiń? Úıde aǵaılarym da meni ázildep: "Kindik babaı" dep shaqyratyn. Meıli, aıta bersin!

Meniń namysyma tıetini budan basqasy. Álgi buzaqy balalar meni masqaralap, "Kindik" atandyrdy. Kóshege shyǵar bet joq. Tus-tustan esitetinim kileń sol sóz:

— Áı, Kindik!

— Hal qalaı, Kindik?

— Shildehananyń quımaǵy tátti me, Kindik?

— Kindigińdi kórsetshi, Kindik!

— Kindik! Kindik! Kindik!

Tipti aramyzdaǵy eń jýas, eń tártipti sanalatyn sopaq bas Hamıtjan da qyr kórsete bastady.

Birazǵa deıin qurbylarymnan bezip kettim. Olar da maǵan jolamady. Tek menen qashpaǵan jalǵyz Ashat.

Qazir aýylda bóbek týǵan saıyn burynǵydaı qýana bermeımin. Úlken shesheme de sıregirek eremin. Barǵym kelmese, ol da qystamaıdy.

— Erjete bastaǵanyń ǵoı,— dep betimnen súıip alady. Ol basqalardyń arqasynan qaǵady, tek meniń ǵana betimnen súıedi. Jumsaq qoly betimdi sıpaǵan saıyn erkelep, tym kishireıip ketem. Sonda barlyq dertten birden arylatyn sıaqtymyn. Kóńilim baıyz tabady. Tipti erjetip, alǵashqy mahabbat esimdi alyp, eseńgiretken kezde de solaı boldy: jup-jumsaq saýsaqtar betimdi sıpap ótken saıyn bar qaıǵy-qasiretimdi sylyp tastaǵandaı, sábıge aınalyp ketemin.

Ómir ótken saıyn shyndyq ta, jalǵan da, jaqsylyq ta, jamandyq ta umytyla berdi. Biraq "Kindikti" eshkim umytpady. Maǵan ómir boıy osy at tańyldy. Aýyldaǵylardyń kóbisi shyn atymdy bilmeıtin. Ózim de soǵan kóndim. Bireýler jańylysyp, esimimdi ataı qalsa, qulaǵyma senbeı, jan-jaǵyma jaltaq-jaltaq qaraıtyn boldym. Ózgeni emes, ózimdi shaqyryp jatqanyna kámil kózim jetken kezde ǵana jaýap beremin. Áıteýir, dúnıede "Kindik" atalatyn jalǵyz ózim. Bálkim, búl pálendeı jaman da emes shyǵar. Qosalqy atym ózime qatty unaıtyn tipten. Biraq sol qulaǵyma sińip ketkenshe kep qınaldym. Qyrýar taýqymet tarttym. Sol úshin qanǵa bata shaıqastym, jan aıamaı salǵylastym. Tisimdi, tyrnaǵymdy jumsap jan-tánimmen arpalystym. Men qasarysa qarsylasqan saıyn sol at jelimshe jabysty.

Birinshi qandy shaıqas bylaı boldy.

---