InfoHub Logo

Shyrmaýyq býdra (býdra plúshevıdnaıa) — kóp jyldyq, shóp tektes ósimdik. Kólbeý ósken, jataǵan sabaqtarynan tik kóterile shyqqan butalary bar. Bıiktigi 90 santımetrge deıin jetedi. Tómengi jaǵyndaǵy japyraqtary búırek syqyldy, ári dóńgelek, joǵarǵy jaǵyndaǵy japyraqtary — júrek tárizdi. Japyraqtarynyń saǵaqtary uzyn, juptalyp ósedi. Gúlderi joǵarǵy japyraqtarynyń qýysyna ornalasqan, kók tústi, gúl japyraqshalary beseý. Mamyr-maýsym aılarynda gúldeıdi.

Shyrmaýyq býdra baqtardyń, ormandardyń ishinde, butalardyń arasynda, egistik jerler men shabyndyqtarda, ózen jaǵalarynda ósedi. Ósimdiktiń ıisi jalbyzdyń ıisine uqsaıdy. Japyraǵyn erte kóktemde gúldeı bastaǵanda jınaıdy. Onyń quramynda efır maıy, ılik zattar, smola, askorbın qyshqyly bar.

Halyq medısınasynda shyrmaýyq býdrany qaqyryq túsiretin dári retinde, jalpy qabynýǵa qarsy jáne asqazan, baýyr, búırek, qýyq aýrýlaryn emdeý úshin de paıdalanylady. Shyrmaýyq býdrany syrtqy jaralardy, teri aýrýlaryn emdeý úshin de qoldanady. Al bolgar halyq medısınasynda bul ósimdik búırekke tas baılanǵanda jáne qum paıda bolǵanda, tas pen qumdy neseppen birge aıdap shyǵarý úshin qoldanylady.

Dárini daıyndaý jáne qoldaný tásili

Sýly tunba: ósimdiktiń untaqtalǵan bir qasyq japyraǵyn 200 ml qaınaǵan sýǵa salý arqyly jasalady, sóıtip ony kúnine 2-3 as qasyqtaın 4 ret ishedi. Onyń 10 gram japyraǵyn 200 ml salqyn sýǵa salyp, 8 saǵat tundyryp qoıady da 2-3 qasyqtan, 4 mezgil ishedi. Al spırtti tunba bylaı jasalady: ósimdiktiń 15 gram japyraǵyn 100 ml spırtke qosyp 8-10 kún tundyrady da, onyń sýyn 15 tamshydan kúnine 3 ret ishedi.

Mynadaı qospalar jasasa dáriniń tıimdiligi arta túsedi:

1-qospa: untaqtalǵan shyrmaýyq býdra japyraǵynyń 2 qasyǵyn, terek búrshikteriniń 2 qasyǵyn, yrǵaı gúliniń nemese japyraǵynyń 1 qasyǵyn alyp aralastyryp, 3 stakan qaınaǵan sýǵa tundyrady da, sýyn bir kún ishinde bes ret iship taýysady. Bul ókpe qabynǵanda ishiletin dári.

2-qospa: untaqtalǵan shyrmaýyq býdra japyraǵynyń 1 qasyǵyn, sary soıaý shóbiniń 1 qasyǵyn alyp aralastyryp, qaınap turǵan 3 stakan sýǵa tundyrady da, 1 kún ishinde bes ret iship taýysady. Bul qospa qaqyryq túsiretin dári retinde qoldanylsa, óte jaqsy nátıje beredi.

---