InfoHub Logo

Qaı tekserýdi alsańyz da Adyqtovtyń sopań-sopań etip shyǵa kelgen zańsyz isterin kóresiz. Pavlodar oblystyq fınans bóliminiń Baıanaýyl aýdandyq búdjetin teksergen aqtysyn qarasańyz sońǵy tórt jylda Adyqovtyń fınans, smeta tártibin buzbaǵan kezin kóre almaısyz. Biraq tekserý qorytyndylarynda uzyndy-qysqaly aqtylarda batyl-batyl syndar aıtylyp, túrli-túrli tártip buzýshylyq kórsetilgenmen qorytyndy jylbyrap, biraq túrli bolyp shyǵady da turady. Ras, aldymen aqyryn sógis, ekinshide qatty sógis bolyp o basta bir atalǵanymen, keıin sógis degenińiz Adyqov janyna maıdaı jaǵatyn, ashýy jumsaq, úırenshikti ádet bolyp aldy. Toqsan tekserý kelip, toqsan túrli úkim aıtqanmen baıaǵy Adyqov aman saý, jylmıyp shyǵa berdi. Árıne, ol sógister Adyqov júregin shamadan tys soqqyza da almaıdy. Erteńine joldastaryna:

— Sonaý Baıan taýynyń basynda qasqaıyp turǵan qara jartasty kórip pe ediń? Ol júzdegen, tipti áldeneshe myńdaǵan jyl turǵan shyǵar. Mine, myna aldyńyzdaǵy paqyryń da naq sondaı, qara ornynan tapjylmaıtyn qara jartas. Oblystyq fınans bólimi qansha buıryq jazyp, qansha sógis berip, qaqyratyp tastasa da aldyndaǵy Adyqov aǵań ıaǵnı myna men áli ondaǵan jyldar jyljymaı otyra beremin, — dep esip otyrǵanyn kezdestiremiz.

Ótken jyldyń maýsymynda Adyqovqa bir tyqyr taıaldy. Respýblıka fınans mınıstri Ó. Atambaev joldas Pavlodarǵa keldi. Ol ótkizilgen keńeste Adyqovtyń bylyǵyn bildi. Aýdanda aýylsharýashylyq ónimderine eseptelgen jospardyń atymen oryndalmaı otyrǵanyn kórdi. Mınıstr aldy-artyn baıqap kele ony ornynan alý kerek degen qorytyndyǵa keldi. Biraq mınıstr aýdanǵa kelgende jaǵdaı túlkishikteı qulpyryp, múldem basqasha bolyp shyqty. Aýdanǵa belgilengen jospar aıtqany aıtqandaı, degeni degendeı, sıfr ataýlyńyz sap túzep oryndalyp qalypty.

Oblystaǵylar eski esepti ustap, mınıstrdi adastyryp otyr dep Adyqov kúıip-pisti. Mınıstr oılanyp qaldy. Biraq sý juqpas qý bul joly da mınıstrdi aldaýmen shyǵaryp salyp edi. Osynyń artynan qaıta tekserý bolyp jospardyń. oryndalmaǵandyǵy qaıta jarıa etildi.

Tamyljyǵan tamyzdyń jıyrma besi kúni oblystyq fınans bóliminiń aýdandyq aqsha bóliminiń jumysyndaǵy eleýli kemshilikteri, búdjetti mekemelerde fınans tártibin óreskel buzǵany, búdjet jobasyn jasaýda formalızmge jol bergendigi, ekonomıkalyq jáne baqylaý jumystarynyń atymen joqtyǵy, sonyń saldarynan búdjetti mekemelerde 121 myń somnyń artyq shyǵyn bolǵandyǵy jáne 98 myń somnyń zańsyz jumsalyp ketkendigi, úshin Adyqovty ornynan alǵan buıryǵy jaryq kórdi. Mine, sóıtip tapjylmaıtyn, atamzamanǵy qara jartas qojaǵaıdaı bylqyldap, qozǵalatyny belgili bolyp edi.

— Osy joly ketken-aq shyǵarsyń! — desti estigender.

Sóıtip oblystyq fınans bólimi Baıanaýylǵa isti ótkizip alý úshin jana fınans bóliminiń meńgerýshisin de jiberdi. Biraq «úıdegi oıdy bazardaǵy naryq buzar» degendeı qara jartas qasqaıyp qala berdi. Aýdan aǵasy Mýrınge jańa meńgerýshi bir kórgennen-aq unamaı qaldy. Qalaı unasyn? Eger bul da Adyqov sıaqty aıtqannan shyqpaıtyn, bastyqtar aldynda «láppaıdan» basqa sóz aıtpaıtyn, marjan tompaı bolyp shyqsa bir qanybet. Eger olaı bolmaı, «oıbaı búıtsek zań buzylady» dep erteń aıǵaılap, jaǵadan alyp shyǵa keletin, statá sanaǵan bir kókaıyl bolsa, pále emes pe! Sondyqtan aýdannyń eki bastyǵy keshe ǵana Adyqovty ornynan alýǵa kelisim berse de, búgin úlken basymyzǵa uıat demeı-aq aınyp shyǵa keldi. «Adyqovty ornynan alǵandaı sebep joq Baltashev joldas bara berińiz», — dedi. Sonymen Mýrın Adyqov úshin salaýatty adam boldy da, oblystyq fınans bóliminiń meńgerýshisi jeksuryn bolyp, óz buıryǵymen taqyrǵa otyryp qaldy. Al aýdannyń eki basshysy nege aıaq astynan ózgerip sala berdi, deısiz ǵoı óıtkeni Adyqov barda olardy.ń da óz esepteri túgel edi, aıtqandary eki bolmaıdy, zańsyz bolsa da, aq degeni alǵys, qara degeni qarǵys. Budan keıin Adyqovty qozǵap kórińiz!

Burnaǵy jyly Baıanaýyl aýatkomy qaýly aldy. Onda aýdandyq komýnaldyq-sharýashylyq bólimi jyl saıyn turǵyn úılerdi kúrdeli jóndeýge bólingen qarjyny ornymen jumsamaıtyndyǵyn, kóbinese tek usaq-túıek jóndeý ǵana bolatynyn, sonyń saldarynan kóp úıler qulap keteıin dep, zorǵa ilinip turǵanyn, sondyqtan bul úılerge qysqa qaraı turǵyndardy qaldyrýǵa bolmaıtynyn atap kórsetip edi. Atqarý komıtet úılerdi kúrdeli jóndeýge josparlanǵan 42,3 myń som buǵan jetkiliksiz, sondyqtan jol men kópirlerdi jóndeýge bólingen qarjydan taǵy da úılerdi jóndeýge 50 myń som bosatylsyn delindi.

— Endi bir bútindeletin shyǵarmyz, — desti baıanaýyldyqtar. Oıbúı! Ne dep otyrsyz!? Qobyraıtqan 92,3 myń som zym-zıa boldy. Sóıtsek ótirigi bar, rasy bar aýpartkom sekretary otyrǵan sandaı bútin, dúmbirlep turǵan úıdi 41,2 myń somǵa jóndepti. Odan aýpartkomnyń ekinshi sekretar qalsyn ba, oǵan 16,3 myń som, al aýdan qojasy Mýrınniń úıi 22,3 myń somǵa jóndelip, qalǵan 12,5 myń som aýdandyq komýnaldyq-sharýashylyq bóliminiń shashtarazynyń qoımasyn jóndeýge ketipti. Shirkin, aqsha degen nemede kez bar ma! Osyndaımen-aq bitip qaldy.

Aýdan aǵasy Mýrınnyń úıine áshkeıli ádemi áınektermen aıban salyndy, toǵyz myń somǵa órnekti-kórnekti lınolıým eden tóseldi. Osynyń bárin Adyqov bilip otyryp úndemeı qala berdi. Ázýshaıtan Adyqov bolmasyn she, ondaı aqshany qaıdan alar eken?! Amal neshik, aqta osylaı ada bolǵan soń 1 maı kóshesindegi № 16 tópesi túsip ketken, qulaıyn dep turǵan Qutbekov otyrǵan úı, Oktábr kóshesindegi tóbesinen tamshy sylpyldap, shatyry atymen julynǵan № 16 úı, káp balaly Rahmetov turatyn Sozet kóshesindegi 42-úı, taǵy basqa tesik edendi, tútin shyqpas Qojanasyr molasyndaı qısaıǵan talaı úı jaıyna qaldy. Kórdińiz be, budan keıin Mýrın Adyqovtan ólse aıyrylar ma! Mýrınder osy shoqyraqtan áli de qanǵan joq, Adyqovty salmaqtap otyr. Sońdyqtan da ol ornynan tapjylmaıdy. Syıynǵanyńnan súıengeniń kúshti bolsyn degen osy eken.

1957.

---