InfoHub Logo

Búgin Nartaılardyń úıi kúndegige qaraǵanda qarbalas. Kilem, tekemetter qaǵylyp, úı ishi tap-tuınaqtaı bolyp, retke keldi. Tústen keıin qarbalas qazan-oshaq jaqqa qaraı aýysty.

Nartaı shydamady. Úlken astaýǵa qurt ezip otyrǵan ájesiniń qasyna bardy.

— Áje, búgin úıge qonaq kele me?— dedi syr tartyp.

— Iá. Sen bilmeısiń be?— dedi ájesi ózine qaıtara suraq tastap.

— Joq. Men bilmeımin. Maǵan eshkim aıtqan joq qoı…

— Atań ekeýimiz osydan bir apta buryn kósheniń basyndaǵy Serik aǵańnyń úıine soǵymbasyna baryp edik qoı. Sonda atań sol úıge jınalǵan kisilerdi búgingi kúnge bizdiń úıge soǵymbasyna shaqyryp qoıǵan.

Soǵan ǵoı qarbalas bolyp jatqanymyz.

— Áje, soǵymbasy degen ne?— dedi Nartaı endi áńgimeni basqa taqyrypqa buryp.

— Soǵymbasy degen qaraǵym jaqsy nárse. Qysty kúni eldiń bári soǵym soıady. Biz de ótken joly ker atty soıdyq qoı. Soǵymbasy — sol soǵymǵa soıylǵan maldyń etinen asyp, kórshiler men aǵaıyn-týysqa dám tatyrý. Bul sonaý ata-babamyzdan kele jatqan salt, dástúr. Adamdar bir-birin shaqyryp, áńgime-dúken quryp, ónerlileri ónerin kórsetip, máre-sáre bolatyn dýmandy basqosý. Jyrshylar jyr aıtady, aqyndar bir-birimen aıtysady, al úlkender ónegeli áńgime aıtyp, jastardy jaqsylyqqa baýlıdy. Sen sekildi balalar bir-birine ertek aıtyp, qyzyqqa batady… Endi bildiń ǵoı soǵymbasynyń ne ekenin?

— Iá. Bildim,— dedi Nartaı basyn ızep.

— Onda keshke balalarǵa aıtyp beretin

ertegińdi ázirleı ber…

Kesh te boldy. «As-salaý-ý-maǵaláık-ý-m» dep daýys kótere sálem bergen úlken-kishi qonaqtar birinen keıin biri kele bastady. Aq saqaldy atalar qushaq aıqastyra amandasyp, al ájeler qol alysa kóristi. Onan keıin jaǵdaı bilisti. Sóıtip, aıaq asty qaýqyldasty da qaldy.

Birazdan soń bári dastarqan basyna jaıǵasty. Bata berilip, shaı quıyla bastady.

Osy tusta Nartaıdyń ákesi:

— Qosh keldińizder!— dep jurt nazaryn ózine aýdardy.

— Halqymyzda «Soǵymbasy — berekeniń basy» degen sóz bar. Bir sháýgim shaı — bólinbegen enshimiz. Sol enshimizdi bólisip isheıik dep, úıdegi úlkenderdiń bastamasymen ózderińizdi soǵymbasyna shaqyryp otyrǵan jaıymyz bar. Bir aýylda tursaq ta bir-birimizdi kóp kóre bermeımiz. Áńgime aıtyp, iship-jep otyryńyzdar!

Qonaqtar uzaq otyrdy. Kóptegen áńgimeler aıtyldy. Shaı ishildi, et jelindi, taǵy da shaı ishildi. Ájeler qosylyp án saldy. Nartaı bastaǵan balalar da óner kórsetip, taqpaq aıtty, án saldy. Sóıtip qonaqtar rızashylyqpen: «Soǵymdaryń shúıgin bolsyn! Bala-shaǵaǵa buıyrtyp jegizsin!» degen tilekterin aıtyp tarasyp jatty.

Osynyń bárin óz kózimen kórip, biraz qyzyqqa batqan Nartaı ishteı: «Soǵymbasy degen toı sıaqty eken ǵoı» degen oıda qaldy.

---