InfoHub Logo

Sút beziniń obyry (SBO) — áıelder arasynda eń jıi kezdesetin onkologıalyq aýrý. Sońǵy 10-15 jylda birqatar damyǵan elderde osy aýrýdan bolatyn ólim-jitimniń edáýir azaıǵandyǵy baıqalady. Árıne, jaǵdaıdyń mundaı betalysy eń aldymenen halyqtyń SBO týraly biliminiń arta túskendigi men aýrýdyń erte anyqtalyp, keshendi em qabyldanýynyń nátıjesi bolsa kerek. Sút bezi obyrynyń aldyn alatyn sharalar týraly áıelderge maǵlumat berýdiń kóptegen tıimdi ádisteri bar.

Sebepteri

SBO-nyń paıda bolýy — kóp satyly úderis, degenmen, onyń týyndaýyn kúsheıtýshi negizgi faktor — analyq  bezdiń estrogen-gormondary jáne etekkir toqtaýynan keıingi maıly tin. Etekkiri toqtaǵan, estrogen deńgeıi joǵary áıelderde SBO-nyń paıda bolý qaýpi joǵary.

Maı jasýshasy etekkir toqtaǵannan keıingi estrogenderdiń kózi bolyp tabylady. Mundaı jaǵdaıda estrogender kózi retinde aromataza belsendiliginiń ıngıbıtorlary paıdaly, SBO-nyń aldyn alýda olardyń antıestrogenderge qaraǵanda tıimdi ekeni belgili. Bul olardyń eki eselengen róline baılanysty. Olar estrogenderdiń shoǵyrlanýyn azaıtyp, jasýshanyń únemi qaterli isik úderisimen aıaqtalatyn shekten tys kóbeıýine kedergi jasaıdy.

Naýqastardyń tek úshten birinde ǵana baıqalatyn tuqym qýalaýshy faktorlar da anyqtaldy.

SBO jıiliginiń jartysy halyqtyń qartaıýymen de baılanysty bolyp otyr. Qaterli isik kóbinese jasy 50-den asqan áıelderde paıda bolady. Erterekte adamdar bul jasqa jetpeı qaıtys bolyp ketetin — XIX  ǵasyrda ortasha ómir súrý uzaqtyǵy 40 jas bolatyn. Tamaqtaný erekshelikteri, otbasynyń qalyptasý, nekege turý jasy, júktilik, balaly bolý jaǵdaılary, jynystyq ómir, emshekpen tamaqtandyrý erekshelikteri ózgeriske ushyrady. Áıelderdiń boıy men salmaǵy ósti, etekkirdiń erterek bastalyp, keshirek toqtaýy etek aldy.

SBO-ǵa shaldyqqan áıelderdiń ortasha jasy — 55. Degenmen, naýqastardyń kópshiligi keri áserge edáýir erte, ıaǵnı 25-35 jasynda shaldyǵady.

Qazirgi ýaqytta SBO-nyń mynadaı qaýip faktorlary belgili:

— etekkir, jynystyq qatynas, bala týý qyzmetterindegi ózgerister;

— analyq bez jáne jatyrdyń sozylmaly, qabyný aýrýlary;

— semizdik, arterıalyq gıpertonıa, sýsamyr, ateroskleroz, baýyr aýrýlary;

— qalqansha bez aýrýy;

— sút bezi tininiń dısgormonaldyq berishtenýi.

Syrtqy faktorlarǵa mynalar jatady:

— ıondaýshy radıasıa;

— temeki shegý;

— isik týdyratyn hımıalyq zattar (kanserogender);

— mal maıyn jıi qoldaný, qunarlylygy joǵary tagamdarǵa áýestik.

Aldyn alý

A, S, E dárýmenderine baı kókónis jáne jemis-jıdekti jıi qoldaný qajet. Qazirgi ýaqytta SBO-nyń ekinshilik profılaktıkasy edáýir tıimdi.

SBO jáne isikaldy aýrýlaryn erte anyqtaý óte mańyzdy, óıtkeni obyrdyń jergilikti túrin hırýrgıalyq ádispen emdeý 100 paıyz jaǵdaıda jyldar boıy qajyrly em júrgizýge alyp keledi. Osy oraıda zamanaýı aspaptyq ádister arqyly profılaktıkalyq mammografıa jasaý paıdaly.

Aldyn alý baǵdarlamalary kóleminde mammografıalyq zertteý 40 jastan bastap jáne odan joǵary jastaǵy áıelderge usynylady. Erekshe atap ótetin nárse, mammografıa — SBO-nyń erte mıkroskopıalyq túrlerin anyqtaýdyń birden-bir ádisi, osy jolmen anyqtalǵan aýrýlardyń 100 paıyzy derlik tolyq jazylyp ketedi.

R.O. AMIRǴALIEVA

Oqýǵa keńes beremiz:

Mastopatıa

Sút beziniń obyry

Ókpeniń qaterli isigi

Qaterli isikten saqtaný

Jatyrdyń qatersiz isigi

Qaterli isik qaýipin azaıtý úshin

Qaterli isikti arttyratyn azyqtar

Qaterli isiktiń aldyn alýshy — júzim

---