InfoHub Logo

QR Prezıdenti Q.K. Toqaevtyń «Táýelsizdik bárinen qymbat» atty maqalasynda ótken tarıhty bilý men odan sabaq alýdyń mańyzdylyǵyna joǵary mán berýi – onyń tuǵyry bıik táýelsiz jáne damyǵan memleketti qalyptastyrýdyń negizi ekendigin kórsetedi. Osy oraıda «17 naýryz – Tarıhqa taǵzym kúniniń» belgilenýi tarıhymyzdyń «aqtańdaq» betterin zerttep qana qoımaı, ony óskeleń urpaqtyń sanasyna sińirý jáne árqashan este saqtap, nasıhattaý arqyly Qazaqstandyq patrıotızm men tarıhı jadyny qalyptastyrýda mańyzdy bolyp tabylady.

Atalǵan kúni, jyl basy – áz Naýryz merekesin toılaýdyń jańa konsepsıasyna oraı  ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti Tarıh, arheologıa jáne etnologıa fakúltetinde  «Tarıhqa taǵzym: jańarý men jańǵyrý» atty onlaın formattaǵy respýblıkalyq dóńgelek ústel ótti.

Tanymdy sharanyń shymyldyǵyn QR Ulttyq Ǵylym Akademıasynyń Akademıgi, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń profesory, tarıh ǵylymdarynyń doktory Talas Omarbekov ashyp, memlekettik tildiń tarıhı tamyrlary jáne qoǵamdyq rýhtyń jańǵyrýdaǵy róli, jańasha aspektileri týrasynda óz baıandamasyn oqydy. Onyń sózin ári jalǵastyrǵan fakúltetimizdiń profesory, tarıh ǵylymdarynyń doktory tanymal etnolog-ǵalym Bıbızıa Kenjebekqyzy Qalshabaeva: «Naýryz - barsha musylman álemi toılaıtyn uly mereke, Ulystyń uly kúni, jyl basy. Bul kúni kún men tún teńeledi, Samarkandtyń kók tasy jibıdi. Osy kúnnen bastap kún jylyna bastaıdy jáne kún uzaryp, al tún bolsa, kerisinshe qysqarady...» deı kele Naýryz merekesiniń mán-mańyzyna tolyqtaı toqtalyp ótti.

 Shara barysynda barsha qatysýshylarǵa Ankaradan sálem joldaǵan Hadjy Velı Baıram ýnıversıtetiniń (Ankara, Túrkıa) profesory Gúljanat Qurmanǵalı  - Erjılasýn hanym «“Qazaqstanda aýyzsha tarıh zertteýleri: Jadylarda saqtalǵan Naýryz meıramy”» taqyrybyndaǵaǵy baıandamasyn el aýzynan jazyp alǵan estelikteri tarapynan tolyqtyryp, aýyzsha derekterdiń ulttyq uǵymǵa áserin saralady.

Kelesi sóz kezegin, QR Ulttyq Ǵylym Akademıasynyń Akademıgi, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń profesory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń meńgerýshisi Bereket Bahytjanuly Káribaev alyp, ulttyq sana men tarıhı túsinikti qalyptastyrýdaǵy aıtýly merekelerdiń mindetin, memlekettik deńgeıde atalyp ótetin meıramdardyń bizdiń rýhanı qundylyqtarymyzǵa áserin  tyńdarmanǵa jetkizýdi basty nazarda ustady .

Jastarymyzdyń sanasyna ulttyq uǵymdy, rýhanı tárbıeni qalyptastyrý jolynda qyzmet etip júrgen baıandamashylar shoǵyryn jas ǵalym, jańa býyn ókili retinde M.Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan Memlekettik ýnıversıtetiniń oqytýshysy, doktor PhD Bekarys Nurıman tolyqtyrdy. Óz sózinde, Naýryz merekesiniń kóshpeli jáne otyryqshy halyqtar arasyndaǵy  aıyrmashylyqtary men erekshelikterin taldap, onyń qázirgi kúndegi toılaný tártibiniń shyǵý tarıhyn túsindire kele, «Ultymyzdyń mereıin ósirip, bar bolmysymyzdy aıshyqtaıtyn qasıetti – Naýryz merekesi elimizge, árbir otbasyna birlik pen qýanysh, qut-bereke, baqyt pen molshylyq ákelsin! Ulys oń bolsyn, aq mol bolsyn!» - dep sózin kele jatqan «Ulystyń uly kúni – 22 naýryz» merekesine júrekjardy tilegimen aıaqtady.

Sońǵy sózdi búgingi is-sharanyń moderatory ári uıymdastyrýshysy – Tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, qaýymdastyrylǵan profesor, fakúltet dekany Noǵaıbaeva Meńdigúl Saǵatovna alyp: «Dóńgelek ústel jumysynda pánaralyq sıntez negizinde Qazaqstan tarıhynyń  ózekti máseleleri, tarıhı tulǵalardyń qyzmeti arqyly olardyń azattyq tarıhyna qosqan úlesi qarastyryldy. Sonymen qatar saıası, mádenı jáne áleýmettik tarıhty zertteýge baılanysty júrgizilgen izdenisterdiń negizinde jasalǵan tyń ǵylymı tujyrymdar saraptaldy. Jalpy, tarıh syr-sandyǵyn aqtara kele, búgingi kúnniń ózekti taqyryby- Naýryz meıramy bolyp otyr. Naýryz jańa kezeńde jańa sıpatqa ıe boldy, ultyna, dinı senimine qaramastan Qazaqstandy mekendeıtin barlyq ulttar men ulystardyń ortaq merekesine aınaldy. Halyqtar arasyndaǵy dostyqty bekitýge, baýyrlastyq qarym - qatynastardyń nyǵaıýyna, ár ulttyń salt - dástúriniń qaıta jańǵyrýyna osy meıram úlken úlesin qosyp otyr» -, dep qorytyndy pikirin jetkizdi.

Dóńgelek ústel belgili tarıhshy, fılolog jáne qoǵamtanýshy ǵalymdarmen birlese otyryp, dástúr men jańashyldyq, Otan tarıhynyń aqtańdaq betterin jáne ótken ǵasyrdyń basynda táýelsizdik ıdeıalaryn halyq arasynda dáripteýge zor eńbek sińirip, azattyq jolynda qurban bolǵan ári elge qyzmet etýdiń ozyq úlgisin kórsetken Alash qaıratkerleriniń esimin ulyqtaý maqsatyn negizdeı kele, Táýelsiz Qazaqstandaǵy til máselesiniń ótkeni men búgini, túrki halyqtarynyń uly tulǵalary ál-Farabı, Júsip Balasaǵunı, Abaı Qunanbaıuly, Máshhúr Júsip, Shákárim eńbekterindegi Ulyq meıram Naýryzdyń qoǵamdaǵy orny jaıynda pikir almasý túrinde joǵary deńgeıde júzege asyryldy.

Osyndaı taǵylymdy is-sharalardy úzdiksiz uıymdastyryp, ótkenniń eskertkishterin jańǵyrtý arqyly, biz óskeleń urpaqqa ómirsheń dúnıelerdiń daralyǵyn uǵyndyryp, uly dalanyń kez-kelgen qubylysynyń tarıhı muralaryna, kóne tarıhqa taǵzym etýdi úırete alýymyz qajet.

---