Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 kún buryn)
Táýelsiz elimizdiń otyz jyldaǵy jetistikteri

Bıylǵy jyly Qazaqstan Respýblıkasy táýelsizdiginiń otyz jyldyǵy atalyp ótedi. Elimizdiń qysqa ǵana ýaqytta jetken jetistikterin biz, jastar zor maqtanyshpen aıta alamyz. 1991 jyly elimiz egemendigin alyp, el táýelsizdigin Túrkıa, AQSH, Qytaı, Ulybrıtanıa t.b. memleketter tanydy. Keıinnen Monǵolıa, Fransıa, Japonıa, Ońtústik Koreıa jáne Iran tanyǵan bolatyn. Sondaı-aq, Túrkıa memleketi alǵashqylardyń biri bolyp Qazaqstanda elshilik ashyp, bizdiń táýelsizdigimizdi moıyndaǵan on jetinshi memleket boldy. Bul jóninde burynǵy syrtqy ister vıse-mınıstri, ulttyq syrtqy saıasat tujyrymdamasy avtorlarynyń biri V.Gızzatov aıtqan bolatyn. Qazaqstannyń tuńǵysh ǵaryshkeri, halyq qaharmany T.Áýbákirov ǵaryshqa attandy. 1992 jyly 2 naýryzda Qazaqstan Birikken Ulttar Uıymynyń múshesi boldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik rámizderi - Ánuran, Eltańba jáne Tý qabyldandy.

1992 jyly 4 maýsymda Tuńǵysh Prezıdent N.Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Týy týraly», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Eltańbasy», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Gımni týraly» Zańdarǵa qol qoıdy. 1993 jyly 28 qańtarda Qazaqstan Respýblıkasynyń alǵashqy Konstıtýsıasy qabyldandy. Sol jyly 15 qarashada ulttyq valúta teńge aınalymǵa endi. 1994 jyly 16 aqpanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Nazarbaev «Iadrolyq qarýdy taratpaý týraly» shartqa qol qoıdy. Osylaısha, Qazaqstan óz erkimen qýatty qarýdan bas tartady jáne ıadrolyq qarýdan azat el retinde kúrestiń alǵashqy qadamyn jasaıdy. 1995 jyly 30 tamyzda jalpyhalyqtyq Referendým nátıjesinde Qazaqstan Respýblıkasynyń 9 taraý, 98 baptan turatyn Konstıtýsıasy qabyldanyp kúshine endi. 1996 jyly Qazaqstannyń qatysýymen Shanhaı yntymaqtastyq uıymy quryldy. Ol kezde jurtshylyq bul uıymnyń qurylýyna kúmánmen qaraǵanymen, SHYU óziniń shynaıylyǵy men qajettiligin kórsetti. Búgingi tańda bul uıymnyń álemdegi bedeli joǵary.

1997 jyly 20 qazanda Prezıdent N.Nazarbaev Aqmola Qazaqstannyń jańa astanasy ekenin resmı túrde málimdedi. Sol jyly 3 jeltoqsanda premer-mınıstrdiń keńsesi Aqmolaǵa kóshti. 1998 jyly astana Aqmola Astana bolyp ózgertildi. 1999 jyly «1999 jyldy Urpaqtar birligi men sabaqtastyǵy» jyly bolyp jarıalandy. 2000 jyly 10 qazanda Astanada Keden odaǵyna múshe memleketterdiń basshylary qol qoıǵan halyqaralyq ekonomıkalyq uıym retinde Eýrazıalyq ekonomıkalyq qoǵamdastyq quryldy. Bul qoǵamdastyqty qurý týraly kelisimge Qazaqstan, Reseı, Belorýssıa, Tájikstan jáne Qyrǵyzstan qol qoıdy. 2001 jyly 16 jeltoqsanda qazaqstandyqtar Táýelsizdiktiń 10 jyldyǵyn atap ótti. 2002 jyly Taraz qalasynyń 2000 jyldyǵy IýNESKO deńgeıinde atalyp ótti. Sondaı-aq, qasıetti Túrkistanda álem qazaqtarynyń ekinshi quryltaıy ótti. 2003 jyly Astana qalasynda Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń birinshi sezi ótti. 2004 jyldyń 24 jeltoqsanynda «Aqorda» Rezıdensıasy ashylyp, bul ǵımarattyń jalpy aýdany 36720 sharshy metrdi quraıdy. Astana qalasynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdentiniń Mýzeıi ashylyp, 100 myńnan astam eksponattar qoıyldy.

Konstıtýsıaǵa sáıkes 2005 jyly jeltoqsanda Prezıdent saılaýy ótip, el óziniń kóshbasshysyn saılady. Saılaýda N.Nazarbaev 91% daýyspen eldiń senimine ıe boldy. 2006 jyly qańtarda jańa memlekettik ánuran qabyldandy. Ánuran kompozıtor Sh.Qaldaıaqovtyń «Meniń Qazaqstanym» áni negizinde, J.Nájimedenovtiń sózine jazylǵan Tuńǵysh Prezıdent N.Nazarbaev engizgen qazirgi Ánuran mátinine engizilgen túzetýlerdi Parlament qabyldady. Elimizde 2004 jyly «Mádenı mura» baǵdarlamasynyń qabyldanyp, onyń birinshi kezeńi jumysyn bastady. 2007 jyly baǵdarlamanyń ekinshi kezeńi bastaldy. Baǵdarlamany júıeleý, qoldaý jáne damytý úshin memlekettik búdjetten qomaqty qarjy bólindi. 2008 jyly zańnamaǵa engizilgen ózgerister men tolyqtyrýlar negizinde jańa mereke tarıhqa endi. Soǵan sáıkes, 6 shilde - Astana kúni bolyp belgilendi. Qazaqstanda ulttyq halyq sanaǵy 2009 jyly ótkizildi. Táýelsizdik alǵannan keıingi ekinshi ulttyq sanaǵy boıynsha Qazaqstan halqynyń sany 16,48 mıllıon adam bolǵanyn kórsetti. 2010 jyly Qazaqstan Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymyna tóraǵa qyzmeti bastaldy. Osy jyldyń jeltoqsan aıynda Qazaqstanda samıt ótti.

Qazaqstanda alǵashqy qysqy Azıa oıyndary 2011 jyly ótti. Onda Qazaqstan sportshylary 70 medal: onyń ishinde 32 altyn, 21 kúmis, 18 qola jeńip aldy. 2012 jyly 22 qarashada Qazaqstan «EKSPO 2017» dúnıejúzilik kórmeni ótkizý quqyǵyna ıe boldy. Halyqaralyq kórmeler búrosy músheleriniń qatysýymen Astana 103 daýys aldy. Kórme 10 maýsym men 10 qyrkúıek aralyǵynda Astana qalasynda ótti. Ony kórý úshin álemniń túkpir-túkpirinen 3 mıllıon adam keldi. Kórmege 115 memleket pen 22 halyqaralyq uıym qatysty. Elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti 2013 jyly «Qazaqstan 2050 - qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» atty Joldaýyn Qazaqstan halqyna joldady. Qazaqstan tarıhynda alǵash ret jergilikti bılik organdary basshylaryna saılaý ótti. Qazaqstan Respýblıkasy 2015 jylǵy 27 shildede Dúnıejúzilik Saýda Uıymynyń múshesi boldy. 2018 jyldyń 1 qańtarynda Qazaqstan BUU Qaýipsizdik Keńesin basqardy. 2019 jyly 19 maýsymda Q.K.Toqaev Qazaqstan Prezıdenti bolyp saılandy. Bıylǵy 2021 jyly elimizde Májilis pen Maslıhat depýtattary saılaýy ótti. Qazan aıynda halyq sanaǵy, óńiraralyq forým ótiletini josparlanýda. Elimizdiń bolashaqtaǵy jetistikteri men is-sharalary nátıjeli bolatynyna senim mol.

Djoldybaeva Ý.M.-  Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń dosenti, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty

Naýanova  A.R. - Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Shyǵystaný fakúltetiniń 1 kýrs stýdenti


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama