InfoHub Logo

Ótken jyldyń kóktemi «Qaýyrsyn» kolhozynda erekshe jaǵdaımen este qaldy. Bul kóktemdi olar ózderinshe mal sharýashylyǵyn órkendetýde alyp adym jasaǵan kezeń dep eseptedi. Bul olardyń taýyqtary tamasha kórsetip, balapandary baqqa qonyp, qorazdary qoqılanyp turǵan kez bolatyn. Inkýbatordan ákelgen 2800 balapan shúpirlep órip júrip bergende jer qaıysyp, endi bir-eki jylda osy kolhozdan órbigen taýyq dúnıeniń júzin qaptap, jumyrtqany ár jýsan túbinen tezekshe teremiz degen bolatyn.

Osy bir kezde kolhozdyń býhgalteri Berikov shotty sartyldatyp, kirisi men shyǵysyn, artyq-kemin, alys-berisin tegis eseptep lepirgen ishke búgip tura almaı syrtqa shyǵardy:

— Taýyqtaı tabysty mol beretin mal kórgem joq, jeseń eti bar, qýyrsań jumyrtqasy. 2800 balapanymyz bar, onyń úsh júzin jańa qonystanýshylarǵa shúlenge bergende eki jarym myńnyń ózi dúnıeniń kózin biteıdi. Kolhozymyz taýyq tabysymen-aq baııdy.

Shynynda da býhgalterge topyldatyp jumyrtqalar taýyp, shıqyldatyp balapan shyǵarǵan eki jarym myń aq taýyq adam buryn kórmek túgil estimegen baılyq ákeletini kóz aldyna elestep ketti. Qanaty salbyrap, aq úrpek balapanyn ertken mekıen kúrkildep, qyzyl jalbaq aıdary, myń qubylǵan sapary, kúltelengen qanat-qaýyrsyndy áteshter aıǵaılap aspan álemin jańǵyryqtyryp, «Qaýyrsyn» kolhozynyń tabysyn dúnıege jarıa etip tursa, budan artyq ne baılyq kerek! Sonda sonaý Qıyr Shyǵystaǵy bireýler: «Mynaý ne yzyń, ne qıqý, ne jańǵyryq» dese, «bul predsedateli Qurymbaev, býhgalter! Berikov basqarǵan, taýyqpen tabysyn tasytqan kolhozdyń taýyq fermasynyń yzyńy» dep jaýap berse, mine, dúnıeni qara kúshimen tańdandyrǵan Qajymuqan men Poddýbnyıdan keıingi ataq osylarǵa tımes pe!!

Balapan bastan asyp, taýyq jumyrtqa salyp, qıqylyqtaǵan qıqýmen jaz ótkende bastyqtar taýyq fermasyna kóz qyryn bir tastaǵan edi, odan paıda kelip jatyr eken. Kúz bolyp taýyq jumyrtqa salýyn qoıǵanda predsedatel Qurymbaev pen býhgalter Berikov esep shyǵarar kezeń kelip qaldy-aý dep taýyq fermasyn taǵy esine bir alǵan eken. Esterine túsisimen esebin alyp qaraǵanda eki jarym myń taýyqtyń eńsesi túsip shyǵyndanyp, daýsy qora kóleminen shyqpaı qalypty. Qoradaǵy taýyqtar qylqıyp áp jerden bir kórinedi. Nebári eki júz taýyq, saýsaqpen sanaǵandaı. Taýyq qıqýyn dúnıege estirtpek bolǵan býhgalter Berikov qatty qysyldy. Sasqanynan Qurymbaev qorany aınala berdi.Aqyry býhgalter bastyqty jubatýdyń esebin tapty:

— Aseke, taýyqsyz da tan, atady degen emes pe, qaıǵyrmaı-aq qoıalyqshy osyǵan.

Buǵan kóńili jubanǵandaı bolǵan Qurymbaev oılamas úshin fermadan ketip qaldy da, sodan qaıta fermaǵa oralmaı aýdandyq atqarý komıtetinin aǵasy bolyp, úlkeıip ketti. Kolhozǵa kelgen jańa predsedatel Pyshnyı qus fermasyna kóńildi qatty bóldi. Tipti ashana ashyp, qus etinen sorpa, jumyrtqasynan jumsaq juqana jasamaq boldy.

— Áli-aq taýyq arqyly dabysymyz jer jaratyn bolady. Taýyǵymyz túıedeı, balapanymyz bıedeı, bótege eti buldyryqtaı, jumyrtqasy judyryqtaı bolady,— dep lepirdi. Aýdanda bul sózdi estigen Qurymbaev ózime tartqan predsedatel dep maqtanyp otyrdy.

Osyndaı ýralaǵan bóspe sózden keıin ótken jyldyń esebi alyndy. Taýyq fermasynan segiz júz som tabys kelipti. Shyqqan shyǵyn qansha? Býhgalter jańaǵy sıfrdy qalaı jenil aıtsa, mynany sonsha aýyrsynyp, yńyranyp zorǵa aıtty. Segiz myń som! Ár taýyq jıyrmadan jumyrtqa salypty. Biraq kolhoz basshylary buǵan qansha kináli?! Búrokrattanyp alǵan taýyqtardyń ózi emes pe! Tipti ár jumyrtqasy otyz tıynnan túsedi. Jana predsedatel osynyń bárine kóńil aýdara qoımap edi, osy arada onyń taýyq sorpasyn tilep, jybyrlaǵan tamaǵy taǵy bir qyzyqtyń betin ashty.

— Taýyq sorpasyn ishkim kelip tur,— dedi ol býhgaltershe qarap.

— Sizden aıaǵanymyzdy ıt jesin, aqshasyn tóleńiz de ala berińiz. Kılogramy toǵyz som 25 tıyn.

— Oıbaı ne deıdi? Odan da buǵan on kılogramm sıyr etin jemeımin be!

Sóz osymen bitip predsedatel Pyshnyı eki júz taýyqty ótkizip alyp, jónine ketti. Sodan taýyq shirkin kózden ketin, kóńilden umytylyp qala berdi. Keıin qoly tıdi-aý degen kezde bıylǵy jazda predsedatel fermaǵa bir aınalyp soǵyp edi, jetpis taýyq qalypty. Muny kórgen predsedatel júregi loblyp, qatty qysylyp qaldy. Bul jolǵy jubatýshy taǵy kolhozdyń býhgalteri Berikov boldy: »

Qoıshy sony Pysheke, taýyqsyz da tań atady! Býhgalterdiń sózi tamaqqa keneý bolmasa da kóńilge medeý boldy. Budan soń taýyq birjola umytyldy. Qus brıgadıri budan bylaı keńsege taýyq jaıyn aıta barsa, predsedatel Pyshnyı:

— Taýyqsyz da tań atady!— dep kelte jaýap beredi. Osymen «Qaýyrsyn» kolhozynyń qus fermasy quryp barady. Ony oılaıtyn sharýashylyq basshysynyń áteshtiń ánin estigende quıqasy qurysyp júrip beredi. Ekinshi jaǵynan «taýyqpen dabysymyzdy shyǵaramyz» dep oryndalmaıtyn ýádeni de bere júredi. Ondaı qurǵaq ýádeni aýdannan Qurymbaev quptaı túsedi, neshe aıtqanmen ózi qurǵan ferma ǵoı. Qaıtsin-aı!

1957

---