InfoHub Logo

Jumeken tereńnen nár, bıikten nur emgen jyr báıteregi.

Ábish Kekilbaev

«...Maǵjannyń atyn Jumeken ózi qoıdy. Ol jyldary repressıa qurbany aqyn Maǵjan Jumabaevtyń atyn balasyna qoımaq túgili, aýzyna alyp, ataýǵa qorqatyn zaman edi. Aqyn Maǵjan resmı túrde aqtalmaǵan kezeń bolatyn. Jumekenniń mundaı batyldyǵyna jazýshylar qaýymy qaıran qalysty. Bul sol kezdiń kózimen qaraǵanda úlken táýekelge bel býý edi. Aqynnyń aqtalyp shyǵatynyna kózi jetti me eken? Álde zamannyń betburysyn aqyn júregi sezgen bolsa kerek...» dep, Násip apam ulynyń dúnıege kelý qýanyshyn Jumeken aǵa dostarymen qalaı bóliskenin eske ala otyryp, ózi de kózine jas aldy. Ol bir hıkaıa. Tún ishinde perzenthanadan qońyraý shalǵannan keıin aǵanyń aq kóılekke sándi galstýk taǵynyp, kostúmin kıip alyp dostaryna dúbirletip telefon soǵýy, ...odan arǵysy belgili ǵoı! Qýanyshtan júrek jarylardaı bop, aıdaı álemdi sol júrektiń jeti boıaýly jarqylyna bólegen aqyn... bes bólmeli úıdiń ishindegi ózderine tıesili (ol kezde Jazýshylar Odaǵy úısiz júrgen aqyn-jazýshylarǵa bir shańyraqty eki januıaǵa bergeni, ýaqytsha bir shańyraqtyń astynda bólek páter alyp aldy-aldyna kóship ketkenshe tatý-tátti turǵandary óz aldyna bir taqyryp) eki bólmesi men as úıdiń arasynda sapyrylys bastaldy da ketti emes pe!? Jumekenniń qýanyshyna kýá bolǵandar, tilek aıtqandar kóp boldy ol keshte!

Jumeken aǵa bir qaraǵan adamǵa zaty jýas kisi bolyp kóringenimen, onyń syrtqa syr aldyra qoımaıtyn ishki álemi býyrqanysqa toly jan bolǵany kúnder ótken saıyn aıqyndala túsýde. Óleńderin oqyǵan saıyn, astaryna úńilmeseń boılatpaıtyn tuńǵıyq tylsymyna engen saıyn, ol kisi týraly tosynnan estilgen qarapaıym áńgimeniń ózinen Jumeken bolmysyn, tereńdigi men asqaqtyǵyn baıqamaý múmkin emes. Zamannyń tulǵasyna ǵana tán bir ereksheligi — onyń kerek jerinde eshteńeden qaımyqpaıtyn táýekelshildigi der edim. Oǵan kýá — kóp zaryqtyryp kútken ulyna Maǵjannyń esimin berý bolsa, endi biri...

Ózimen rýhtas Arman Qanıev degen jas aqynǵa qol ushyn bergendigi. Jany júdeý bir jigittiń, jigit bolǵanda da qazaq taǵdyrynyń bolashaǵy beımálim (sol tustaǵy saıasat úshin málim edi ǵoı) zamanda tún túneginde qynnan sýyrylǵan kúmis kezdikteı kóz qaryqtyrǵan qylyǵymen ústem taptyń nazaryn aýdarǵan, odan bylaıǵy taǵdyry men baq-talaıy talan-tarajǵa túsip júre bergen bozbalaǵa qol ushyn qalaı bergenin bireý bilse, bireý bilmeıdi. Qol ushyn berip qana emes-aý, on bes jasar Armannyń ómirdegi sol zamannyń kózimen qaraǵanda «myzǵymaıtyn berik», uly halyq dep sanalǵan ózderinen basqa ulttyń erkindigi men múddesine kelgende tas kereń ımperıanyń alyp dýalyna «tas atqany» jerden jik shyqqandaı edi. «Jas ulan» uıymynyń jetkinshek uıymdastyrýshysynyń — «jarqyly men kúrkirinen» talaıdy jasqaǵan saıasattyń etek-jeńin bir jınatyp kúıbeńge túsirgen, tipti úsh áriptiń ózin de kúıbeleńge salǵan ultjandy jas aqyn Armannyń ónerdegi de, ómirdegi de jolyn ashqany Jumeken aqynnyń kózsiz táýekelge barýy demegende ne deımiz!?

«Jas ulandy» dúnıege ákelgen Kerekýdegi mektep-ınternattyń órimdeı ulandary. Keıin olardyń ilgeri attaǵan qadamy keri ketti, joǵary bilim almaq túgili, orta bilim týraly atestattyń ózine qol jetkizý muńǵa aınaldy. Bilim, baq-dárejeni kókseý kózden bul-bul ushty.

Qarymdy jýrnalıs Janbolat Álıhanulynyń «Ashylmaǵan araldar» atty Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń áleýmettik mańyzdy ádebıet tizimine engizilgen kitabyndaǵy pýblısısıkalyq maqalalaryn oqyp otyryp, «SOS belgisinen» — «bógde oıly adamdar» tizimine kirgen, besikten beli shyqpaı jatyp dıssıdent atanǵan on bes jasar jetkinshektiń taǵdyry jaıly hıkaıadan Jumekenniń adamgershilik beınesiniń taǵy bir qyrymen tanystym. Dereý Arman Qanıdyń telefonyn taýyp, qalaı, qandaı jaǵdaıda bolǵandyǵyn odan da góri anyǵyraq bilgim keldi. Árıne, Janbolattyń maqalasynda túsinikti de anyq jazylǵanynda daýym joq, degenmen, taǵy da bir aıtylmaı, eskerilmeı qalǵan tusy bar ma degen qyzyǵýshylyq atyn estigenim bolmasa, beıtanys A.Qanıevtiń telefon nómirin tergizdi.

Armandy kútip júrmin. Naqtyraq aıtsam, Armannyń qońyraýyn kútip, kún sanap júrmin. Aralyqtaǵy úzilis uzaqqa sozylyp bara jatqan soń ınternetke júginip, Arman jaıyndaǵy derekterde ne bar, ne joǵyna úńilip otyryp A.Qanıev týrasynda biraz málimetke taǵy qanyqtym. «Bir joqty bir joq tabatyny» qandaı jaqsy deımin ishteı. Jol-jónekeı taǵy biraz kóńil sýsynyn basyp, ultjandy azamattyń biraz óleńderin de oqyp shyqtym.

Zaryqtyryp keldi-aý, Armannyń elektronkasy. Kompúterdi oılap tapqan «basy bar» adamǵa rahmetimdi bir jaýdyryp aldym da hatty oqı otyryp, osy maqalaǵa tikeleı ózek bolatyn tustaryn tere bastadym, ekinshi «terezeni» ashyp qoıyp... Joq, Armannyń jazǵanyn túgel berýdi jón kórdim...

Iá, taısalmaýǵa bolmaıtyn zaman edi. Biraq taısalmaıyn dep taısalmady ma. Taısaldyrmaǵan uly múdde edi ǵoı. Ulttyń múddesi, júrektiń qalaýy. Ne dersiz? Osyndaıdan qazaqtyń qaımaǵy sypyryldy emes pe talaı! Talaı bas ketti emes pe? Endeshe, basyn qaterge tikken ult ulandaryn bir myń toǵyz júz seksen altynyń jeltoqsanyna osyndaı qarshyǵa qanat tekti erlerdiń bastap ákelgenine kúmánińiz qala ma?

Qıanyń muzbalaǵy qyran aqyn Jumeken men jas qanat aqyn Armannyń eline etken eńbegi bir ǵumyrǵa ózek bolarlyq, ýaqyt ólshemimen alǵanda bir kezeńde eki alyp júrekten pisip-jetilip, jemisin bergen, biraq zaman bastaryna at aýyzdyǵymen sý ishkendeı kún týdyrǵan Jumeken de, Arman da jeltoqsanda alańǵa eshkimdi jetektep aparǵan joq... Alaıda sol yzǵarly sátke deıin ekeýi de qazaqtyń rýhyn oıatyp úlgerdi. «Meniń Qazaqstanymdap» terbete berdi júrekterdi biri, terbete berdi. Al ekinshisi «jerden jik shyqty, eki qulaǵy tik shyqty» degizip, tili de, dili de joıyla bastaǵan ólkeni dúr silkindirip edi. Eńbekteri «eleýsiz qalǵan» joq... Biri óz deńgeıinde qyzmetke tura almaı, bes balasyn asyraýdyń jolynda baspanyń qara jumysyna kúshin sarp etip, janyn qoıarǵa jer taptyrmaǵan aqyndyqpen qyzmetten keıingi ýaqytta, tynyǵatyn ýaqyttyń esebinen ǵana aınalysyp, shyǵarmashylyqpen erkin qaýyshýyna kózge kórinbeıtin shekteý qoıyldy, kúsh-qýaty kúninen buryn sarqylyp, óleńdi qoıa almaı...

Ekinshisi joǵary bilim týraly atestattyń ózin alýǵa quqy kem bolyp, tráktir zaýytynda qara jumystan tıtyqtap, «óleń seni qoıa alman...» dep, jalyndy júrektiń basylmaıtyn alaýyna sharpylyp, óleńin jazyp júrgeninde...

Armannyń óz aýzynan...

«Meniń Qazaqstanym» ániniń qazaq poezıasy men mýzykasyndaǵy orny tipti erekshe ekeni árbir qazaqqa maǵlum! Bul biregeı týyndy Qazaqstannyń ánurany bolyp bekimeı turǵan kezeńniń ózinde erkindik súıgish eldiń egemendik týraly asqaq áni retinde tanyldy. 1986 jyldyń Jeltoqsanynda, Almatyda bodandyqqa qarsy bas kótergen jastardyń Ortalyq alańda aq burqasynnyń ótinde, kók muzdaqtyń ústinde turyp «Meniń Qazaqstanymdy» egile, tógile shyrqaýy sonyń bir aıǵaǵy. ...Osynaý tegeýirindi án jasóspirim shaǵymnyń zerdemde býaldyr tarta bastaǵan sátterin esime túsiredi. 1968 jylǵy jaz aılarynyń qońyrqaı keshteriniń birinde, Kerekýde birneshe jasóspirim tramvaıǵa mindik. Salonnyń artqy jaǵynda masańdaý kúıde masaıraǵan áıel-erkekter toby dóńgelene tura qalyp, oryssha án aıta bastady. Keýdemizde ulttyq namysymyz atoılap oıanyp, býyrqanǵan sezimge berilgen biz «Meniń Qazaqstanym» ánin bastap jiberdik! Olar bizben eregeskendeı daýysyn kótere tústi, al biz rýhty áýendi odan ary ekpindete, asqaqtata shyrqadyq! Aqyry, ne kerek, álgi toptyń shashyrańqy úni jastyqtyń daýylpaz daýsymen taıtalasýǵa shydamaı, birtindep báseńsip baryp óshti. Al esigi men terezesinen «Meniń Qazaqstanym» áni aspanǵa áýelegen tramvaı keshki qala tósin qaq jaryp kele jatty!..

Óz basym «Meniń Qazaqstanym» men Jaıaý Musanyń «Aq sısasyn», Mádıdiń «Qarakesegin» es bilgen shaǵymnan aıta bastadym desem, ásire qyzyl sezimge berilgenim emes. Óıtkeni ájem Kásip — «Úsh Júzge aty málim Jaıaý Musanyń» qyzy, atam Qanı — áıgili Mádıdiń atalas aǵaıyny bolatyn. Osy sebepti Arqanyń eki kúresker aqyn-kompozıtorynyń ánderi bizdiń shańyraqta jıi shyrqalatyn, ekeýiniń ómiri men ónernıetin ózime ónege tutyp óstim, sodan ánderi jadyma jastaı sińip qalǵan. Al, «Meniń Qazaqstanym» áý bastan-aq qazaqtyń jan-tánimen birge jaralǵandaı, qazaqtyń ár balasynyń júregine birden uıalaıtyn kıeli án. Óleń avtory Jumeken Nájimedenovtyń ózimen esh týystyq baılanysym joq, tipti ol kezde onyń bet-álpetin de kórgen emespin, solaı bola tura jyrlarymen poezıa álemine bastar jolda ózimdeı órenderdi tánti etken nar tulǵa boldy.

Jumaǵamen keıin, er azamattyǵy bar aǵalardyń qoldaýyna muqtaj bolyp kóńilim jadaý tartyp júrgen shaǵymda, biraq, der kezinde jolyqtym. Taǵdyr áý basta-aq shyrǵalańmen bastalǵan meniń shyǵarmashylyq ómirimniń kúrdeli túıinin sátti sheshý úshin ekeýimizdiń jolymyzdy túıistirgen tárizdi.

...1969 jyly, Pavlodar qalasyndaǵy Y. Altynsarın atyndaǵy №3 oblystyq mektep-ınternatta (qazirgi oblystyq gımnazıa-ınternat) oqyp júrgen kezimde ultshyl jasóspirimderdiń «Jas ulan» atty jasyryn saıası uıymyn quryp, jurtshylyqty keńestik otarshyldyqqa qarsy bas kóterýge shaqyrǵan óleńder jazyp, únparaqtar taratqanbyz. Jasyryn uıymdy MQK (KGB) Pavlodar oblystyq basqarmasy áshkerelegen soń, birneshe serigimmen birge «Ulttyq saıasat máselesindegi óreskel ıdeıalyq-saıası qateligi úshin» degen aıyppen komsomol qatarynan shyǵaryldym, oqý-úlgerim tabelime tártibi «3» degen baǵa qoıyldy, «óz ótinishim boıynsha» mektepten qýyldym. Sóıtip, bar bolǵany on bes-aq jasymda «saıası senimsiz» adamdar sanatyna jatqyzyldym, bilim alý quqyma qol suǵylyp, baspasóz bostandyǵyma shekteý qoıyldy, kámelet jasyna jetpeı jatyp bilek túrip, qara jumys isteýge májbúr boldym.

Jergilikti gazetke bergen óleńderime túrli sebep aıtylyp, jarıalanýyna jol berilmedi. Shyntýaıtynda, «KGB-nyń qara tiziminde turǵan saıası senimsiz adamnyń óleńderin oblystyq partıa komıtetiniń organy bolyp tabylatyn gazetke basý — saıası qatelik» dep tanylǵan eken. Mundaı aýyzsha sheshim shyǵarylǵanyn bertin bildim jáne onyń áleýeti men qahary qatty ekendigin keıin túsindim...

1981 jyly gazetke usynǵan «Malaısary batyrdyń saýyty» atty maqalam bir jyldan asa ýaqyt redaksıa tartpasynda jatyp, 1982 jyldyń 30 naýryzynda jaryq kórdi, sonyń ózinde jarıalanymǵa «Bul — naǵyz qany sorǵalap turǵan ultshyldyq!» degen baǵa berildi.

Shyǵarmashylyqtaǵy qursaýdan qutylar jol taba almaı qamyǵyp júrgen shaǵymda, dálirek aıtqanda, 1982 jyldyń shilde aıynyń sońynda qazaq ádebıetiniń Pavlodar oblysyndaǵy kúnderin ótkizý úshin Almatydan bir top qalamgerdiń Kerekýge kele qalmasy bar ma! Aqyn-jazýshylardyń oqyrmandarmen kezdesý keshine kerekýlik ádebıetke qushtar, jyrqumar jurtshylyq, jýrnalıser, talapker aqyndar jınaldy. Shara sońynda Jumeken Nájimedenov ózgelerden sál oqshaýlaǵanda janyna baryp, sálem berdim de, ózimniń jumysshy ekenimdi, óleń jazatynymdy aıttym.

Jumaǵam óleńderimniń qoljazbasyna kóz júgirtti de, birden: «Óziń aqyn jigit ekensiń ǵoı» — dep qolymdy qysty. Azdaǵan áńgimeden keıin maǵan 10 som usynyp, dúkennen shúberek sómke satyp alyp, ózi ornalasqan «Ertis» qonaq úıine ákelip berýimdi surady. Úlken aqynnyń qolynan aqsha alýǵa qymsynsam kerek, «SÝM-ǵa baryp ózińiz ala salmaısyz ba?» dedim, «uıalǵan tek turmastyń» kebin kıip. «Qalany bilmeımin ǵoı...» dep jaýap qaıyrdy ol jaıbaraqat únmen. Jón sózge aıtar ýáj taba almaı, on somdyq kýpúrdi (keńestik aqsha júıesinde bul iri soma bolyp esepteletin) ýysyma qysyp júgire basyp ortalyq ámbebap dúkenge bardym. Baıqasam, dúken sórelerinde úlkendi-kishili sómkelerdiń, qaltalardyń neshe túri ilýli tur. Solardyń qaısysyn satyp alarymdy bilmeı, Jumekeńe sómkeniń qandaıy kerek ekenin jáne bilmeı abyrjydym. Aqyry, bir sheshimge bel baılap, kólemi úlken, ortasha jáne kishkene úsh sómkeni birdeı satyp aldym. Sóıtip, qajettisin ózi tańdap alar degen oımen salyp uryp qonaq úıge barsam, Jumeken aǵam kelmepti. Dálizde otyrǵan kezekshige jaıymdy aıtyp edim, bólmesiniń kiltin berdi. Sondaǵy ústel ústine úsh sómkeni biriniń ústine birin qoıyp, eń ústine taýardan artylyp qalǵan aqshany qoıdym da, qutty bir úlken jumys tyndyryp tastaǵandaı alshańdaı basyp óz jónime kete bardym.

Kóp ýaqyt ótpeı-aq, sol 1982 jyldyń 6-tamyzy kúni «Qazaq ádebıeti» gazetinde Jumeken Nájimedenovtyń sát sapar tileýimen meniń shaǵyn toptama jyrlarym jaryq kórdi. Onda aǵa aqynnyń mynadaı ıgi lebizi jazylǵan:

«Arman Qanıev — Pavlodar traktor zavodynda jumysshy. Maǵan usynǵan shaǵyn toptama jyrlary «Tamshylar» dep atalady. Rasynda da, ár shýmaǵy tasqa tamǵan tamshydaı syńǵyrlap tur. «Tamshylar» men «Traktor zavody» degen eki uǵymdy ózara kiriktirý múmkin emes tárizdi...

Arman — aqyn jigit. Budan artyq baǵanyń ol úshin ázir qajeti joq.

Jas talantqa sát sapar tileımin».

...Jumeken aǵamyzdyń shyǵarmashylyq sapardan Almatyǵa kóterińki kóńil kúımen oralǵanyn, aınalasyndaǵy qalamgerlerge «Pavlodarda aqyn jigitti jolyqtyrdym, ózi jumysshy eken!» — dep, qýana habar taratqanyn belgili aqyn-jazýshylar — Jumataı Jaqypbaev pen Meıram Asylǵazınniń aýzynan keıin estidim. Bir sómkeniń ornyna úsh sómkeni birdeı ákelip tastaǵan meniń qylyǵymdy joldas-joralaryna máz-maıram bolyp kúlip aıtyp, «ózin-ózi ustaı almaı júrgen asqan talanttar ǵana osyndaı is-áreketke barady» dep, sol qylyǵymnyń ózin jaqsylyqqa joryǵan kórinedi.

Kelesi 1983 jyly, Almatyda ótkizilgen Qazaqstan shyǵarmashyl jastarynyń «Jiger» festıvaline Pavlodar oblysynan men qatystym.

Almatyny alǵashqy kórýim, ózge oblystardan kelgen ózim sıaqty jas talapkerlerdi de birinshi ret kórýim, bári qyzyq, bári tańsyq. Birqatar jastar ózderinen asqan aqyn joq tárizdi ekpindete sóılep, bir-birine des bermeı shabyttana óleń oqıdy. Sondaı jastardyń ortasynda turǵan biri (Ońtústik óńirden bolsa kerek) meni ıegimen nusqap:

— Mássaǵan, Pavlodardan da aqyn kelipti, áı!.. Bireýiń baryp sóılesińdershi, ózi qazaqsha bile me eken?.. — dedi ázil-shyny aralas. Bul sózderdiń astarynda «Pavlodardyń qazaqtary tutastaı orystanyp ketken, barlyǵy qazaq tilinen maqurym qalǵan, sondyqtan ol jaqtan aqyn shyǵýy múmkin emes» degen megzeý jatqanyn sezdim, degenmen jaýap qaıtarýdy jón kórmedim. Myrs etip ezý tartýym bul topshylaýdyń jańsaq ekenin uqtyrǵandaı edi...

Festıválde jas aqyn-jazýshylar úsh topqa bólindi, árqaısyna belgili qalamgerler jetekshilik etip, týyndylaryn talqylady, pikirlerin bildirdi, keńesterin aıtty. Abyroı bolǵanda, Qadyr Myrzalıev pen Jumeken Nájimedenovtiń qaraýyna belgilengen toptaǵy tizimge men de ilindim, ári oqyǵan óleńderim Qadyr aǵamyzdyń da kóńilinen shyqty. Jumeken aǵa naýqastanyp júrgen kórinedi, jolyǵýdyń sáti túspedi...

Qyzylordalyq Shákızada Ábdikárimov, shymkenttik Ámze Qalmyrzaev tárizdi birneshe talantty aqynnyń qatarynda «Jiger» festıvali dıplomynyń ıegeri atandym sol joly. Jumeken aǵam tusaýyn kesken óleńderime berilgen joǵary baǵanyń aıǵaǵyndaı dıplomdy Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń sol kezdegi tóraǵasy, «Men qazaqpyn myń ólip, myń tirilgen!» dep jyrlaǵan ultshyl aqyn Juban Moldaǵalıevtiń qolynan alý men úshin asa úlken mártebe edi!

1985 jyly «Jalyn» jýrnalynda qazaqtyń tarlan aqyny, Qazaqstannyń Halyq jazýshysy Qýandyq Shańǵytbaev toptama óleńime jyly lebizin bildirip, shyǵarmashylyǵyma sát sapar tiledi. «Ar aldynda» degen atpen 2001 jyly jaryq kórgen alǵashqy jyr jınaǵym týraly qazaq poezıasynyń taǵy bir tarlany, Qazaqstannyń Halyq jazýshysy Muzafar Álimbaı óte joǵary pikir bildirdi. Osylaısha, áý bastan-aq shyǵarmashylyq jolymdy kes-kestep alǵa jyljytpaı turǵan qara jolaqtar osyndaı jaısań jandy, márt minezdi aǵalardyń keń peıiliniń, qamqorlyǵynyń arqasynda birtindep azaıyp, aldymnan mazdaǵan jarqyn sáýleli úmitti kúnder esigin ashty.

Táýelsizdik kezeńinde túrli merzimdi basylymdarda «Jas ulan» uıymyn quryp, bodandyqqa qarsy áreket etken jasóspirimderdiń isi erlikke jeteǵabyl» degen tárizdi pikirler de aıtyla bastady. Mundaı ıgi lebizder oqýshy kezimdegi birinen soń biri ótkizilgen mekteptiń jalpy jınalysynda, komsomoldar jınalysynda, ata-analar jınalysynda, pedagogter keńesinde, qalalyq komsomol komıteti búrosynda moraldyq soqqy men psıhologıalyq qysym arqyly bizge kórsetilgen qorlyq pen jábir-japanyń jáne uzaq jyldarǵa sozylǵan saıası qýdalaýdan týyndaǵan zardaptyń óteýi ispetti...

Degenmen, qazaq poezıasynyń astanasy Almatydan jyraq jatqan ári qazaq ultynyń úlestik paıyzy barynsha azaıǵan, qazaq tiliniń órisi meılinshe tarylǵan, ádebı ortadan shalǵaı óńirden jasóspirim ultshyl aqynnyń boı kórsetýi... Ultshyldyq pıǵyly úshin komsomol qatarynan shyǵarylǵan, «senimsizder tizimine» iligip, qýdalaýǵa ushyraǵan oǵan Qazaqstan Lenın komsomoly syılyǵynyń laýreaty, kórnekti aqyn J. Nájimedenovtyń kez bolyp qoldaý kórsetýi... Qazaqstan Jazýshylar odaǵy men Qazaqstan komsomoly Ortalyq komıteti birlesip uıymdastyrǵan festıválge sol «ultshyl» aqynnyń qatysyp, dıplom ıelenýi tipti shyndyqqa kereǵar, oıdan qurastyrylǵan qısynsyz jaıttar sekildenedi. Alaıda bul — aqıqattyń naq ózi! Osylaı bolýyn Jaratqan ıemiz qalaǵan tárizdi, basqadaı túsindirý múmkin emes qoı deımin.

Sondaı qıyn kezeńniń ózinde ultshyldyq, azamattyq murat-múdde baǵytynan taıǵan joqpyn dep azamattyq júregimmen batyl aıta alamyn! 1986 jyly Almatydaǵy jeltoqsanshylardyń talap-tilegine Pavlodar qalasynda jumysshy joldastarymmen birge ún qosýǵa árekettendim, 1989 jyldyń aqpanynda Oljas Súleımenov Qazaqstan televızıasy arqyly Semeı ıadrolyq synaq polıgonyn jabý týraly jasaǵan ashyq málimdemesine ile Pavlodar qalasyndaǵy ortalyq alańǵa taıaý tusta qolyma plakat ustap turyp qoldaý kórsettim jáne jurtshylyqty osynaý beıbitshil málimdemeni qoldaýǵa shaqyrdym. 1990 jyldary «Nevada-Semeı», «Azat» qozǵalystarynyń, «Qazaq tili» qoǵamynyń Pavlodar oblystyq uıymdaryn qurýǵa atsalystym. Orta mektepti (1976 jyly, óz tustastarymnan bes jyl keıin) jáne joǵary oqý ornyn (S. Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar memlekettik ýnıversıtetiniń fılologıa fakúltetin, 1995 jyly, qyryq byr jasymda) óz qurby-qurdastarymnan kóp ýaqyt keıin, syrttaı oqyp tamamdadym. Qazirgi kezde de oblystyń qoǵamdyq, saıası, mádenı, ádebı ómirine belsene aralasýdamyn.

Al Jumaǵama degen meniń sheksiz alǵysym men túgesilmes iltıpatym jyrlarymnan kórinis tapty.

«Jaýyzdyqpen jas kúnim óltirilgen…
Men Aqıqat izdermin jer túbinen!
Kóp talanyp qotanda tóbet ıtke,
Erkin ósken elsizde bóltirik em!
Endi ulysam kókjalmen qatar turyp,
Bóri dúnıe bórligip, jatar ulyp!
Uly daýsym Ertisten ýildegen
Aq Jaıyqqa quıylar qotarylyp!
Boz Dalada bozdaǵan, aq arýana,
Men — Jumeken joǵaltqan botaly úmit!
Júrmin qazir, tup-tutas Ǵalamshardy
Judyryqtaı júrekke Otan qylyp!...»

Sóz sońynda Jumeken Nájimedenov syndy qazaqtyń aıboz aqyndary jalǵastyrǵan jaqsylyqtar Jer betinde óristeı berýin jáne Jumaǵamnyń jany jannatta jaılanýyn tileımin.

Arman QANI,
Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi.
Pavlodar qalasy.»

Aqyny aqynyna qol ushyn bergen qazaqtyń qos perzenti týraly bir úzik syr aıtýdy, kópshilik oqyrmannyń nazaryna usynýdy paryz kórdim. «Bolar eldiń balasy birin biri batyr der...» degen kóneden qalǵan esti sóz bar.

---