InfoHub Logo

Ásker qatarynan qaıtyp oralǵanyma kóp ótpeı-aq jazǵan óleńderim «Qyzyl tý» gazetine tam -tumdap jarıalana bastady. Tipti gazettiń mádenıet bólimin basqaratyn Muhametjan Dáýrenbekov aǵanyń jón silteýimen oblystyq radıodaǵy aǵalarmen de tanysyp, biren-saran óleńderim efırde berilgen. Meniń qalamǵa degen talpynysymdy baıqaǵan bolsa kerek, bólimshe meńgerýshisi Soqyrbek Jumanbaev aǵa:

– Sen Amangeldi Qańtarbaevty bilesiń be? – dep surady.

– Joq, – dedim men.

– Munyń qalaı? – dedi Soqyrbek aǵa, – ony ózgeni bylaı qoıyp, aýdandyq partıa komıtetiniń úshinshi hatshysy Tóleýtaı joldas maldy aýyldardy birge aralaǵanda dastarhan basynda aýdandaǵy iri aqyn dep maqtap otyrdy. Hatshynyń sózine qaraǵanda, kelesheginen kóp úmit kútýge bolatyn talapty jas bolsa kerek. Men Amangeldi týraly munan keıingi jerde aýyl adamdarynan jıi estıtin boldym. Tipti nemere aǵam Baltash Baqtybaev: «Bárimizde qalam tartyp júrmiz ǵoı, bizdiki ne táıiri. Aqyn dep, jýrnalıs dep Amangeldini aıt», – dep jelpine sóıler edi. Men Amangeldimen osylaı syrttaı tanystym.

Óleńderim Oblystyq gazette, radıoda burynǵydan góri jıi jarıalanatyn boldy. Jańa jazǵan, sıasy keppegen óleńderimniń birazyn aýdandyq «Jeńis» gazetiniń redaksıasyna joldadym. Ol kezde qyryqtyqta jumys isteıtinmin. Tústen keıin jumysqa kelsem, qyryqtyqshylardyń birazynyń qolynda – «Jeńis» gazeti.

– Mine, ózi de keldi. Súleımenge qaıdan kelgen aqyndyq dep ózimdi qaradaı dal bolýshy edim. Tileýiń bergir Amangeldi tilip tastapty.

– Óı, onan da soıyp salypty deseńshi, – desip shýyldasyp qoıa berdi. Sol sát Shókelaı aǵanyń (bastyǵymyz): « Qane toqtatyńdar. Kimniń naǵyz aqyn ekenin ýaqyt kórsetedi», – dep tutanǵaly turǵan órttiń aldyn alǵan edi. Jumystan soń gazetin taýyp alyp oqysam, Amangeldi meniń óleńderimdi iske alǵysyz ǵyp-aq synaǵan eken. Qysqasha, ol kisiniń pikiri– óleń jazý ermek emes, Súleımenniń osyny túsinýi kerek.

     Bilimi jetispeıdi, jalpy, óleń jazý qolynan kelmeıdige saıady.  Nege ekeni belgisiz, talqandap taldaý, jilikteı jikteý joq edi. Bul meniń alǵashqy estigen synym edi. Onyń merzimdi baspasóz betinde jaryq kórip, jalpaq jurtqa jarıa bolýy jáne ony aýdandaǵy iri aqyn Amangeldi Qańtarbaevtyń jazýy kóńilime az-maz qaıaý túsirgenmen, qalamym qolymda edi. Tipti óleńdi burynǵydan da óndirte jaza bastadym.

    Kóp uzamaı Baıanǵa jol tústi. Kóshede ersili-qarsyli aǵylǵan jurt. Jol jıeginde sóılesip turǵan eki jigitke kózim tústi. Qaptaldasa bergende solardyń biri atymdy atap, maǵan qaraı bettedi. Buryn kórmegen kisim. Sálemdestik.

– Seniń Súleımen ekenińdi jańaǵy jigitten estip bildim. Men– Amangeldi Qańtarbaevpyn, – dep qolyn usyndy. – Men senen keshirim suraıyn dep. Oıda- joqta Amangeldimen ushyrasyp qalýym meni onsyz da abdyratyp tastaǵan edi. Al onyń myna sózi tipti aqylǵa qonbaıtyndaı kóringen.

– Ne úshin? –dedim men sasqalaqtap.

–  Ádiletsiz synym úshin.

–  Sonda qalaı?

–  Men seniń ózim synaǵan óleńderińdi oblystyq radıodan estip, radıodaǵylarǵa qarsy pikir jazbaq bolyp, mátindi qaıta qolǵa aldym. Kóp uzamaı qateleskenimdi uqtym. Sodan... Sol sát men Amangeldi aǵa aqyn ǵana emes, iri azamat eken-aý degen oıǵa berildim. Sol kóshedegi kezdesý Amangeldi ekeýmizdiń aramyzdy birshama jaqyndata túskendeı edi. Kóp uzamaı ol áldebir sebeptermen Balqashqa aýysty. Sol jaqta qalalyq teledıdarda isteıdi eken dep estidim.

Birer jyldan soń Amangeldi aǵa óziniń týǵan aýyly S.Toraıǵyrov eldi mekenine qaıtyp oraldy. Mektepte, sharýashylyqta eńbek etip júrdi. Ara-tura «Jeńis» («Baıantaý») gazetine qalam tartatyn. Onyń qalamynan týǵan sýretteme, korrespendensıa, ocherkter, jazylýy, baıandaý stılimen sýretkerligimen erekshelenetin. Amangeldi aǵa Ekibastuz qalasynda shyǵatyn aýdandyq «Vpered»(«Alǵa») gazetinde redaktordyń orynbasary mindetin atqardy. 1992 jyly qazaq tilinde qalalyq «Otarqa» gazetin shyǵara bastady. Al osy gazetti ómirge ákelý oǵan ońaıǵa soqqan joq.

Basshylyqta otyrǵan ózge ult ókilderiniń qarsy shyǵýyna qaramastan, Amangeldi óziniń degenine jetti. Endi gazetke qazaqsha jaza biletin jýrnalıs kadrlardy tartý qajet edi. Amangeldi onyń da oraıyn keltirdi. Bul kúnde oblysqa, respýblıkaǵa tanymal Saıa Moldaıyp, taǵy basqalary Amangeldiniń mektebinde shyńdalyp ósken. Bul kezde Baıanaýyl aýdandyq gazetinde birneshe jyl ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi, redaktordyń orynbasary bolyp jumys istep júrgen jerimnen Oblystyq «Saryarqa samaly» gazetine tilshi bolyp jumysqa aýysqam.

Eki jyldan asa jumys istegennen keıin áldebir sebeptermen «Saryarqa samaly» gazetinen jumystan shyǵyp, Krasnoarmeıka orta mektebinde qazaq tili menádebıetinen sabaq berip júrdim. Bir kúni Amangeldi aǵa arnaıy izdep keldi. Uzaq áńgimelestik. Baıan jerinde ótken jalyndy jastyq shaq, tanys-bilis adamdar áńgime ózegi edi. Attanarda Amangeldi aǵa maǵan: «Solnechnyı qalasynda gazettiń menshikti tilshisi bol, úı alýǵa kómektesemin», – dep usynys jasady.

Men mektepke, ásirese balalarǵa, ujym múshelerine baýyr basyp qalǵan edim. Amangeldi aǵaǵa alǵysymdy aıttym. Keter kezde ol: « Bir qoljazbańdy ber», – dep qolqa saldy. Jańada ǵana jazylyp, sıasy keppegen «Ánshi Júnis» atty qoljazbamdy qolyna ustattym. Kúnder ótip jatty. Bir kúni Amangeldi bizdi izdep keldi. Qolyndaǵy valetkasyn ashyp, maǵan: « Mynaý– qalamaqyń», –dep bir ýys aqsha ustatty. Sol Amangeldi aǵa bergen az-maz qarajat meniń jyrtyǵymdy jamamasa da, kóńilime medeý bolǵany haq. Bul kúnde Amangeldi aǵa ómirde joq, alaıda onyń óz qateligin túsinip, keshirim suraýy, qıyn sátte qoldaý kórsetýi maǵan áldeneden tektilik sıaqty bolyp kórinedi.

Súleımen Baıazıtov

---