InfoHub Logo

1985-jyldyń on úshinshi dekabri. Bul kúni Shevchenko qalasyndaǵy Abaı atyndaǵy Mádenıet saraıynda kezekti oblystyń partıa konferensıasy bastalǵan. Oǵan basqa da komýnısermen birge apaly-sińlili Jumagúl men Baqyt – túbektiń tuńǵysh pedıatry, oblystyq balalar aýrýhanasynyń bas dárigeri men Halyq depýtattary Fort-SHevchenko qalalyq Soveti atqarý komıtetiniń predsedateli de qatysyp otyrdy. Aǵaıyndy delegattarǵa konferensıa taǵy da bir úlken qýanysh syılaǵan: Jumagúl Orynbaıqyzy Sarına Qazaqstan Kompartıasynyń kezekti XVI sezine delegat bolyp saılandy.

Úlken kózderiniń qıyǵyna kúlki úıirilip turatyn aqquba qyz bir kezde Fort-SHevchenko qalasynda mektepte oqyǵan. Eseıe bastaǵan shaǵynda óziniń erjetken kezin kóz aldyna elestetip, bir kezde óziniń qandaı maman bolyp shyǵatyndyǵyn oılap, tolǵaný kimniń de basynan ótken shyǵar-aý. Ondaı sezim balǵyn Jumagúl júreginde de talaı ret tolqyǵan. Ondaı kezderi árqashan ózderiniń kórshileri bolǵan dáriger Vera Ivanovna kóz aldyna elesteıtin. Ústine kirshiksiz aq halat kıip, naýqastar arasynda júretin shaǵy kóz aldyna kelse-aq keleshegine asyǵa túskendeı bir kúıge bólenetin. Keıinnen Taýshyq orta mektebin bitirip, ómirdiń úlken jolyna qaraı tuńǵysh qadam jasar kezde de sol bir armanynan ajyramaǵan. Sóıtip ol Almaty memlekettik medısına ınstıtýtyna túsip, ony 1961-jyly bitirip shyqty. Ol Mańǵystaý óńiri jastary arasynan shyqqan alǵashqy pedıatr edi.

1961-jyl. Túbek tarıhyna bir sátke ǵana kóz júgirtińizshi.. Bul túbekte tuńǵysh munaı fontany atqan dúbirli jyl emes pe edi. Oblysymyzdyń eńbekshileri bıyl sol aıtýly oqıǵanyń shırek ǵasyrlyq toıyn ótkizýge oraı qyzý daıyndyq ústinde. Mine, óziniń eńbek maıdanyna jańa attanǵan jas maman ol kezde týǵan ólkesindegi uly ózgerister dúbirimen birge túbektiń jańa jasampazdyq tarıhyn jazýǵa kirisip ketken...

Árıne, túbektegi úlken ózgeristerdiń bir kúnniń ishinde op-ońaı jasala salmaǵany belgili. Ol kezde qazirgideı túbek tósin ońdy-soldy qaıshylaǵan asfált joldar da, kúndiz-túni aǵylyp jatqan avtomobılder men samoletter de az bolatyn. Dárigerler de saýsaqpen sanaǵandaı. Birimen biriniń aralyǵyn ondaǵan shaqyrym ıen dala aıyrǵan eldi mekenderge kez kelgen qara mashınanyń jolyna jabysyp, keıde tipti úsh-tórt shaqyrym jerge deıin jaıaýlap naýqasqa baramyn dep jolǵa shyǵatyn kezder az bolmaıtyn. "Jedel járdemniń" qazirgideı súlikteı sulý tulparlary ol kezde túske de kirmeıdi. Alaıda jas ta qajyrly óziniń qalap alǵan mamandyǵyn janyndaı súıgen, qandaı kezde de adamdarǵa kómekke jetýdi, jáne jaı ǵana jetýdi emes, boıyndaǵy bar bilimin sarqa jumsap, qolynan kelgen bar jaqsylyǵyn sol maqsatqa sarqa jumsaýdy murat etken jas dárigerdi eshqandaı qıyndyq ta moıyta almaǵan.

... Bir joly Turyshtaǵy ınternat balalary arasynda epıdemıa tarady. Jumagúldiń osy balalardy emdeýine týra kelgen. Kúndelikti dári-dármekterin óz qolynan ishkizbese, kóńili kónshimedi. Árbireýiniń janyna otyryp, jyly qabaqpen jaǵdaıyn suramasa, jetimsiretip alatyndaı. Jumagúl kóńili sonda da tynshymaǵan. Kúndelikti emin jasap ózge de jumystaryn rettegen soń bir kúni qolyna dorba alyp, úı-úıdi aralap ketti.

— Internat balalary úshin kók sarymsaq kerek edi. Úılerińizde ondaıdan eshteńe joq pa, — deıdi sonda aıtatyny. Ózi úshin ómirinde bireýden sabaq jip surap kórmegen basy, sol joly basqanyń bárin de umytqan sekildi. Kóz aldynda tek qana ózine jáýdireı qarap, kómek kútken balalar ǵana...

Aýyl adamdary dáriger qyzdyń muqtajyn júrekterimen uqqandaı. Bir-eki tal bolsa da, qolyna ustatyp jatyr...

Aqyry kútken kún de jetken. Balalardyń bári de bastaryn kóterdi. Aýrýdyń beti qaıtty. Osylaısha on kún boıyna kúnimen-túnimen derlik tynym tappaǵan dáriger qyz jeńispen úıine oralǵan.

* * *

Jumagúl Orynbaıqyzymen men uzaq jyldar qyzmettes boldym. Orta medısınalyq oqý ornyn bitirip Taýshyqqa kelgennen keıin ol kisiniń qaramaǵynda medsestralyq qyzmet atqardym. Keıinnen osy Shevchenko qalasyna aýysqan soń da qyzmettes boldym. Sol jyldarda kózim jetken bir jaı, ol kisi bir kezde Taýshyqqa qandaı ózine ózi talap qoıǵysh, óz isine asa muqıat, jaýapty qaraıtyn bolsa, kollektıv basshysy kezinde de sol qasıetterin joǵaltpapty. Jáne sol talapty óz qaramaǵyndaǵy qyzmetkerlerine de qoıa biledi. Qandaı is tapsyrsa da, onyń qandaı qıynshylyǵy bolsa da ýáj aıtyp jatpastan, esh jaqqa burylmastan baratyn jerimizdiń shalǵaılyǵyna da qaramastan jolǵa shyǵyp, júre beretinbiz. Óıtkeni ol kisige jumys jaıyna kelgende syltaý aıtyp, bultalaqtaýǵa uıalatynbyz. Ol kisi qyzmet istegen jerde osyndaı bir atmosfera qalyptasatyn, — deıdi qazir oblystyq aýrýhananyń qan quıý stansıasynda qyzmet isteıtin Roza Saǵymbaeva. Osy bir sózderdiń ózinen-aq kóp nárse ańǵarylmaı ma...

Jańaǵy Jumagúl Orynbaıqyzynyń qajyrly eńbegi kóp kózinen tasa qalǵan joq. 1963-jyly Oblystyq Sovettiń depýtaty bolyp saılandy. 1967-jyly "Densaýlyq saqtaý isiniń úzdigi" degen ataqqa ıe boldy. (1965-jyldyń kúzinde Kaspıı jaǵasynda Shevchenko syndy aq mármár qalaǵa aýysqan Sarına bul kezde oblystyq aýrýhananyń bas dárigeri dárejesine jetken).

Jańǵyrǵan ólke men jańadan paıda bolyp, qanat jaıǵan jas qalamen birge túbektegi medısınalyq qyzmet kórsetý isi de óristeı tústi. Bir kezde sol oblystyq aýrýhanada balalar men eresekter ǵana emes, medısınalyq qyzmetti qajet etken búkil naýqastar emdeldi desek, artyq bolmas edi. 1978-jyly oblystyq balalar aýrýhanasy qurylǵan kezde Jumagúl Orynbaıqyzy onyń bas dárigeri boldy. Ol túbekte órken jaıǵan bul qyzmet salasynyń alǵashqy kúnderinen bastap atsalysyp, boıynda bar bilimi men tájirıbesin halyq densaýlyǵyn saqtaý isine sarqa jumsap kele jatqan maman.

— Qazir medısınalyq qyzmet búkil oblys kóleminde joǵary satyǵa kóterildi. Aýrýhanamyzda balalar densaýlyǵy úshin qyzmet isteýge tıisti qazirgi zamanǵy sovettik medısına mamandarynyń bári derlik bar. İs tetigi kóp jaǵdaıda uıymdastyrýǵa, sharalardyń der kezinde alynýyna baılanysty ǵoı. Sol sebepti profılaktıkalyq jumystarǵa zor mán beremiz. Osy búgin ǵana Aqshuqyr selosyna bir brıgada júrip ketti. Ol kelesi jyly mektepke baratyn alty jasar balalardy tegis profılaktıkalyq baıqaýdan ótkizedi, — deıdi bas dáriger aýrýhananyń qazirgi jaǵdaıymen tanystyra kelip. Mundaı brıgadalardyń selolyq jerlerde bolýy jıi uıymdastyrylatyndyǵy da baıqalady. Osy tusta bas dárigerdiń iskerligi, ınısıatıvashyldyǵy, talap qoıǵyshtyǵy haqynda onyń áriptesteri aıtqan sózder taǵy da oıǵa oralǵan. Onyń óz isine tyndyrymdylyǵy naýqastar aldyndaǵy dárigerlik jaýapkershilikti tereń sezinetindigi, kollektıv basshysy retindegi uıymdastyrýshylyq qabileti ol áńgimelegen árbir jaıdan da ańǵarylǵandaı. Oǵan abyroı áperip otyrǵan da sol ekenin qapysyz túsindik.

* * *

Áıel baqyty! Ol nede? Osynaý suraq tóńireginde oı tolǵaǵanda búgingi jarqyn zamanymyzdyń tórinde óziniń júrek qalaýymen ǵana jar tańdap, óziniń júrek qalaýymen ǵana ózine ómir serik etken, súıikti isimen shuǵyldanyp júrgen, eńbegimen eliniń qurmetine ıe bolǵan, saırap jatqan sara jolmen kele jatqan aınalamyzdaǵy kóptegen zamandastarymyz kóz aldymyzǵa keledi. Solardyń biri — Jumagúl Orynbaıqyzy. Ol joldasy Noǵaı Túrikpenbaev ekeýi Abaı, Nurlan, Sáken esimdi úsh ul tárbıelep otyr. Abaı men Nurlan Qazan qalasynda hımıa-tehnologıa ınstıtýtynda oqıdy. Al Sákenderi úshinshi klass oqýshysy.

Jumagúl Orynbaıqyzy qoǵamdyq jumystarǵa da belsene qatysyp keledi. On eki jyldan beri qalamyzdyń beldi nasıhatshylarynyń biri. Áldeneshe ret qalalyq Sovettiń depýtaty bolyp saılanǵan. Keshki marksızm-lenınızm ýnıversıtetin bitirgen. V.I.Lenınniń týǵanyna 100 jyl tolýy qurmetine «Erlik eńbegi úshin» medalimen, 1973-jyly Qazaq SSR Joǵarǵy Sovetiniń Qurmet gramotasymen nagradtalǵan. Birinshi kategorıaly dáriger pedıatr dárejesi úshin synaqtan ótti.

Ol esiginiń aldynda "Jedel járdem" mashınasy qańtarylǵan qala shetindegi bıik ǵımaratqa búgin de asyǵa jetken. Munda ony eki júz jıyrma adamnan quralǵan úlken kollektıv, qyzmettesteri, densaýlyqtaryn túzeý úshin jatqan ondaǵan sábı kútýde. Kúndelikti sheshimin izdestiretin jaılar qanshama?! Olardyń biri kollektıv múddesine qatysty qajettilikten týsa, endi biri syrqat balalardyń ahýalymen ushtasyp jatady. Búgin onyń kóńilinen ketpeı qoıǵan sary aýrýmen túskenine eki aı bolǵan sábıdiń jaǵdaıy. Eki aı ishinde syrqatynan aıyǵyp kete almaǵan bul balany qaraýǵa Aqtóbeden shaqyrylǵan maman búgin jetýge tıis. Kele aq hatshy qyzǵa samolettiń qaı kezde keletinin bilýdi tapsyrǵan...

Osylaısha onyń kúndelikti ushy-qıyry joq jumysy bastalyp júre berdi. Aýrýhananyń bólim meńgerýshilerimen ótkizilgen shaǵyn keńes tez aıaqtalǵan sıaqty kóringenimen, birtalaı ýaqyt alypty. Aldynda jatqan kalendarlyq josparǵa úńilgen. "Sársenbi kúni qandaı kezekti jumystar bar edi!?". "Iá, medsestralar sovetiniń otyrysy, odan soń jergilikti komıtet májilisi..." Telefon shyr ete tústi. Qalalyq partıa komıtetinen eken. Tústen keıin tórtke barlyq delegattardy birinshi sekretar jınap jatqan kórinedi, soǵan barýy kerek. Asyǵys saǵatyna qaraǵan. "Tezdetý kerek", — dep kúbir etti de, aldyndaǵy knopkany basqan:

Kútip otyrǵan kisilerdi jiberińiz...

Sálden soń esikten qolynda bir paraq qaǵazy bar qartań áıel kire berdi. Bas dáriger aldyndaǵy oryndyqty nusqady...

22-ánvar 1986-jyl. "Komýnıstik jol "

---