InfoHub Logo

(Kezinde Qazaqstannyń memlekettik organdarynda jaýapty qyzmetter atqarǵan, uzaq jyldar boıy "Qazaqstan áıelderi" jýrnalynyń Bas redaktory bolǵan Mańǵystaýdyń tól perzenti Marıam Qaraqonaqova ómirinen bir úzik syr)

Qys aıy bolatyn. Jańa jyl qarsańy ekenine qaramastan, Mańǵystaý dalasy áli jalańash jatyr... Qańtardyń qaharly kúnderi qum kómkergen bul aımaqtyń surǵylt kúıin ózgertpesten bezerip jata beretinin Marıam burynnan da jaqsy biledi. Ózi de osy óńirdiń túlegi. Osydan júz shaqyrym jerde ǵana turǵan fort-SHevchenko qalasy – týyp-ósken topyraǵy. Qazir ataýy álemge áıgili Almaty sıaqty ásem qalada tursa da, osy aımaqqa oralyp soǵa beretini de sondyqtan.

Ol asyqpaı júrip Aqtaý qalasynyń ózi joqta boı kótergen jańa eskertkishine — Taras Shevchenko músinine keldi.

Kókjıekke kóz jiberip edi, ózin sheksiz aıdynnyń ortasynda qalǵandaı sezindi. Aldy-arty túgel myna bir aq bas tolqyndardaı júıtkigen qozǵalystarǵa toly sıaqty.. Aıaǵynyń astyńdaǵy jaǵalaýdyń jalpaq tastary emes, shaǵyn ǵana eski keme sekildi.

Iá...ıá...Sondaı bir sátterdi basynan, shynymen, keshirip edi-aý bul bir kezde.

... Soǵystyń aldyndaǵy jyldardyń birińde ákesi muny ózimen birge teńizge alyp shyqqan. Kishkentaı Marıamnyń bul birinshi sapary emes edi, ákesi ony ózimen birge jıi alyp júretin. Biraq ony esine alǵan saıyn bir sapar ǵana erekshe sezimge bóleıtin.

...Sol joly teńizde daýyl turǵan. Áldeqandaı bir merekege asyqqan teńizshiler qansha kóshkileri kelmegenmen, shaǵyn ǵana sharýa Kemesiniń úıdeı tolqyndarǵa tótep berer shamasy bolmaı, teńizdiń ortasynda zákir tastap turyp qalǵany esinde. Tún ótken. Áke qushaǵynda alańsyz uıyqtap qalǵan bul túni boıy úlkenderdiń qanshalyqty ábigerge túskeninen beıhabar edi. Teńizde bógelý josparlaryńda bolmaǵan olar artyq-aýys azyq-túlik te alyp shyqpapty. Ári ash, ári túni boıy daýylmen arpalysyp sharshaǵan balyqshylar tań ata ǵana erekshe qýanyshqa bólengen... Osyndaı qaýip kedergige ushyraǵan jáne alys jolǵa shyqqan teńiz jolaýshylaryna qyzmet kórsetetin Kóshpeli baza degen bolady. Kemedegiler daýyl kezinde baıqamapty, bulardyń zákir tastap turǵan jerleri dál osyndaı bir bazanyń túbi eken. Aıaq astynan azyq-túlikke qaryq bolǵan balyqshylardyń kóńilderi kóterilip, saparlaryn odan ári jalǵastyrady...

Ákesiniń sol sapardaǵy aıyryqsha meıirimdiligi oıyna oralsa Marıamnyń áli kúnge deıin júregin eljiretedi. Sóıtse adam balasy bir-biriniń qadirin bile túsý úshin de keıde qıly-qıly jaýapty sátterdi qatar júrip bastan ótkergenniń de paıdasy bar eken. Sol qaýipti sátterdiń sońynan kóńili ornyna túsken ákesi muny qushaǵyna qysyp, kóterýden shyǵyp ketkenine biraz bolyp ketken sary qyzyn taǵy da qolyna alyp kóterip turǵan. Kenet bir jaq shetten ájeptáýir jerde alyp jatqan qap-qara núkteler kórindi. Ózderi birtindep jaqyndap kele jatqan sekildi. Bul olardy ákesine kórsetken.

— Itbalyqtar ǵoı, qazir-aq jaqyndaımyz, — dedi ol. Biraz ýaqyt ótkennen keıin olar, shynynda da, kemeniń bir qaptalynan ap-anyq kóringen. Janýarlardy Márıam da sonda kóppen birge uzaq ýaqyt tamashalaǵan. Sálden soń olar keıindep qala bastady. Sý betine bir batyp, bir shyǵyp qara núkteler birtindep alystaı bergen. Sodan beri qanshama jyldar ótti... Marıam keıde sonaý bir sábı shaqtardyń osy bir sýretin qaıtalap jáne bir ret kóre almaǵanyn da oılap qoıatyn. Sondaǵy teńiz de osy teńiz edi-aý... Qaıda júrsińder, ıtbalyqtar, — deıtindeı bir ishki daýys. Ol teńiz tórinen áldene izdegendeı, qadala qarap qalǵan. Kenet... sonaý kókjıek tustaǵy betten áldeqandaı bir qara núkteler kórinip ketkendeı boldy. Múmkin emes... Álgi bir ishki daýys qaıtadan entige sybyrlaıdy. Joq ras sekildi. Sý betinde bir kórinip, bir joǵalyp birneshe qara núkteler birtindep beri qaraı tez jaqyndaı tústi. Endi ol áldenege tebirene túsip, sol bir qara núktelerden kóz aıyrmaı qarap qaldy. Mine, olar jaǵalaýǵa tipti jaqyndaı tústi. Ózderi úsheý eken. Bireýi jaǵalaýda ózderin baǵyp turǵan ekeýge qarata týra júzdi de, ekeýi qıys ketti. Endi ıtbalyqtardyń bastary ǵana qylt-qylt etýdiń ornyna, búkil deneleri kórine bastady. Bireýiniń basy qara bolǵanymen, denesi sup-sur eken. "Apyraı, á! Meniń baıaǵyda kórgenderim qap-qara edi", — dep kúbirlep qalǵan. Sóılep turǵanyna qysylǵandaı bolyp, jan-jaǵyna qarap edi, sonadaı tusta teńiz betine beıǵam kóz jibergen ekeýden ózge eshkim baıqalmady.

Sálden soń ıtbalyq qaıtadan birigip alyp áldeqaıda ketip bara jatty. Olar beıne alystan kelgen qonaqqa sálemdesip alyp, qaıtadan mekenderine bettegen sana ıeleri sekildi edi. Endi sanaýly saǵattardan keıin astanaǵa qaıtadan attanǵaly turǵan Márıam olardyń sońynan uzaq ýaqyt súısine qarap qaldy. Týǵan jerdiń bul da bir sýreti emes pe...

---