InfoHub Logo

Kóginde kún nuryn tókken,
Jerinde gúl jupar sepken.
Netken sulý, netken kórkem!
Osy meniń týǵan ólkem!

Ó. Turmanjanov

 «Týǵan jerdiń qadirin týǵaly túzge shyqpaǵan eldegi adam qaıdan bilsin?» – dep J.Aımaýytov aıtqandaı, men osy ýaqytqa deıin týǵan ólkemnen alys ketip, saǵynysh sezimin basymnan keshirip kórmeppin. Biraq týǵan jerime degen maqtanysh sezimim erekshe. Sol sezimniń jetegine ere otyryp, ulttyq-rýhanı tamyryma  nár bergen týǵan ólkem Hromtaý týraly syr sherteıin.

Birinshiden, jer qoınaýy hrom men mysqa, myrysh pen nıkelge, qońyr kómir men basqa da qazba baılyqtarǵa óte baı. Búgingi kúni elimiz úshin asa mańyzdy úsh iri óndiris orny – «Dóń» ken baıytý kombınaty, «Voshod-Orıel» JSHS jáne «Aqtóbe mys kompanıasy» AQ jumys jasaıdy. Jeri yrysty Hromtaý – astyqty óńir. Eger bizdiń óńirge jolyńyz tússe, kóktemnen kúzge deıingi dala boıaýynyń san túrge ózgergenin kórip, turǵylyqty halyqtyń eren eńbegi men yrysty nesibesiniń kýási bolasyz.

Ekinshiden, Hromtaý óńiri elin súıgen erlerimen dańqty: Kóripkeldigimen aty shyqqan Bekqul áýlıeni, «jarty patsha» dep dáriptelgen, «aldy keń, arty maısa»  Derbisáli Berkimbaevty, jyr túndigin jelpildetip júrip keńestik saıasattyń qurbany bolǵan Ákimaly Qarjaýovty, Zataevıchke halqymyzdyń jeti ánin jazdyrǵan Qýandyq Jezdibaevty, Qazaqstan Kompartıasy Ortalyq Komıtetiniń hatshysy Qurmanǵalı Ospanovtardy dúnıege ákelgen jer; Keńes Odaǵynyń Batyrlary V.F. Velıchko men L.P.Shılovskııdi tárbıelegen jer; Áskerı qaıratker Kım Serikbaevtiń kindik qany tamǵan kıeli jer.

Úshinshiden, shejireli ólkemde 350 mln. jyl  burynǵy karbon kezeńiniń  sońy men perm kezeńiniń basyndaǵy ejelgi janýarlar men ósimdikterdiń tańbalary saqtalǵan Aıdarlyasha qımasy bar. 1991 jyly álem ǵalymdary osy kezeńge baılanysty barlyq geologıalyq qımalarynda ekskýrsıalar ótkizdi. Sonda Aıdarlyasha qımasy – jerdegi ómirdiń damýy týraly, karbon jáne perm dáýirlerinen tolyq maǵlumat beretinin atap aıtqan. 1996 jyly dúnıe júzi halyqtarynyń Qytaıda ótken halyqaralyq geologıalyq kongresinde «Aıdarlyasha qımasy – karbon men perm kezeńderinen saqtalǵan teńdesi joq oryn» dep tanylǵan. Sonymen birge, Azbartas degen tabıǵı eskertkish bar. Azbartastyń árbir tasy qolmen qalanǵandaı. Aqtóbelik belgili  geolog R.Segedın:«Azbartas ashyq aspan astyndaǵy tabıǵı eskertkish, mundaı eskertkish basqa esh jerde qaıtalanbaıdy», – dep jazdy. Al ońtústik-batysymyzda Oısylqara qorymy bar. Ańyz boıynsha,  Oısylqara áýlıe Muhammed paıǵambardyń sopylyq taza hadısin ýaǵyzdap, jeti jurtty aralaǵan taqýa kisi eken. Áýlıe: «Túıemdi bos jiberińizder, qaı jerge baryp shókse, sol jerge súıegim qoıylsyn», – degen talap qoıǵan desedi.

Tuńǵysh Elbasymyzdyń  «Elińniń uly bolsań, elińe janyń ashysa, azamattyq namysyń bolsa, qazaqtyń ulttyq jalǵyz memleketiniń nyǵaıyp kórkeıýine jan terińdi syǵyp eńbek et. Jerdiń de, eldiń de ıesi óziń ekenińdi  umytpa!» – degen sózin jadymda ustaı otyryp, týǵan jerimmen tek maqtanyp qoıǵym kelmeıdi. Bolashaǵymdy osy týǵan ólkemniń erteńgi jarqyn ómirimen birge elestetemin. Sondyqtan elimniń  sanaly urpaǵy bolýǵa umtylýdamyn.

Kulan jortyp, bóken mekendegen ıen dalam da, aspanmen astasyp, tóbesin munar shalǵan taýym da, anamnyń aıaly alaqanyndaı mańdaıymnan erkelete sıpaıtyn samal jelim de, kógildir aspan men altyn shapaǵatty kúnim de meniń ólkemniń osyndaı ıgiligi mol óńir ekendigin rastaıdy. Al ózim M.Maqataev jyrlaǵandaı:

Myna ólke, myna aımaq, bul mańda

Qulshylyq etemin turǵanǵa,

Qulshylyq etemin qumdarǵa,

Taǵzym jasaımyn qyrlarǵa!

Shúkirlik etemin qashanda,

Osy bir Otanda turǵanǵa!

---