InfoHub Logo

Egin jınaǵannan keıin astyqta ár túrli qospalar — aramshópterdiń tuqymdary, jemisteri, jemis shoǵyrlary, vegetatıvti músheleriniń synyqtary, negizgi daqyldardyń semgendánderi, topyraq kesekteri jóne basqalar bolady. Olardyń ylǵaldylyǵy jıi túrde joǵary bolýy múmkin, al ol qyrmanda astyqtyń ózdiginen qyzýyna, óńezdenýine, ónýge uryndyrady. Sondyqtan jalpy ónimnen barynsha qundy bóligin (fraksıalardy) sebý jadyǵaty retinde bólip alyp saqtaǵan jón, al bul tazalaý, ýaqytsha konservileý, keptirý, sorttaý, irikteý jáne tuqym óńdeýge birqatar qosymsha úrdisterdi iske asyrý arqyly oryndalady. Tazalaý jáne irikteý (sorttaý) jolymen basty úsh másele sheshiledi: memlekettik úlgi qalyptaý (MUQ) talaptaryna sáıkes qospalardy alastatý jáne negizgi daqyldyń taza tuqymyn alý, tuqymnyń fızıkalyq kórsetkishterin jaqsartý; sebý úshin barynsha joǵary ónimdi tuqymdy bólip alý. Bul máselelerdi sheshý ár túrli daqyldar tuqymdarynyń fızıkalyq-mehanıkalyq qasıetterindegi aıyrmashylyqtardy, olardyń ishinde barynsha issanalyq mańyzy barlaryn — aerodınamıkalyq qasıetterin, tuqymnyń mólsheri men pishinin jan-jaqty paıdalaný negizinde iske asyrylady. Tuqym tazalaý jáne irikteý tuqymnyń mólsheri, pishini jáne betki kúıi boıynsha astyq tazalaǵysh kúrdeli mashınalarda júrgiziledi. Sońǵy ýaqytta tuqymdy tazalaý men irikteýde tuqymnyń elektrlik qasıetterine negizdelgen jańa tásilder jasalýda. Bul tásilder qıyn ajyratylatyn qara suly qospalarynan egistik sulyny bólip alýǵa múmkindik beredi.

Tuqym men qospalardy birinen-birin bólip alýdyń jańa tásili — tústeri boıynsha fotoelektron júıesinen ótkizý: zarádtalǵan qara tústi belshekter zarádtalǵan aq tústilerden ońaı ajyratylady.

Tuqymdy tazalap, irikteýge eleýishterdi (resheta) durys tańdap alý úshin tuqymdyq jadyǵatty qolmen úlgi eleýishte nemese klasıfıkator quralymdarynda elep, qandaıy qajet ekenin anyqtaıdy. Shamaly tuqym tobyn mashınadan ótkizip eleýishterdiń durys tańdalǵanyn tekseredi. İriktegende tuqymnyń tek qana iri bólikteri bólinbeıdi, sonymen birge bıologıalyq qasıetteri joǵary tuqymdar suryptalady. Astyq ónimin arttyrýdaǵy tazalaý men irikteýdiń rólin eskere otyryp, ásirese tazalaý jumysyn kúrdeli tuqym tazalaǵysh mashınalarda egindi jınap alysymen júrgizý qajet.

Tuqymdy jyly aýada qyzdyrý

Tolyqqandy, pisken, zaqymdanbaǵan jáne birkelki tuqymdar jappaı kókteıdi de, joǵary ónim alýdy qamtamasyz etedi. Dándi jáne basqa ekpe daqyldardyń tanaptyń óngishtiginiń tómendigi keıde tuqymnyń erekshe fızıologıalyq kúıine baılanysty. Egin jınaý qarsańynda dándi astyq jáne basqa daqyldar tuqymdary shartty túrde tómen óngishtigimen erekshelenedi, óıtkeni olardaǵy bıohımıalyq kúrdeli úrdisterdiń aıaqtalmaýynan kúrdeli qorektik zattar jeńil sińimdi jáne jyljymaly túrge aınalyp úlgermeıdi.

---