InfoHub Logo

Baǵana bizge túrpideı kóringen ápendi ataıdy qorshap aldyq. Ol da máz. Eki ezýi — eki qulaǵynda. Shaı ishkendeı bora-bora terlep ketipti. Bet-aýzyn kóldeı oramalymen álsin-álsin súrtip qoıyp, qasynda turǵan Tileýdiń moınyna «bylylyq-sylylyq» dep qolyn aparýy muń eken, týra tanaýynyń astynan pyr etip jalǵyz torǵaı usha jóneldi. Qapelimde ne derimizdi bilmeı, aýzymyzdy ańyraıtyp ashyp qalyppyz. Sóıtkenshe bolmady, ol «bylylyq-sylylyq» dep sonadaıda esinep, maýjyraǵan Shaǵaıdyń ıegi astynan ekinshi torǵaıdy ushyrǵan.

— Oı-baı, shyn torǵaı... Mine, týra myna jerimnen ushty ǵoı, — dedi Shaǵaı moınyn kórsetip. — Mataq ataı naǵyz sıqyrshy eken.

— Iá! — dedik bárimiz de biraýyzdan.

Bizdi qarmaǵyna op-ońaı túsirgen «sıqyrshy» jymyńdaǵan qalpy:

— Túgel erińder meniń sońymnan... Endi men túıeme tiri balyq jegizemin.

— Túıe balyq jeýshi me edi?...

— Siz de qyzyqsyz.

—  Torǵaıǵa sendik, al balyqqa senbeımiz.

Kúdikti oıymyzdy búkpedik. Biraq bizdiń pikirimizdi qulaǵyna qystyrmaǵan Mataq ataı qurt-irimshikke toly qorjynynyń ekinshi basynan sháýgimge uqsas temir ydysty shyǵardy da, ymdap shaqyrdy. Birimizdi birimiz ıtere-mıtere ony taǵy da alqa-qotan qorshap aldyq. Qol basyndaı ǵana eki shabaq. «Ólgen balyq pa?» Joq, tiri eken. Temir ydys túbindegi az sýdy quıryǵymen sholpyldatyp jatyr. Qos saýsaǵyna qystyryp bireýin syrtqa shyǵaryp, bizdiń árqaısymyzǵa shetimizden jeke-jeke kórsetti de, «bylylyq-sylylyq» dep túıeniń kóbik aýzyna saldy. Lezde shaınap-shaınap juta saldy. İle-shala alaqandaı shabaq jumyryna juq bolmaǵan sary atannyń aýzyna ekinshisin súńgitti.

— Senderdi tańǵaldyrý úshin jasaǵan «ónerim» ǵoı. Basyma moldalarǵa eliktep sálde orap, úlkenderden shatyp-butyp úırenip alǵan jarapazandy Oraza aıt kezinde aýyl-aýyldy aralap júrip aıtatynmyn. Óıtkeni, keńes dáýiri dúrildep-aq turdy. Kóbiniń júregi daýalamaıdy. Komýnıs, komsomol shetinen. Al meniń bilimim joq. Biraq, kóńilim saırap turǵan tárizdi. Ári keıingilerdiń qulaǵynda jańǵyryp júrsin... Sol sekildi eki torǵaıdy aldyn ala ustap alyp, kóılegimniń eki jeńine jasyryp qoıǵan edim. Al túıemdi tiri balyq jeýge Qańbaqty kólinen balyq aýlap júrgende úıretkenmin. O kezde shyńyltyr aıazda jarty qulash qalyń muzdy oıyp, súzekini kól tabanyna túsirip tartý ońaı emes. Arnaýly shyǵyrshyqqa túıe jegemiz. Zildeı aýdy bozdap, baqyryp shyr kóbelek aınalyp tartady-aı. Kún uzaqqa ash túıeniń aýzyna oıyqtan shyqqan tiri balyqty qystyra qoıamyz. Alǵashqyda balyqty kirsh-kirsh shaınap, túkirip tastaıtyn. Biraq... Kele-kele keıin úırenip aldy emes pe? Tipti qushyrlanyp, rahattanyp jeıtin boldy. Túıemniń bu qylyǵy kez kelgen kisini tańqaldyratyn. Reti kelgende sony senderge kórsetip maqtanǵany da aǵańnyń.

Mataq atamnyń tulǵasy da, isi de kesek. Sonysyna oraı «Qara nar» atalyp ketkeni. Soǵystan sońǵy jyldary tóńirektegi aýyldardyń keńseleri men mektepterin Mataq atam shaýyp, ázirlegen arba-arba qara sheńgelimen jylytypty. Aqy da suramaǵan. Onyń shetin biz de kórdik. Shombal denesine qylaýdaı syzat túsirmeı, jalańashtanyp alyp naızasy súńgideı sheńgel toǵaıyn quddy bir tikenjaıpaǵysh traktordaı otaǵanyn san márte tamashalap, qaıran qalǵanbyz. Shirkin, qazirgideı bıznestiń zamany emes. Áıtpese sheńgel satyp baıyr edi.
O kisiniń ózgelerge uqsamaıtyn taǵy bir bólek qasıeti — ystyq sorpany, ystyq kójeni, eń aqyry ystyq shaıdyń ózin qudyqtan jańa ǵana ákelgen mup-muzdaı sýǵa aralastyryp ishetini. Ómiriniń sońǵy kúnderin qaladaǵy inisiniń balasy Katımannyń qolynda ótkizdi. Taǵdyr taýqymeti shyǵar. Ǵumyrynda qala kórmegen jaryqtyqtyń topyraǵy da aýyldan buıyrmady-aý. Taldyqorǵannyń irgesindegi Qarabulaq taýynyń bıiginde damyldap jatyr...

Eki myńynshy jyldyń jeltoqsan aıy... Keshkilik teledıdardan «Habardy» tyńdap otyrǵanmyn. Kenet balyq jep turǵan túıeni jylt etkizip kórsetken. Telejýrnalıst reportajyn Aral mańyndaǵy Qamystybas aýylynyń balyqshylary ómirinen túsirgenin baıandady. Sý yrzyǵyn súzip júrgen aıdyn erleriniń eren eńbegin tilge tıek etip, olardyń ekologıalyq aımaqty saýyqtyrýdaǵy úlgili isterin áńgimelegen. Sóz arasynda «Tipti bul jerdiń túıeleri de tiri balyqty tamsana jeıdi eken...» dep qyzyqty derek aıtty. Artynsha operator tiri balyqty súısine jep turǵan túıeniń beınesin búkil ekranǵa úlkeıtip, qaıta-qaıta kórsetken...

...Qyryq jyldan keıin qaıtalanǵan sýret. Sol mezet meniń esime Mataq atam tústi. Janyń jánnatta bolǵaı! Kóz aldyma onyń balyqjegish túıesi elestegen-di. Keshe men búgindi ádemi astastyrǵan jyldar jańǵyryǵy osylaısha til qatar edi...

---