InfoHub Logo

Elbasynyń aldyńǵy jolǵy «Ulttyq jańǵyrý» maqalasy men qazirgi «Uly dalanyń jeti qyry» maqalalary árbir qazaqstandyqtardyń kókeıinen oryn aldy. Shyn máninde, búkil sanamyzdy ulttyq mádenıetimiz ben tarıhymyzǵa baǵyttadyq. Sonaý zamandardaǵy Uly dala tósinde paıda bolǵan babalardan kele jatqan ulttyq muralarymyzdy, mádenıetimizdi tereń tanýǵa jańa qyrynan ulyqtaýǵa jáne túrki birligin burynǵydan da kúsheıtýge jańa serpin, jańa jiger berdi. Sondyqtan «Uly dalanyń jeti qyry» qazaq eli urpaqtarynyń rýhanı sanasyna áser etetin mańyzdy tarıhı qujat bolyp qalatyny sózsiz. 

Maqala--túrki áleminiń genezısi. Osyǵan baılanysty, «Túrki órkenıeti: túp tamyrynan qazirgi zamanǵa deıin» atty jobany qolǵa alý qajettigin atap ótken Elbasy asa kóregendikpen halyqty tarıhqa qurmetpen qaraýǵa jáne zerdeleýge, ótkennen sabaq úırenýge shaqyrady. «Bizdiń jerimiz materıaldyq mádenıettiń kóptegen dúnıeleriniń paıda bolǵan orny, bastaý bulaǵy desek, asyra aıtqandyq emes... Kóne jylnamalar búgingi qazaqtardyń arǵy babalary ulanǵaıyr Eýrazıa qurlyǵyndaǵy saıası jáne ekonomıkalyq tarıhtyń betalysyn talaı ret túbegeıli ózgertkeni týraly syr shertedi» - degen Prezıdent «Atqa miný mádenıeti», «Uly daladaǵy ejelgi metalýrgıa», «Altyn adam»,  «Túrki áleminiń besigi», «Uly Jibek joly», «Qazaqstan – alma men qyzǵaldaqtyń otany» taraýlary arqyly qazaq halqynyń ulttyq tarıhynda oryn alar dúnıelerge keńirek toqtalyp ótti.

Ár halyqtyń  san ǵasyrlyq tarıhy bar.  Al  Qazaq  halqymyzdyń  san ǵasyrlyq tarıhy sonaý tereńde jatyr. XXI ǵasyrǵa qandaı dárejede aıaq ala bastaǵanymyzdy bilý ár perzenttiń mindeti. Álemdegi ár túrli halyq óz mádenıetin, salt-sanasyn joǵarǵy dárejege qoıady. Qazirgi tańdaǵy jetken jetistikterimiz ata –babalarymyzdyń eren eńbegi men qajymas qaıratynyń arqasynda. 

«Bul maqala ulttyq ustanymǵa ári sanaǵa qatysty tyń serpin beretin mindetterdi qamtyp otyr. Ókinishke qaraı, biraz býyn boıy biz ózimizdiń tarıhymyzdy, ótken ǵasyrlardy tek qaıǵyly jaǵynan ǵana este saqtap, osyndaı kózqarasty qalyptastyrdyq. Munyń tarıhı sebepteri de az emes. Osy oraıda halqymyz asharshylyq, saıası qýǵyn-súrgin, soǵys aýyrtpalyǵy sekildi náýbetti kezeńderdi  basynan ótkerdi. Elbasy maqalasynda bizge tarıhı pozıtıvızmge jol kórsetip otyr, ıaǵnı ata-babalarymyz adamzattyń damýyna eleýli yqpal etkendigine nazar aýdardy», - dedi májilis depýtaty Azat Perýashev aıtqandaı bizdiń tarıhymyz – Qazaqstan halqyn biriktiretin qýatty kúsh, barlyq azamattardy jigerlendirý kózi. Elbasy Nursultan Nazarbaev óziniń «Uly dalanyń jeti qyry» atty júıeli maqalasynda asa kóregendikpen halyqty tarıhqa qurmetpen qaraýǵa jáne zerdeleýge, ótkennen sabaq úırenýge shaqyrady, sebebi, ár halyqtyń shejiresi qaharmandyqqa, jeńisterge toly, ony sol kúıinde qabyldaǵan abzal.

Bul maqalasynda Ult kóshbasshysy tarıhı sanany jańǵyrtý qajettigin taǵy da alǵa tarta kele, ejelgi dáýirden qazirgi zamanǵa deıingi kezeńdi qamtıtyn barlyq otandyq jáne sheteldik muraǵattar dúnıesine eleýli irgeli zertteýler júrgizý úshin «Arhıv – 2025» jeti jyldyq baǵdarlamasyn jasaýymyz qajet degen usynysyn jetkizdi.

Uly dala ál-Farabı men Iassaýı, Kúl¬tegin men Beıbarys, áz-Táýke men Abylaı, Kenesary men Abaı jáne basqa da kóptegen uly tulǵalar shoǵyryn dúnıege ákeldi.

Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń aıtýy boıynsha: «Biz basqa halyqtardyń rólin tómendetip, ózimizdiń ulylyǵymyzdy kórseteıin dep otyrǵanymyz joq. Eń bastysy, biz naqty ǵylymı derekterge súıene otyryp, jahandyq tarıhtaǵy óz rólimizdi baıyppen ári durys paıymdaýǵa tıispiz.» Qazaq halqymyz baı halyqtardyń biri. Keń baıtaq jerimizdiń jeti qyryn aıtyp ótý óte mańyzdy. Tarıhtyń sonaý tereń sahnasyna úńilsek, halqymyzdyń kıeli sanalatyn tórt túliktiń biri jylqynyń  adam úshin atqaratyn  qyzmeti joǵary baǵalanady. Bul túlik admanyń jan serigi aıyrylmas dosy. Atqa miný saltyn da negizin qalaǵan bizdiń halyq.

«Baıyrǵy ulttyń ókili bolmasam da, Qazaqstan tarıhy - taǵdyr talqysymen kóp japa shekken osynaý ulanǵaıyr jerdiń bólshegine aınalǵan meniń tarıhym, meniń otbasymnyń tarıhy ekendigin aıtqym keledi» deıdi «Nur Otan» partıasynyń hatshysy Ilá Terechenko el tabysynyń kepili - bul ótken baı tarıhqa degen maqtanysh, qazirgi zamanǵa pragmatıkalyq baǵa berý jáne bolashaqqa degen pozıtıvti kózqaras ekendigine nazar aýdartady. 

Memleket basshysy naqty aıqyndap bergen Uly dalanyń árbir jeti qyry barlyq qazaqstandyqtyń aıryqsha maqtanysh  sezimin týǵyzady», - deý arqyly «Rýhanı jańǵyrý» jalpyulttyq baǵdarlamasynyń jańa komponentteri ata-babalarymyzdyń kóp ǵasyrlyq murasynyń sıfrlyq órkenıet jaǵdaıynda túsinikti ári suranysqa ıe bolýyn qamtamasyz ete otyryp, ony jańǵyrtýǵa múmkindik beretindigin aıtqysy keldi. Tól tarıhyn biletin, baǵalaıtyn jáne maqtan etetin halyqtyń bolashaǵy zor bolady dep senemin. Ótkenin maqtan tutyp, búginin naqty baǵalaı bilý jáne bolashaqqa oń kózqaras tanytý - elimizdiń tabysty bolýynyń kepili degenimiz osy dep oılaımyn.

Endi mine, búgingi Elbasynyń «Uly dalanyń jeti qyry» maqalasy barsha jastardyń tarıhyn tereńinen tanyp bilip, Otansúıgishtik qasıetiniń artýyna sózsiz joǵary ıdeologıalyq tárbıe bolmaq. Ulttyq qundylyqtarymyzdy tarıh arqyly sanamyzǵa jańǵyrta bastaǵanymyzǵa erekshe qýanyshtymyn. Jastarymyz sonaý zamandarda Qazaqstannyń qaı túkpirinde bolmasyn ata-babalarymyzdyń tektiligine taǵy da bir kóz jetkizetin boldy. Elbasy maqalasynda jazylǵan joldar meniń júregimdi odan saıyn nurlandyra bastady. Óıtkeni tarıhymyz ben mádenıetimizdi óskeleń urpaq sanasyna jetkizý qasterli mindettiń biri.

---