InfoHub Logo

Burynǵylar «elý jylda el jańa» depti. Óıtip-búıtkenshe sol elý kelip qaldy. Jas edik, endi qartpyz, qatarymyz qadaý-qadaý. Qart — saq aıaǵyn ańdap basady. Jastyń ózine tán alǵyrlyǵy men ańǵaldyǵy qosa júredi. Orta jasqa kelgende jastyń da, qarttyń da syryn túıýge bolady. Osy úsh shaqty bastan keshirip, aınalaǵa kóz jiberseń bári jańa, eskiniń tek jurnaǵy kórinedi.

Bul jańa dúnıeniń bosaǵasyn attaǵan jas shaǵymda jolda ne tur, izdegenim ne, alatyn ornym qaısy?.. birin de anyqtaı alǵanym joq, alyp ushqan júrekke erik berdim. Aqyry mine jazýshy atandyq.

Jazýshy degen zor ataq. Bireýler ony eńbegimen, bireýler áldeqalaı alyp júr. Áldeqalaı áli-aq qalady, eńbegimen alǵandar bara beredi. Eńbektiń de eńbegi bar. Eń daryndy jazýshynyń qınala otyryp jyl boıy jazǵanyn grafamandar aı boıynda mańdaıy tershimesten jaza salady. Sondyqtan jazýshy eńbeginiń sany emes, sapasy shart.

Sapa degenim oı men til. Oıy mesheý, tili doǵal shyǵarma ókteseń de oqýshynyń kómeıinen ótpeıdi. Oıy joǵary, tili alǵyr shyǵarma qashan da esten ketpeıdi.

«Óner aldy qyzyl til». Tildi halyq ómir boıy jasap, jańartyp, baıytyp keledi. Jazýshynyń, jalǵyz quraly osy til. Júrek kilti de sol. Ata-baba, ótken qaýymdar qaldyrǵan, adamdy adam etken bul abzal quraldy jańa qaýymǵa, keıingi urpaqqa joǵaltpaı, búldirmeı mápelep jetkizetin — ádebıet. Ádebıetshiler buryn neken-saıaq bolsa, qazir lek-lek. Elý jylda qazaq sovet ádebıeti óziniń ulttyq arnasynan asyp, búkil sovettik ádebıetpen ulasty. Qazaq jazýshylarynyń úlken toby quraldy, jazýshy jaýapkerligi burynǵydan áldeqaıda kúsheıdi. Sondyqtan oı bıiktigi, til sulýlyǵy arta berý kerek. Jańa qaýym eski qaýymnyń qaldyrǵanyn tek qabyldaýshy emes, suryptap, damytýshy da ekenin umytpaıyq.

Biz ádebıetke kelgende bilim, tájirıbege kedeı edik. Bul kúnde boıda bardyń bárin jolshybaı úırendik. Qazirgi jastar ádebıet qaǵıdalaryn oqyp, úırenip kele jatyr. Óner - bilim arqasynda buryn júz qoldyń isteıtinin — on, ondikin — bir qol istep júr. Jastar qansha saýattansa da, óner-bilim qansha sharyqtasa da ádebıet avtomatqa kónbeıdi. Talaı tomdar jazǵan daryndy jazýshy árbir jańa shyǵarmanyń tusynda bıik shyńǵa órmelegendeı demigedi, izdenedi, keıde tipti aıaǵy taıyp, keıin syrǵanaıdy, sonda da qaıtpastan órmeleı beredi. Naǵyz jazýshy osy beınetin rahatqa aıyrbastamaıdy.

Ádebıet: tarıh, ǵylym, ómir aınasy, jan azyǵy. Ony tek talant jasaıdy, talantsyzdar kásipke aınaldyrady. Sovet zamany teńdesi joq uly zaman. Uly zamannyń ádebıeti de uly. Biz osy uly ádebıetti jasap baramyz, uly ózgeris ústindemiz.

---