InfoHub Logo

Tańerteńgi qońyraý soǵyldy. Klasqa japyrlaı kipgen balalar tegis oryndaryna otyrdy. Muǵalim kelgende olar ádettegideı oryndarynan turyp qarsy aldy. Kirip kele jatyp-aq muǵalim Janardyń kózi aldyńǵy partada bir balanyn. joǵyn baıqady. Klass ishi kúrek tisiniń biri túsken kisiniń aýzy sıaqtanyp omyraıyp qalǵandaı. Tary Nurlan joq. Múmkin taǵy da keshikken bolar. Birinshi klastan beri oqytyp kele jatqan tórt jyldyń ishinde Nurlannan mundaı nárse baıqalmap edi. Nurlan keshe de, burnaǵy kúni de sabaq bastalyp ketken soń keldi. Janar ony turǵyzyp qoıyp, nege keshikkenin surap edi: ol úndemedi, eshteme aıtpady: «Keshigip qaldym, kiná ózimnen» degennen artyqqa barmady. Janar bul sabaqqa da daıarlanbaǵan shyǵar dep surap kórip edi, sabaqtyń bárin aıtyp berdi. Úıge berilgen jazý, esep jumystaryn da tap-tuınaqtaı etip oryndapty. Barlyǵy da ádettegiden bes qoıarlyq.

Muǵalim oıǵa qaldy. Úıinde basqa jaǵdaı bolyp qaldy ma eken? Biraq ondaı kirbiń shákirt qabaǵynan baıqalmaıdy. Tipti osydan úsh kún buryn ǵana Nurlannyń ákesi de, sheshesi de Janarǵa kelip jolyǵyp ketti. Muǵalim osyndaı oı ústinde otyryp balalardy túgendep, tizimniń aıaǵynan shyqqanyn da bilmeı qaldy.

Naq osy kezde esik tyq-tyq qaǵyldy. Aldyńǵy partada Nurlan janynda otyratyn Gúlnar «Nurlan shyǵar» dep ózine ózi sybyr etti. Shákirtterdiń barlyǵynyń kózi esikke qadaldy. «Ruqsat» degen muǵalim sózin estigen Nurlan kirip kele jatty. Eki betiniń ushy dalaptap qoıǵandaı qan oınap týr. Ózi ábden terlegen, entigi de basylmaǵanyna qaraǵanda júgirgen bolýy kerek, Demin eki ıyǵynan alady. Muǵalimge de, shákirtterge de qaramaıdy.

Oqýshy kirgen.kúıinde esik aldynda týrdy. Muǵalim otyr degen joq.

— Nurlan nege keshiktiń?—dep surady ol. Oqýshy muǵalimge tis jaryp sóılemedi. Klass ishi qulaqqa urǵan tanadaı tyndy. Balalardyń kózi Nurlanǵa ótip barady. Bári de onyń keshigýin aıyptaıtyn sıaqty. Qalaı aıyptamasyn, oqýshylardyń sabaqqa keshigip kelý saǵaty kóbeıip keledi ǵoı. Aldyńǵy parta syqyr etti de Gúlnar qolyn kóterdi. Janar Gúlnarǵa qarap:

— Gúlnar, aıta ǵoı,— dedi. Ol tamaǵyna birdeme tyǵylyp qalǵandaı, jutqynyp ta, jótkerinip te aldy. Sonan soń Nurlandy búgin kórgenin aıtty.

— Nurlan bir qolynda portfeli, bir qolynda tolǵan qapshyǵy bar, magazınnen shyǵyp bara jatqan. Men troleıbýsten kórdim. Ony úı-ishi magazınge jumsaǵan bolýy kerek.

— Úıim meni esh jaqqa jumsaǵan joq, sen meni qorǵap almaı-aq qoı,— dedi Nurlan aýzyn burtıtyp.

Muǵalim Nurlan jaıyn odan ári qazbalaǵan joq, onymen keıin jeke áńgimelespek boldy da sabaq bastady.

Úziliste Janar shyǵyp bara jatyp oqýshylardyń Nurlandy ortaǵa alyp, birdemeler aıtyp jatqanyn baıqady. Klastan shyǵa berip Janar Nurlannyń ákesi Tókendi kórip, tańdanyp turyp qaldy. Óziniń tabıǵatynda kishkentaı Nurlan ákesiniń aýzynan túsip qalǵandaı. «Kishkentaılyǵy bolmasa quddy túıe» demekshi úlkendigi bolmasa Tóken de naq Nurlan derlik. Bul da terlep-tepship, entigip ketken, Qatty kelgenge uqsaıdy. Týra tańerteńgi Nurlannyń kelisin ańǵartqandaı. Janardy kóre salyp amandyqtan keıin aıtqany «Nurlan sabaqta bar ma?» boldy.

— Bar, biraq sońǵy úsh kún boıy keshigip kelip júr.

— Biz eshqaıda jumsaǵanymyz joq,— dedi ol aqtalǵandaı. Tókenmen birge kyzmet isteıtin bireý «Nurlandy úlken qapshyqpen kórgenin» aıtqan da, sodan Tókenniń taǵat tappaı mektepke soqqany osy eken. Janar budan áldeqandaı syr uqty. Sodan Nurlandy shaqyryp Tóken ekeýi ortaǵa alyp, muǵalimder bólmesine kirip ketti...

Sońǵy sabaqtyń aıaǵynda Janar Nurlannyń nege keshikkenin balalarǵa aıtyp berdi,

...Kúnde Nurlan sabaqqa bara jatqanda qora ishinde qydyryp júretin, ári keıde áńgime aıtyp, Nurlandy biraz jerge shyǵaryp salatyn pensıoner Sálıman shesheı dalada kórinbeı qaldy. Ol tipti kúndiz de, tańerteń de kózge túspedi. Sonan soń sabaqqa ketip bara jatyp Nurlan Sálıman shesheıdiń halin bile ketýge kirdi. Shesheı tóseginde sulyq jatyr. Erni kezerip, ornynan tura almaıdy. Úıindegi tamaǵy da, súti de taýsylǵan. «Meniń Jomartym maıdanda qaza bolmasa, onyń da sendeı uly bolar edi-aý!» dep kúnde basynan sıpaıtyn sheshesiniń jalǵyz ekeni ishi-baýryn eljiretip jiberdi... Kishkentaı Nurlan úsh kúnnen beri shesheıdiń «Sabaqtan qalyp qoıma» degenine qaramaı oǵan magazınnen tamaq ákep berip júr eken. Muǵalim osyny aıtyp boldy da:

— Qalaı, Nurlannyń keshigip kelgenin keshiremiz be, balalar,— dep surady.

— Keshiremiz,— dep balalar shý ete tústi. Al Nurlan janynda otyrǵan Gúlnardyń kóziniń jasy partaǵa tyrs-tyrs tamyp ketti. Janar kishkentaı Nurlannyń úlken júregi týraly uzaq áńgimeledi.

Erteńine tústen keıin janyna eki joldasyn, Gúlnardy ertken Nurlan Sálıman shesheıdiń úıine kirip bara jatty.

1963

---