InfoHub Logo

Sársebek jataqhanaǵa qýnań qaǵyp, kúlimsiregen júzben kirip keldi. Shyraıynda buryn-sońdy bolmaǵan kóńildilik bar. Magazınnen jap-jańa appaq aq jeıde satyp ákelgen eken. Onysynyń oraýyn jazdy da «qane kórińdershi, qalaı eken» degen adamsha kereýetiniń ústine jarqyratyp jaıyp tastady.

Jáne bir sur shubar galstýk satyp ákelipti.|Aq kóılektiń ústine ony da shubalta tastap qoıdy.

Joldastary Sársebekke nazar tige qarasyp:

— Sákendi qara, aq jeıde satyp ákepti.

— Galstýk satyp ákepti.

— Oı, sen aq jeıde ákelmeımin deýshi ediń ǵoı?

— Mynaý bir jańalyq eken! — degen tárizdi sózder aıtylyp jatty.

Iá, Sársebekte álgindeı oǵash minezderdiń bir ekeni ras. «Ómirge jarasymy joq, kirsheń» dep, ol aq kóılek ataýlyny unatpaıtyn. Galstýkty túkke qajetsiz artyq áýreshilik dep qaraıtyn. Basqalardan bir bólek tomaǵa-tuıyq júrip turatyn. Jańa jyl túgil on mereke qabatynan kelse de búıiri qyzbaıtyn, sándenip boı túzeýdi esh elemeıtin. Qandaı toı -tomalaq, keshterge de kúndelik úırenshikti kıimimen bara beretin.

Instıtýtta birge oqyǵan úsh jyldyń ishinde joldastary Sársebektiń bir qyzben kóńil qosýǵa talaptanbaq túgil qıyrdan kóz salyp, qyryndamaq bolǵan nıetin de baıqaǵan emes-ti..

Qashanda qońyr júrip, qońyr turatyn, oqýdan ózge eshtemeni bilmeıtin osy Sársebek endi mine, aıaq astynan qubylyp shyǵa kelipti. Burynǵy kózqarastarynan aınyp, aq jeıde, galstýk satyp ákelip otyr. Endi jigitterden útik surap tur. Jyl boıy útik tıip kórmegen qońyr kostúmge istemegeni qalmady. Áýeli esik aldyna aýaǵa alyp shyǵyp, jarty saǵat boıyna shetkalap tazalady. Odan soń sabyndy sýǵa aq shúberekti malǵyshtap otyryp, áýeli shalbaryn, odan soń pedjagyn mıpazdap ótekteýge kiristi.

Sársebektiń joldastary ondaı emes, boı túzeý jaǵyna kelgende shetinen saqa bolyp qalǵan jigitter. Olar áne, bári de kıinip, túıinip, búgingi jańa jyl qarsańynda shetinen báıge atyndaı sylan urady. Árkimniń kúni buryn nysana etken baratuǵyn keshteri, jolyǵystatyn kúlim kózderi bar. Olar endi árqaısysy sol óz tirshiliginiń qamymen tarap - tarap ketkeli jatyr.

— Qudaı biledi, búgin Sársebektiń ómirindegi tarıhı kún. Jigittik seziminiń oıanǵan kúni. Dáý da bolsa batyryń qyzben kezdesýge barady,— dep, jylmaqaı Sámet áldeneni túısine sóılep jatyr.

Sársebek ras ta demeıdi, ótirik te demeıdi. Tek jymyń - jymyń kúle beredi.

— Sáke, solaı ma? — dep suraǵandarǵa:

— Osy men senderden qaıda baratyndaryńdy suramaımyn ǵoı, — deıdi.

Urynyń arty qýys degendeı áıteýir tegin emes ekeni onyń bet–júzinen-aq bep-belgili.

Mámetter, basqa jigitter túgel ketip qaldy. Áne, Sámet te kıinip, keteıin dep jatyr.

— Áı, Sámet, ana galstýkti baılap berip ketshi, — dedi Sársebek, (Ómiri galstýk taǵyp kórmegendikten ol ony qalaı baılaýdy da bilmeıdi).

Sámet qıqar pále.

— Qaıda baratynyńdy aıtpasań, baılap bermeımin, — dep qasarysty.

Jymyńdaýdy qoıyp, Sársebek endi óz-ózinen syqylyqtap kúle bastady.

— Ózimizdiń aýyldyń ýnıversıteti oqıtyn balalary shaqyryp edi. Solarǵa baram.

— İshterinde qyzdar da bar ǵoı?

— Kim biledi, múmkin bar shyǵar.

— Jaraıdy, olaı bolsa baılap bereıin, — dep Sámet ymyraǵa keldi.— Biraq eńbegimdi zaıa jiberip, túk óndirmeı qaıtyp kelip júrme.

Galstýkti baılap berip, Sámet te ketip qaldy. Sársebek endi úıde jalǵyz ezi. Álsin - álsin tósek ústinde jatqan saǵatyna úńilip qaraıdy. Segizden jana asyp barady. Al ýádeli merzim týra toǵyz.

Keshirim ótinemiz oqýshydan, Sársebektiń kimmen ýádesi bar ekenin, qaıda barýǵa qamdanyp jatqanyn biz aıtpaǵan ekenbiz ǵoı. Olaı bolsa, eli de kesh emes, sony baıandaıyq.

Ýnıversıtettiń hımfakýltetinde, birinshi kýrsta Fatıma deıtin qyz oqıdy. Sársebektiń jerlesi. Ekeýi bir kolhozdan. Bir mektepte oqyǵan. (Fatıma Sársebekten eki klass tómen oqıdy).

Sol Fatıma Sársebektiń bala kúninen beri qaraı júreginiń túbinde saqtaǵan, jan adamǵa, sezdirmesten, aıaýly asyl qupıasy edi. Biraq lám mım dep Sársebek oǵan lebiz bildirip kórgen emes. Kezdesip qalsa, júregi attaı týlap, basyna qany shapshyp shyǵady. Tili qurǵyr kúrmelip, eshteńe deı almaıdy.

Sol Fatıma baǵana Sársebekke kóshede taǵy kezdesip qaldy. Ózi burylyp qol berdi... Kele jatqan jańa jylmen quttyqtady.

— Seni de, — degen sózdiSársebek ázer aıtty.

— Iá, jańa jyldy qaıda qarsy almaqsyń? — dep surady Fatıma.

Sársebek abyrjyp qaldy, bul onyń oılastyrmaǵan isi edi.

— Eger basqa baratyn jeriń bolmasa bizge kel. Bizdiń fakúltettiń saýyq keshi bolady. Bul meniń seni resmı shaqyrýym, - dedi Fatıma. Talaı saýyq saırandy Sársebekpen birge ótkizgen adamdaı tike qarap turyp ár sózin myǵymdap aıtty.

— Maqul! — dedi Sársebek. Qýanyshtan qulaǵy shýyldap qoıa bergendeı boldy.

— Kelesiń ǵoı?

— Kelem.

— Týra saǵat toǵyzda ýnıversıtettiń aldynan ózim kútip alamyn.

— Maqul.

Sol arada Sársebek alqyn julqyn bop magazınge júgirgen bolatyn. Satyp ákelgen galstýgy men jeıdesi áne tóseginiń ústinde jatyr.

Kostúmdi útiktep bolǵan soń Sársebek sabyn alyp, jýynatyn úıge júgirdi. Jýynyp kelip, kıine bastady. Aınanyń aldynda turyp qaraǵanda, buryn jaqtyrmaıtyn aq kóılektiń ózine ǵajap jarasatynyn baıqady. Galstýk te kelisip qona ketti

«Ózim onshalyq jaman da jigit emes ekenmin - aý» degen oımen Sársebektiń kóńili semirip qaldy.

Saǵatqa qarady. Segiz jarym. Troleıbýspen zyr etip bes mınýtta jetip barady. Ýnıversıtettiń týra aldynan túse qaldy. «Úlgirem» dep oılady Sársebek.

Paltosyn kımes buryn Sársebek óz ústine ózi jáne bir ret kez saldy. Bári kóńildegideı. Tek týflıi ǵana azdap kónelik etetin tárizdi. «Maılap, jyp-jyltyr qylsam, jańa týflıdeı bolmaı ma?»

Sársebek etik maıy men aıaq shetkasyn alyn, jýynatyn bólmege bardy. Ádeıi aıaq súrtý úshin sementten jasalǵan tuǵyr bar. Aıaǵyn sonyń ústine qoıdy da, súrte bastady. Mássaǵan bezgeldek! Sársebek eńkishtelgen qalpy sileıip turdy da qaldy. Eki kózi báteńkeniń tumsyǵynda. Týflıdiń tumsyǵy ólgen balyq tárizdenip yrsıyp aýzyn ashyp turǵanyn kerdi. Júreginen zý etip, aıaz júgirip ótti. «Qap, buny baǵana erterek neǵyp baıqamadym ekem?!

Aýystyryp kıetin basqa báteńke Sársebekte joq edi.

Qaqyrap turǵan ultandy ol qolymen odan ármen qaqyrata tartyp kórdi. «Tary qansha ómiri bar eken? dep synaǵany bolatyn. Myqtylaý tárizdi. Biraq burynǵysynan góri jyrtyǵy úlkeıinkirep qaldy.

Sársebek júgirip bólmege kirdi. Tósek ataýlynyń báriniń astyna úńilip, artyq-aýys jatqan aıaq kıim izdedi.

Kileń eski-qusqy, suryqsyzdyǵy birinen biri ótedi. Táýir degen mynaý bir qonyshty qara báteńke, Sámettiki. Otyz jetinshi razmer. Sársebek onyń syımaıtynyń bilse de sasqan úırek artymen júzedi degenedeı, kıip kórmek boldy. Aıaǵynyń tumsyǵy áreń batty. Qap, endi qaıtý kerek? Sársebek myqtap sasty. Qaqıyp turǵan ultannyń beriktigin jáne baıqap kórmekshi bolyp, odan ármen jáne qaqyratyp aldy.

Saǵat toǵyzǵa on bes-aq mınýt qaldy. Qysylǵandyǵy sonsha, Sársebektiń mańdaıynan burq etip sýyq teri shyǵyp ketti.

Ne isteý kerek? Óstip - aq Fatımaǵa bara almaı qalmaqshy ma? Sodan soń kelesi jolyqqanda ne aıtady?

Kósheniń arǵy betinde etik jamaıtyn býdka bar. Sársebek terezeden soǵan kez saldy. Tym qurysa búginshe ustaıtyndaı etip, tórt-bes shege qaqtyryp alar edi. Jabyq tur. Mundaı kúni etikshi otyrady deımisiń.

Saǵat toǵyzǵa on mınýt qaldy.

Qaqyraǵan ultandy tym qurysa bildirmeı eptep symmen túırep almaqshy bolyp, Sársebek jatqan - turǵan sym izdedi. Ol da tabylmady. «Osymen - aq barsam. Sodan soń bılemeı de, túk etpeı, tynysh otyrsam?» degen oı keldi Sársebekke. Basqa amal-aıla joq edi. Al barmaý degen, birinshiden, uıat, masqara! Ekinshiden, óz baqytyn ózi basqa tebýmen barabar.

Fatıma sodan soń endi qaıtyp Sársebekti adam sanatyna qosa ma? Sársebek týflıin jaltyratyp turyp tazalady. Bólmeni kilttep, kóshege shyqty. Trotýarmen eptep basyp kele jatyr. Eki kózi týflıiniń «qarny ashqan» tumsyǵynda. Bar oı – sanasy soǵan shegelengen. Búgin keshke shydap berse bolǵany. Onda Sársebek bul týflıdiń jaqsylyǵyn ómir boıyna umytpaqshy emes.

Sársebek troleıbýsqa kelip otyrdy. Adam kóp eken, týflıiniń qamymen júregi zyrqyldap, áreń mindi. Alǵa qaraı jyljýǵa batyly jetpeı, shıqanyn qoryǵan adamdaı kibirtiktep, sol arada teris qaraı burylyp turdy.

— Ýnıversıtet aıaldamasy! — dep, habarlady kondýktor. Týflıin ýaıymdap turyp, Sársebek qalaı jetkenin baıqamaı da qalypty. Jalt burylyp, esikke umtyldy. Biraq bul kezde syrt jaqtan aptalaǵan jurt lap qoıyp úlgirgen edi. Sársebek olardyń keıbirin qaǵa-soǵa, aralaryn jara umtyldy. Onyń bul qylyǵy úshin bireýler renish te sóılep jatyr. Biraq Sársebekte ony estir hal joq edi. Kemtar týflıi japyr - jumyr kóp aıaqtyń qyspaǵyna túsken kezde záresi ushyp ketti, yshqyna kep sekirdi. Bitti, kurtty degen oı basynda ile-shala jáne jarq etti...

Troleıbýs neni sezsin, jaıyna jónep barady. Al Sársebek bolsa, sileıip turdy da qaldy. Jyljı da almaıdy. Ultany túskir, salpyldap bólek jatsa, qalaı jyljysyn...

Anaý áne ýnıversıtet úıi. Bul arada onyń shatyry, joǵarǵy etajdyń terezeleri kórinedi. Bı mýzykasynyń shylqyǵan áserli úni estiledi. Qaıran Fatıma, esik aldyna shyǵyp tosyp tur ma ekensiń?

Ne isterge bilmeı, Sársebek jigeri qum bolyp, álgi arada birqaýym turdy. Taǵy bir troleıbýs ótip ketti. Tap álgi arada troleıbýs tosýshylar úshin qoıylǵan skameıka bar. Onda búktetile sulap bireý jatyr. Mas. Sársebek jyljyp kelip, álginiń aıaq jaǵyna otyrdy. Ananyń aıaq kıimine kóz qıyǵyn salyp baıqady.

Mastyń aıaǵyndaǵy áp-ádemi qara týflı eken.

Sársebek álgige jany ashyǵan adam bolyp oıatyp kórdi. Esin bile me, bilmeı me, baıqaǵany edi. Anaý oıanbady. Qyr yńyrandy!

Onyń aıaǵyndaǵy týflıge Sársebek qylyǵa qarap otyr. Razmeri de shamalas tárizdi. «Bul báribir myna túrimen endi eshqaıda barmaıdy. Mılısıa keledi da, saýyqtyratyn úıge áketedi!

Sársebek tós qaltasynan bloknoty men qalamyn aldy. Bir parakke: «Joldas, keshirińiz. Sizdiń týflıińiz mende. Myna adrespen kelip alýyńyzǵa bolady», dep, óziniń adresin kórsetti.

Sodan soń jazý jazylǵan paraqty yqtıattap jyrtyp aldy da, búktep mastyq qaltasyna salyp qoıdy. Mas túk sezetin emes.

Osylaı qaraı bireýler kele jatyr. Sársebek troleıbýs tosqan adamsha beıqam bola qaldy. Ysqyryp óleń aıtyp qoıady. Álgiler ótip ketti. Endi eshkim joq. Sersebek jan-jaǵyna urysha jaltaqtap qarap aldy da, dereý iske kiristi. Mastyń bir týflıin sheship aldy da, oǵan óz týflıin kıgizdi« Quıyp qoıǵandaı bir razmer eken. Dál kele ketti. Ekinshi aıaqty aýystyryp úlgermedi. Troleıbýs kelip qaldy. «Ótip ketsin» degen oımen Sársebek taǵy da beıqam boıa, ózinshe otyr.

Troleıbýstan úsh erkek tústi. Úsheý! de qyzý. Álgiler skameıkada sýlap jatqandy kórip:

— Áne, qara, batyryn jaıǵasyp ta úlgeripti! — dedi,

Myna jatqan qastyń tanystary eken. Jamyrap kelip:

— Vasá! Vasá! Tur! Tup! — dep, julqylaı bastady. Zorlyqtyń kúshimen, tómpeshteýmen áreń oıatyp aldy da, súırelep alyp ketip qaldy.

«Qap!» dep, Sársebek tilin tistep qala berdi.

Onyń bútin týflıi mastyń aıaǵynda ketti. Óz aıaǵynda sol álgi ultany salpyldaǵan jyrtyq týflıi men mastyń bir týflı qaldy.

Naǵyz qyzyq endi boldy: Mastan qalǵan týflıdiń túsi qara da, Sársebektiń óz týflıiniń túsi sary. Eki aıaqta fasony, túr - túsi eki basqa týflı. Beıne bir sırktiń daraqyshysy sekildi.

Sársebek qapalanyp otyr, óz sıqyna ózi jymyńdap kúledi.

Basqa isteıtin laj joq endi ol jataqhanaǵa jaıaýlap qaıtyp kele jatyr. Troleıbýsqa otyrýǵa urttan uıalady. Bireý bolmasa bireý baıqap qalyp: mynaýyń ne demeı me? Nemese jyndy eken dep oılaıdy ǵoı. Saý adam eki aıaǵyna eki basqa týflı kıýshi me edi?

Jurt jańa jyldy dýyldasyp qarsy alyp jatqanda, Sársebek tóseginde pyryldap uıyqtap jatty.

Arada on shaqty kún ótkende, bir kúni keshke taman bireý esikti tyq-tyq urady.

— Kir!

Bólmege ashań júzdi orys jigiti kirdi. Qolynda gazetke orap alǵan birdeńesi bar. Álgi jymıa kúlip:

— Synar týflı izdep júrmin, — dedi.

Otyrǵandar oǵan jaýap berý ornyna kúlkige qaryq bolyp jatty.

---