InfoHub Logo

Qazir sýyq tıýdiń naǵyz maýsymy, biraq eshkim aýyrǵysy kelmeıdi. Tanymal dáriger Evgenıı Komarovskıı vırýstardan qorǵanýdyń jáne eger juqtyryp alsańyz odan arylýdyń joldaryn jazǵan eken.

Bastysyn este saqtańyz: vırýs qalaı atalsa da, sizdiń áreketterińiz buǵan negizdelmeýi kerek. Bul maýsymdyq, shoshqa, pil, pandemıalyq bolýy múmkin – mańyzdy emes. Mańyzdysy, bunyń vırýs ekeni jáne ol aýa-tamshyly jolmen juǵatyny, aýa jutý múshelerin zaqymdaıtyny.

Aldyn alý

Eger ekpe jasatý múmkindigi bolsa – ekpe jasatyńyz, biraq mynadaı shartpen: vaksınasıa jasatý úshin emhanada aýrýlardyń ortasynda otyrmaý. Qazirgi vaksınalar beleń alǵan tumaý vırýstarynyń bárinen qorǵaı alady.

Shuǵyl kómektesetin eshqandaı dári nemese halyq emi joq. Iaǵnı eshqandaı pıaz, eshqandaı sarymsaq, eshqandaı araq jáne eshqandaı dári sizdi tynys joldarynyń, tumaýdyń vırýstarynan qorǵaı almaıdy. Bul dári-dármektiń bári adamnyń «birdeńe isteý kerek» degen qajettiligin qanaǵattandyrady. Bul dári-dármekterdiń bir ǵana paıdasy – psıhoterapıa.

Vırýstyń qaınarkózi – adam jáne tek qana adam. Adam az bolsa, aýyryp qalý múmkindigi de azaıady. Bir aıaldama jaıaý júrý, sýpermarketke artyq barmaý – durys sheshim!

Maska – paıdaly zat, biraq qorǵan emes. Eger aınalasynda saý adamdar júrse aýrý adam kıgeni durys: ol vırýsty toqtatpaıdy, biraq vırýsqa baı silekeı tamshylaryn toqtatady. Saý adamǵa ol qajet emes.

Aýrýdyń qoly – aýyz ben murny sıaqty vırýstyń qaınarkózi. Aýrý betin sıpaıdy, vırýs qolyna túsedi, aýrý aınalasyn ustaıdy, ony baryp siz ustaısyz – osylaısha ÓRVI-ge tap bolasyz. Betińizdi ustamańyz. Qolyńyzdy jıi jýyńyz, ózińizben zalalsyzdandyratyn gıgıenalyq maılyqtar alyp júrińiz.

Aýanyń sapasyna mán berińiz. Vırýstyq bólshekter qurǵaq, jyljymaıtyn aýada belsendiligin saǵattap saqtap turady, biraq salqyn, ylǵal jáne jyljymaly aýada bir sátte kúıreıdi. Úı ishindegi aýanyń ońtaıly parametrleri: temperatýra — shamamen 20 °S, ylǵaldylyq — 50–70%. Mindetti túrde bólmeni jıi ári muqıat jeldetip otyrý qajet. Al serýendeý ýaqyty sheksiz. Serýendep júrip vırýs juqtyryp alý múmkindigi tómen.

Joǵary tynys joldarynda árdaıym shyrysh bólinedi. Shyrysh jershilikti ımýnıtetti jumys istetýdi qamtamasyz etedi – shyrysh qabatyn qorǵaıdy. Eger shyrysh pen shyrysh qabaty qurǵap qalsa – jergilikti ımýnıtettiń jumysy nasharlaıdy, vırýstar qorǵanysh qabatyn ońaı basyp alady da, adamnyń vırýsty juqtyryp alý múmkindigi artady. Shyrysh qabatyn ylǵaldandyryp turyńyz. Dárihanadan arnaıy tuz eritindisin satyp alýǵa bolady nemese ózińiz jasap alsańyz bolady (1 shaı qasyz tuzdy 1 lıtr qaınaq sýda eritý).

Emdelý erejeleri

Jyly kıiný, biraq bólme salqyn ári ylǵaldy bolýy kerek. Jıi edendi jýý, aýany ylǵaldandyrý, bólmeni jeldetý.

Aýyryp qalǵan adamǵa tamaq berip qınamaý. Eger qalap tursa – jeńil, kómirsýǵa baı, suıyq taǵam berińiz.

Jıi sý ishý. Suıyqtyqtyń temperatýrasy dene temperatýrasyndaı bolý kerek. Sýdan ózge kompot, mors, shaı, meıiz ben keptirilgen óriktiń qaınatpasy. Regıdratasıa (regıdron, hýmana elektrolıt, gastrolıt, normogıdronjáne t.b.) úshin daıyn qospalar bolsa tipti jaqsy.

Muryndy jıi tuzdy sýmen jýý

Temperatýrańyz kóterilse parasetamol nemese ıbýprofen ishińiz. Tek aspırın ishpeńiz.

Joǵary tynys joldary aýyrǵanda (muryn, tamaq, jutqynshaq) eshqandaı qaqyryq túsiretin dári-dármektiń qajeti joq: olar jótelýdi údete túsedi. Tómengi tynys joldarynyń aýrýy (bronhıtter, pnevmontálar) jedel túrde dárigerge qaralýdy qajet etedi. Olardy óz betinshe emdeýge tyryspańyz.

Vırýstyq ınfeksıalar antıbıotıkpen emdelmeıdi. Antıbıotıkter asqyný qaýpin tómendetip emes, údete túsedi.

Jergilikti tutynýǵa jáne ishke jutýǵa arnalǵan dári-dármekterdiń jaqsy áser etetini esh dáleldenbegen.

Gomeopatıa — «birdeńe isteý kerek» degen psıhoterapıa sıaqty qaýipsiz ádis.

Dárigerdi qashan shaqyrý kerek?

Árqashan. Biraq bul múmkin emes. Sondyqtan dárigerdi shaqyrtýdy talap etetin jaǵdaılardy qarastyraıyq:

aýrýdyń jaǵdaıy aýyrǵan kúnnen tórtinshi kúni jaqsarmasa;

aýyrǵan kúnen jetinshi kúnge deıin temperatýra túspese;

jaǵdaıy jaqsaryp kele jatyp qaıta nasharlap ketse;

ÓRVI-diń birqalypty belgilerinde boıynan aýyrlyq sezimin seziný;

shól qysýdyń, demigýdiń, qarqyndy aýyrýdyń, iriń paıda bolýdyń óz betinshe nemese teriniń bozarýymen birge paıda bolýy;

jóteldiń údeýi, ónimdiliginiń tómendeýi; tereń tynystaý jótel qysýǵa ákelýi;

qyzý kóterilgen kezde parasetamol men ıbýprofenniń biraz ýaqytqa nemese múlde kómektespeýi.

Mynadaı jaǵdaılarda dárigerdi shuǵyl shaqyrý kerek:

esinen tanyp qalý;

tyrysyp qalý;

tynys alýdyń nasharlaýy (qıyn tynystaý, demikpe, aýa jetispeýshilikti seziný);

barlyq jerdiń qatty aýyrýy;

tumaý belgileri joq, biraq tamaqtyń birqalypty aýyrýy (tamaqtyń aýyrýy + qurǵaq muryn – bul baspa belgileri. Mundaıda dáriger men antıbıotık qajet bolady);

loqsýmen qatar, birqalypty bas aýrýy;

moıynnyń isinýi;

ústinen basqanda joǵalyp ketpeıtin bórtpe;

dene qyzýyn basatyn dárini ishkennen keıin 30 mınýttan soń da túspeıtin dene temperatýrasynyń 39 °S-tan asýy;

qaltyraý men bozarýmen birge júretin temperatýranyń kóterilýi.

---