InfoHub Logo

Infýzorıalar tıpi (Infusoria). Bul tıptiń quramynda 6000-nan asa túr bar. Kóptegen ekologıalyq qýystardyń mekendeýshileri bolyp tabylady. Erkin tirshilik etetinder, parazıtti tirshilik etetin ınfýzorıalar dep bólinedi. Erkin tirshilik etetin organızmderdiń belgilileri paramesıa nemese kebisshe (Paramecium caudatum) bolyp tabylady. Bul organızmniń dene formasy sozyńqy, biraq turaqty, óıtkeni syrtynan tyǵyz pellıkýlamen qorshalǵan, al ishinde (ekto- jáne endoplazmada) tirek qańqasy qyzmetin atqaratyn jipsheler bolady. Sol sıaqty eki ıadrosy (makronýkleýs ı mıkronýkleýs) bar. Denesin jaýyp turatyn kirpikshelerinde bazaldy túıirshikter bolady. Paramesıa úshin sıtologıalyq mamandaný (aýyzaldy oıys-kletkalyq aýyzdyń perıstomasy, óńesh, anýs jáne trıhosıstanyń bolýy) t2n. Jynyssyz (bóliný), sonymen qatar konúgasıa túrinde júretin jynysty jolmen kóbeedi.

Bul tıptiń patogendik ókili adamda balantıdıoz aýrýyn týdyratyn balantıdıı (Balantidium coli) bolyp tabylady. Adam balantıdıa sıstalaryn olarmen zalaldanǵan aspen jáne sýmen birge, sol sıaqty lastanǵan zattardan juqtyrady. Damý sıkliniń jartysy parazıtti, jartysy erkin tirshilik etetin ınfýzorıalardyń túrleri de belgili. Mundaı ınfýzorıaǵa balyqtardyń organızminde parazıttik tirshilik etetin ıhtıaftırıýs jatady. Infýzorıalar — qarapaıymdylardyń ishindegi eń uıymdasqan tirshilik ıeleri. Olar osy patshalyqtarmaǵynyń gúldenýshi toby da bolyp tabylady.

Qarapaıymdylar — Jer betiniń kóne mekendeýshileri. Sarkodalylar men Talshyqtylardyń arasyndaǵy týystyqty joramaldaı otyryp, kóptegen protıstologtar qazirgi qarapaıymdylardyń arhetıpteri Sarkodalylar dep sanaıdy. Biraq qarapaıymdylardyń evolúsıasyn túsinýde qarama-qaıshylyqtar kóp, óıtkeni sarkodalylar men talshyqtylardyń atategi ártúrli, óte ertedegi tiri organızmderden paıda bolǵan pikir de bar. Aromorfozǵa da, oǵan mysal retinde ınfýzorıadaǵy kirpiksheler men ıadrolyq apparattardyń damýyn qarastyrýǵa bolady jáne birqatar qarapaıymdylarda planktondy tirshilik etý nemese sıstaǵa aınalýǵa beıimdelý túrinde bolatyn ıdıoadaptasıaǵa da úlken mán beriledi. Kez kelgen jaǵdaıda da qarapaıymdylar álemindegi eń progresıvti forma ınfýzorıa dep sanalady.

---