InfoHub Logo

Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev 2029 jyly óziniń ókileti aıaqtalǵan soń, memleket basshysy qyzmetinen ketetinin málimdedi. Bul týraly ol halyqaralyq Al Jazeera telearnasyna bergen suhbatynda aıtty. Prezıdenttiń sózi qysqa, biraq salmaqty: «Prezıdent – qudaıdyń elshisi emes, halyq jaldaǵan menedjer».

Bul – saıası elıtaǵa da, halyqqa da baǵyttalǵan ashyq sıgnal. Jeke sheshim retinde usynylǵan bul málimdeme — shyn máninde, Qazaqstandaǵy bılik tranzıtiniń naqty merzimi men baǵytyn belgileıtin tujyrym. Sóz júzinde emes, Konstıtýsıada taıǵa tańba basqandaı kórsetilgen 7 jyldyq bir merzim týraly bap Toqaevtyń bul sheshimin formaldylyqtan saıası málimdemege aınaldyrady.

2019 jyly Nazarbaev dáýirinen keıin el tizginin alǵan Toqaev, 2022 jylǵy saılaýda 81,3% daýyspen jeńip, Konstıtýsıalyq reformalar júrgizdi. Sonyń ishinde eń mańyzdy ózgeris – Prezıdenttiń tek bir ret, jeti jylǵa saılaný múmkindigi. Bul ózdiginen bıliktiń aýysýy týraly máseleni erte kúnnen kún tártibine shyǵardy.

Alaıda elde qalyptasqan saıası mádenıet pen basqarý vertıkali shyn máninde bul ýádeniń oryndalatynyna kúmánmen qaraıtyndardy azaıtpaı otyr. Qazaqstanda "ketemin" degen árbir basshynyń sońǵy sóziniń arty saıası manevrge ulasqany da bar. Sondyqtan Toqaevtyń 2029 jyldy naqty mejeleýi – bılikke berik jaýapkershilikpen emes, júıeni beıbit túrde qaldyrýǵa ázirliktiń belgisi retinde qabyldanýy múmkin.

Bir qyzyǵy – bul jolǵy rıtorıkada "ult taǵdyry", "tarıhı mısıa" sekildi pafosty tirkester joq. "Jaldamaly menedjer" degen tirkes arqyly Toqaev óz bıliginiń mánin pragmatıkalyq turǵydan sıpattady. Bul – Ortalyq Azıadaǵy avtokratıalyq saıası rıtorıkadan múlde bólek baǵyt.

Biraq suraqtar kóp:
Jańa Prezıdent qandaı jaǵdaıda saılanady?
Toqaevtyń reformalyq baǵytyn jalǵastyra ala ma?
Júıe bılik aýysýyna daıyn ba, álde ishki elıta kúresi kúsheıe me?

Saıası sahnada ýaqytsha akter bolmaıdy. Ár qadam — kelesi qadamnyń kórinisi. Sondyqtan 2029 – jaı kúntizbedegi jyl emes, qazirgi rejımniń qanshalyqty ózgeriske qabiletti ekenin aıqyndaıtyn mejeli ýaqyt.