InfoHub Logo

Synı turǵydan oılaýǵa úıretý modýliniń esebi
Muǵalimniń oıy Trenerdiń eskertpeleri
Eger siz bir nárseni alty jasar balaǵa túsindire almasańyz, demek ony ózińiz de tolyq túsinbepsiz.
Albert Eınshteın
Bastaýysh mektep – balany oqýǵa úıretý men tárbıeleý onyń tulǵa retinde ózin - ózi ashýǵa, jalpy damýynyń qalyptasýyna jaǵdaı jasaıtyn negizgi saty. Zaman aǵysyna saı tehnologıalardy qoldaný aýqymy, túrleri ózgerip otyrady. Biraq eń bastysy tehnologıalardy tıimdi, júıeli qoldaný kerek.
Ustaz úshin eń negizgi maqsat – ár sabaǵyn túsinikti, tartymdy, tıimdi ótkizý. Sabaq barysynda oqýshynyń izdenýi men zertteý daǵdylaryn qalyptastyra otyryp, pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, yntalandyrý maqsatynda qoldanylatyn tehnologıalar barshylyq. Sonyń biri syn turǵysynan oılaý tehnologıasy. Sondyqtan men syn turǵydan oılaýǵa úıretý modýlin tańdaýyma túrtki bolǵan jaǵdaı – mektep oqýshylarynyń oılaý árketindegi taıyzdyq pen tereń oılanbaýshylyq, jattandylyq, belgili bir sheńber boıynda oılanýy, syn turǵysynan oı júgirte almaýlary. Sebebi osy modýldi alý maqsatym, ózimdi zertteý, ıaǵnı, synı oılana alamyn ba? - degen suraq oıymnan ketpedi jáne oqýshylardyń ne bilgisi keletinin, ne biletinin zerttegim keldi. Taǵy bir sebebim, dástúrli sabaq kezindegi bir oqýshymnyń aıtqan sózderi: «Muǵalim siz nege, ol balaǵa sabaq oqymadyńyz dep, ursasyz, eger ol sabaqty túsinbese, ol sizge nesin aıtady» - dep aıtqany meni úlken oı saldy, bul jerde sol oqýshymnyń ózi synı oılanyp turǵanyn túsindim. Sebebi ol oqýshym maǵan qarsy pikir bildirdi. Sondyqtan synı oılaýdy negizgi mindeti – boıymyzǵa sińip ketken dástúrli daǵdylardy tastap, jańasha oılaný. Mysaly, biz kúnde úırengen jolymyzben úıge baramyz. Eger sol joldy aýystyryp, basqa jolmen barsaq, jol boıy jańa bir maǵlumattar men ózgeristerdi kórip, biler edik. Sondyqtan bul modýldyń strategıalaryn sabaq barysynda qoldaný jańa oqý materıaldaryndaǵy oqıǵa men qubylystardy oqýshylardyń ózderi baıqap, taldaýyna jaǵdaı jasaıdy. Iaǵnı, bilim oqýshylarǵa daıar kúıinde berilmeıdi, óziniń oı eńbegin qajet etetin tapsyrmalardy oryndaýy arqyly qol jetkizedi. Ár oqýshy óz oıyna shek keltirmeı jaýap berýge daǵdylanady. Oqýshy boıyndaǵy tanymdyq qabiletiniń shyǵarmashylyq oılaý júıesiniń damýyna jol ashady.

Sondyqtan men óz tájirıbemde qoldanǵan osy modýldiń qanshalyqty tıimdi ekenin dáleldeý úshin tórt sabaǵymnyń ótkizgendegi oqýshylardyń syn turǵysynan oılanýlary baıqalǵan áreketteri týraly aıtyp ketkim keledi.
Sabaqty bastamas buryn oqýshylardy úlestirmeli dıdaktıkalyq materıaldardy paıdalaný arqyly topqa biriktirdim. Sabaǵymnyń kirispe, uıymdastyrý bólimi «Jyly lebiz» atty psıhologıalyq daıyndyqtan bastaldy. Bul bólimde balalar bir - birine jaqsy sóz, jyly tilekterin jáne teńeý sózderge arnady. Mysaly bir oqýshym «Men Baǵdaýlet - batyrmyn, dese, Erasyl erjigitpin, Aızada - aımyn, óıtkeni áke sheshem maǵan aıym, dep erkeletedi», tańqaldyrǵany Á degen oqýshymnyń Ánýar áldi, óıtkeni ol oqýshym sóılemeıtin, uıalshaq bolatyn degen sózderiniń ózi adam janyna jyly tıeri anyq dep oılaımyn. Bul jerde osy teńeý sózderiniń ózi osy balalardy oılandyryp, olar ózderiniń nege teńeý kerek, men ózi qandaımyn degen oılary, áńgimege aralasýy, suraqtar qoıýy, onyń syn turǵysynan oılanýyna áser etkenin bildiredi. Munda men balalarǵa jýan - jińishke suraqtar qoıyp turdym, al olar meniń suraǵyma jaýap berdi. Óıtkeni, oqýshy aldymen túsinýge tyrysady, qoıǵan suraǵyna ózi jaýap berýge daıyn turady, basqa balalardyń suraqtaryn muqıat tyńdap, suraq qurastyrýdyń qıyn jumys ekenin bilip, eń úzdik suraqtarǵa iltıpat bildiredi. Qoryta kelgende, oqýshylardyń shyǵarmashylyǵyn, izdenýshiligin damytyp, árqaısysyna jeke tulǵa retinde qarap, olardyń ózderine degen senimin, bilimge yntasyn arttyrady.

Tolyq nusqasyn júkteý