InfoHub Logo

Abaı atamyzdyń qandaı eńbekterin alsaq ta ol jerde danalyqpen din,qazaqylyqpen dástúr jáne Alla ǵa degen súıispenshiligin bir oqyǵannan aqtúsinýge sezinýge bolady.Abaıdyń dinge degen kózqarasy aıyryqsha bolǵan dep eseptesekte bolady. Iá biletinimizdeı Abaı mynandaı bolǵan dep dóp túsý qaı adamǵa bolsyn qıyn jáne onyń eńbekteri arqyly synaýǵa bolmaıdy.AbaıMusylmannyń bes paryzynyń eń bastysy – jaratýshy bir Allanyń bar ekendigine, onyń birligi men aqıqatyna sengen ony óziniń shyǵarmashylyǵynnan baıqaýǵa bolady.

Abaı shyǵarmalary ultymyzdyń turmys tirshiligin, minezi men dúnıetanymyn, dili men dinin túgel qamtıdy. Abaı qazaq tek birlikte bolý shyqyrǵan desekte bolady Birińdi qazaq biriń dos, kórmeseń istiń bári bos», dep Abaı árbir qazaq balasyn óz eliniń parasatty jáne ultjandy azamaty bolýǵa shaqyrdy. Kemeńger oıshyl «atymdy adam qoıǵan soń, qaıtip nadan bolaıyn» dep, ómirdiń máni men maqsatyn Adam bolý dep tanydy. Biz jastardyń qazaqı tárbıe men Islam qundylyqtarymen ósýdi amanat qylady.

Abaıdyń shyǵarmashylyǵyndaǵy oıy boıynsha,Allanyń mahabbatymen jaratylǵan biz, ıaǵnı adamdar, jaratýshy bir Allany shyn júregimizben, bar bolmysymyzben, janymyzdan artyq súıýimiz kerek. Tek mahabbatpen Esh qorqynyshsyz Óıtkeni, qorqynysh bar jerde mahabbatqa oryn joq. Sondyqtan da bir Allaǵa senip, ıman keltirip, biz ony tek qana mahabbatymyzben shyn súıýimiz qajet. Bul árbir pendeniń ómirlik ustanymy, ımany bolýy shart.

Abaıdyń  jan men tánniń, ıman men uıattyń, din men ǵylym, din men din ıeleriniń ózara baılanysy týraly túsinikteri antıklerıkaldyq baǵyttaǵy taldaý. Qudaı men adamnyń qarym-qatynasyn Jıyrma jetinshi, Jıyrma segizinshi sózderinde arnaıy taldap, grektiń uly oıshyly Sokratpen pikir talastyrady.Abaı dindi Allany tanytýshy, hıkmetin zertteýshi hakim. AbaıAllany taný, ıaǵnı teologıa máselesimen arnaıy shuǵyldanǵan oıshyl bolmaǵan. Ózin sopylarmyz dep ataǵan taqýalar de «Alla bir, paıǵambar haq» degennen aspaǵan» dep málimdeýi oryndy

Uly Abaı qazaq halqynyń rýhanıaty men mádenıetiniń sımvoly bolyp tabylady. Onyń ilimi halyqtyń rýhanı jańǵyrýymen tyǵyz

baılanysty. Abaı shyǵarmashylyǵymen tanysý sanany oıatyp, oıǵa oı qosady, jańa kóńil kúı men sezimge bóleıdi, asyl armandarǵa jeteleıdi, jalpy ózińdi tulǵa bolýǵa qalyptastyrady.

Qoryta kele, Abaıdy arqyly biz óz bolmysymyzdy tanyp, bolashaǵymyzdy baǵdarlaımyz. Búginde Abaı esimi jetkilikti deńgeıde ulyqtalyp jatyr. Biraq onyń shyǵarmalarymen jańǵyrý deńgeıine áli jete qoımadyq. HHİ ǵasyrda kez kelgen qoǵamnyń parqyn, túptep kelgende, adam sapasymen ólsheý úrdisi birinshi orynǵa shyǵyp otyr. Bul rette Abaı armandaǵan «bútin adam», Abaı kóksegen «tolyq adam» tujyrymdamasy eń ozyq ıdeıa. Danagóı aqynnyń tereń oılary men asyl sózderi, óleńderi men qara sózeri qaı zamanda bolmysyn joǵalatpaıdy.

Amangeldi Janǵalı, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıtetiniń 2-kýrs stýdenti www.kaznu.kz, ǵylymı jetekshisi QazUÝ-niń aǵa oqytýshysy Týngatova Uljan Askarbaevna.

---