Abylaıdyń bir joryǵy (İİ nusqa)
Abylaı han qaraqalmaq Qatysybanǵa qol jıyp, sherý tartyp barǵanda, Abylaıǵa kisi saldy deıdi:
— Abylaı men ekeýmizdiń talasymyz din emes, dúnıe ǵoı, — deıdi, — dúnıe úshin jurtymyzdy qyrǵyn qylmalyq! Men jekpe-jekke ózime qaraǵan qalmaqtan bir syrttan taýyp shyǵaraıyn. Abylaı da ózine qaraǵan elinen bir syrttan degenin shyǵarsyn. Meniń (menim) kisim Abylaıdyń shyǵarǵan kisisin kúshi asyp óltirip ketse, mal menen jannan ol bezip shyqsyn, biz olja qylaıyq. Abylaıdyń kisisi meniń kisimdi kúshi asyp óltirse, men (man) mal men jannan bezdim. Ol olja qylsyn, — deıdi, — ýaǵda osy bolsa, men[iń] de ýaǵdam osy, — depti.
— Jaraıdy, bolsa bolsyn, — deıdi.
Qalmaqtyń burynnan belgili syrttany bar eken, jolbarysty quıryǵynan alyp, laqtyrady eken. Jáne quıryǵynan ustap, jerge uryp óltiredi eken. Sondaı kúshti, belgili eken. Abylaıda ondaı synalǵan belgili syrttan joq eken. Óziniń synaýy boıynsha Shaqshaq nemeresi Jánibekti shyǵarmaq boldy deıdi:
— Erteń qalmaqtyń syrttanyna sen shyǵasyń! — dep aıtyp qoıdy deıdi.
Sol túnde jatyp, Jánibek bir tús kórip, túsinen shoshyp oıanyp, tún ishinde qosyn jyǵyp, eline qaıtpaqshy bolyp:
«Abylaı hanǵa aıtyp keteıin» dep jetip kelse, Jánibektiń túsinen qorqyp oıanǵanyn han da kórip, bilip: «maǵan kelmeı ketpes!» dep basyn kóterip otyr eken deıdi. Tań jańa sáýle berip kele jatqanda ondaǵy-mundaǵy kórinerlik bolǵan mezgil eken:
— Batyr, jaı erte keldiń be? Asyǵyp-úsigip bir nárseden qystalyp júrsiń be, neme[ne]? — dedi.
— Taqsyr, bir jaman tús kórdim. Sol túsim túrinen qorqamyn. «osy joly ólip ketsem, tuqymsyz ketermin!» dep qaıtýǵa yńǵaılanyp, sizge keldim, — deıdi, — «ólip ketem- aý!» dep júregim aýzyma tyǵylyp, zorǵa keldim, — deıdi.
Sonda han Myraqor atshysyn shaqyryp, atshy:
— Aldıar, taqsyr! — dep jetip keldi.
— Ýa, meniń qart Bógenbaı bergen kári jıren atymdy esiktiń aldyna alyp kel! — dedi.
Handy onan basqa at alyp júre almaıdy eken deıdi.
Myraqor atty esiktiń aldyna alyp kelgende Jánibekke:
— Jaı qolyńdy, — deıdi. Jánibek qolyn jaıyp:
«Ámın», — dep ushyp tura kelgende han aıtty:
— Jaqsy túske de sadaqa, jaman túske de sadaqa, — dep, — Qudaı, osynyń túsin men nege jorysam, sen qabyl qyl! — dep jıren atty «tús sadaqasy» dep jalma-jan soıdyryp, taratyp jiberdi.
— Endi aıt túsińdi, — dedi.
— Túsimdi aıtsam, taqsyr, qalmaqtan jekpe-jekke pálenshe degen jaısań shyqty. Bul jaqtan men shyqtym. Ekeýmiz shartpa-shart bolyp qalǵanda, meni ol naızamen shanshyp túsirdi. Keýdeme atsha minip, tamaǵymnan kesýge yńǵaılandy. «Baýyzdap tastaıdy-aý!» dep keýdeme kóz salsam, oń emshegimdi bir aıdahar jylan emip jatyr eken. Jáne sol emshegimdi jáne bir aıdahar jylan taǵy emip jatyr eken. Shoshyp oıana kelsem, túsim eken. Kórgen túsim osy, taqsyr! — dedi.
Sonda han jorydy deıdi:
— A, balam, munan nege qorqasyń? — dedi, — túsiń tú[s]-aq eken. [M]unan [art]yq tús bola ma?!
Áýelgi jorýy bylaısha aıtty deıdi:
— Túsińde seni ol shanshyp túsirse, óńińde ony sen shanshyp túsiresiń (degen eken), — depti, — jáne túsińde keýdeńe ol minse, óńińde sen minesiń keýdesine, — depti, — túsińde seniń tamaǵyńa qylysh daıarlaǵan bolsa, óńinde onyń tamaǵyna sen qylysh daıarlaıdy ekensiń, — deıdi, — oń emshegińdi emgen aıdahar jylan — ózińniń týyp-ósken balań. ústiń arnaqty da eken, ózi el asqan aıdahardaı bolady eken, — dedi, — ózi batyr atanady eken, — deıdi, — jáne sol emshegiń[di] aıdahar emgen bolsa, ózińnen bir qyz týady eken. Onan týǵan jıen de aıdahar bolady eken, — deıdi, — aıdahardaı aqyryp týady eken, — deıdi, — uldan týǵan urpaǵyń, qyzdan týǵan jıeniń tulpar minip, tý ustaı týady eken. osynsha ósip-óneıin dep tur ekensiń, — depti, — qalaı ólesiń, jekpe-jekke kire ber! — dedi, — Júsip paıǵambardyń túsi, Júnis, Jaqyp paıǵambardyń jorýy bolsyn! — dedi.
Han túsin qolmen qoıǵandaı joryǵan soń, bir jaǵynan atyn soıyp talatqan soń, Jánibek qorqynyshy qashyp ketti, júregi tasyp ketti, qaıraty, qýaty burynǵysynan da basym bolyp asyp ketti. Sol jerden atyn aldyryp minip:
— Jekpe-jek! Jekpe-jek! — dep aıǵaılap, shyǵa shapty deıdi.
Qalmaqtyń jaısańy-aı, quty qashyp, aıaǵyn táltirektep basyp, naızasyn qalaı tolǵaryn bilmeı, ózinen-ózi qalbalaqtap sasyp, aıqasyp qalǵan qarsańda Jánibek batyr shanshyp túsirip, ústine attaı minip, tamaǵyna qylyshty tıgizer-tıgizbesten shalqasynan jatyp qalmaqtyń jaısańy:
— Aı, toqta, — dedi, — túnde sen de, men de tús kórip edim- aý! Seni men tabanymnyń astyna salyp edim-aý! — depti, — seniń menen tús jorýshyń jaqsy boldy. Jaqsy joryǵannan sen mundaı dárejege jettiń, — dedi, — meniń tús jorýshym birin taýyp aıta almaǵannan alyp kettiń-aý! — deıdi.
Sonda Jánibek [onyń] basyn kesýge qımaı, ústinen tura kelip, Abylaı hanǵa alyp keldi jetelep. ózi ósip-óngen jan eken, on bir aýyl eken. Sol on bir aýylǵa tımeı, ózge qalmaqty tuttaı jalańash qylyp tonap alyp, olja qyldy. «Han bolsa, osyndaı bolsyn!» deıdi.
Oqýǵa keńes beremiz:
Abylaıdyń «Qandy qaraǵaı qan boldy, jol boldy» dep at berýi
Abylaıdyń qyrǵyz, ózbekke joryǵy (İİ nusqa)
You Might Also Like
