InfoHub Logo

Adam quqyǵy, bala quqyǵyn qorǵaýdan bastalady

Adam quqyǵyna úlken úlesterin qosqan Sh. Monteske, I. Kant, T. Djefferson sıaqty oıshyldar adam quqyqtarynyń negizgi erejelerin alǵash ret anyqtap, belgilegen. Ózimizdiń oıshyldarymyz Tóle bı, Áıteke bı, Qazybek bı jáne Abaı Qunanbaevta adam quqyqtarymen bostandyqtaryn qorǵaǵan. Adam dúnıege kelgennen keıin, onyń ómirin, densaýlyǵyn, tynyshtyǵyn, bizdiń memleketimizdiń Ata Zańy – Konstıtýsıa qorǵaıdy. Al Ata Zańymyzdan basqa tikeleı balalardyń quqyǵyn qorǵaıtyn Zań bar ma?
1989 jyldyń 20 qarashasynda Bala quqyqtary týraly
Konvensıa BU uıymynda qabyldanyp, 1995 jyldyń jeltoqsan aıynda Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaev «Bala quqyǵy týraly Konvensıaǵa» qol qoıdy.
1 - maýsym – halyqaralyq balalardy qorǵaý kúni
20 - qarasha – dúnıejúzilik balalar kúni
10 - jeltoqsan – adam quqyǵy kúni

10. 12. 1948j – adam quqyqtarynyń jalpyǵa ortaq Deklarasıasyn BUU qabyldady
1959j – álemde bala quqyǵynyń halyqaralyq kúnin merekeleý Deklarasıany jarıalaýdan bastaldy
1979j – halyqaralyq balalar jyly ótti
20. 11. 1989j - BUU - da Bala quqyqtary týraly Konvensıa qabyldandy
28. 01. 1993j - QR - nyń tunǵysh Konstıtýsıasy qabyldandy.
8. 06. 1994j – Qazaqstan Respýblıkasy Bala quqyqtary týraly Konvensıany bekitti

BUU - nyń Bala quqyqtary týraly Konvensıasy – árqaısysy belgili bir quqyqty sıpattaıtyn 54 baptan turatyn bala quqyqtary týraly qujat. Konvensıa bala retinde 18 jasqa tolmaǵan tulǵany sanaıdy, eger el zańdary boıynsha kámeletke tolý jasy osydan kishi bekitilmese.

Konvensıaǵa kiretin quqyqtardyń bári barlyq balaǵa birdeı taraıdy. Konvensıaǵa qol qoıǵannan keıin balalardy kemsitýden qorǵaýǵa jáne olardyń quqyqtaryn júzege asyrýǵa járdemdesý úshin belsendi sharalar qoldaný mindetin memleket ózine alady.

Konvensıaǵa qatysýshy memleketter «eresekterdi de, balalardy da Konvensıanyń ustanymdary men erejeleri týraly keń aqparat berýge» mindetti. Konvensıanyń erejelerin baqylaýdyń halyqaralyq mehanızmi bar, ol Bala quqyqtary jónindegi Komıtet. Qazirgi ýaqytta elderdiń kópshiligi Bala quqyqtary týraly Konvensıany bekitti (AQSH pen Somalıden basqasy). Qazaqstan Respýblıkasy osy Konvensıany 1994 jyldyń 8 - shi maýsymynda bekitken. Konvensıanyń 44 babyna sáıkes, oǵan qol qoıǵan elder zańdary men memlekettik saıasattaryn Konvensıaǵa sáıkes keltirýge baǵyttalǵan sharalardy qoldaný týraly BUU - na esep berý tıis.