Adam shyǵý teginiń dáleldemeleri. Adam men adam tárizdi maımyldardyń uqsastyǵy jáne aıyrmashylyǵy
Bıologıa 9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: §54. Adam shyǵý teginiń dáleldemeleri. Adam men adam tárizdi maımyldardyń uqsastyǵy jáne aıyrmashylyǵy
Sabaqtyń mindetteri:
A) Bilimdilik: Oqýshylarǵa antropososıogenez, prımattar evolúsıasy jáne tiri tabıǵattaǵy adamnyń orny jaıynda maǵlumat berý;
Á) Damytýshylyq: Oqytý kezinde oqýshylarǵa tapsyrmalar, deńgeılik suraqtar paıdalana otyryp, qyzyǵýshylyqtaryn, oı - óristerin arttyrý;
B) Tárbıelilik: Oqýshylardy óz betterinshe jumys jasaýǵa, birin - biri tyńdap, óz oılaryn bildire alýǵa, alǵan bilimderin is - júzinde qoldana bilýge tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaq
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, suraq - jaýap, keste
Sabaqtyń kórnekiligi: test, t. b.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylarmen sálemdesý, túgeldeý, zeıinderin sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
İİİ. Jańa sabaq:
Antropososıogenez (latynsha: antropos – adam, genezıs – shyǵý tegi, sosıým - qoǵam) – adamnyń osy zamanǵy qalpyna deıingi shyǵý tegi men damý úderisi. Burynyraqta antropogenez termıni paıdalanyldy, munda naǵyz sosıým – adam qoǵamynyń paıda bolýyna deıingi adamnyń shyǵý tegi eskerilgen.
Prımattar evolúsıasy adamnyń óz evolúsıasyna qaraǵanda kóptegen mıllıondaǵan jyldar buryn bastaldy. Eger evolúsıalyq júıelilikke zer salatyn bolsaq, adam – ol eń «sońǵy prımattar» ǵoı. Adamtárizdes maımyldardyń ata tekteriniń qalyptasýy men paıda bolýy evolúsıalyq shejirede kórneki kórsetildi.
Tiri aǵzalardyń barlyǵy týystyq belgileri boıynsha júıeli toptarǵa jikteledi. Eń joǵarǵy takson – dúnıe. Adamdy janýarlar dúnıesine jatqyzý shúbá keltirmeıdi. Al odan ári myna tizbekte júıelenedi: 1) jeliler tıpi, 2) bassúıektiler nemese omyrtqalylar tıp tarmaǵy, 3) sútqorektiler klasy, 4) qaǵanaqtylar klass tarmaǵy, 5) prımattar otrády, 6) maımyldar otrád tarmaǵy nemese adam tárizdi prımattar.
Alaıda sanaly adam túrin jiktegen kezde, ǵalymdar kúni búginge deıin budan da kishi júıeleý sanatyn engizýde bir pikirge kele almaı otyr. Durys jikteýdiń biri mynadaı: 7) adamtárizdes maımyldardyń (buǵan pongıdter jáne gomınıdter de enedi) joǵary tuqymdasy, 8) gomınıdter tuqymdasy, 9) adam týysy, 10) sanaly adam túri.
Adamnyń, gorılanyń jáne shımpanzeniń jalpy ata teginiń drıopıtekter bolǵany syzbanusqadan kórinip tur. Paleontologıalyq derekter boıynsha pongıdke (adamtárizdes maımyldar) jáne gomınıdke (adamdar) bóliný budan 15 - 20 mln jyl buryn bolǵan. Alaıda bıohımıalyq kórsetkishterdi taldaıtyn bolsaq, onda bul oqıǵa budan 4 - 5 mln jyldan erterek bolmaýy tıis.
İÚ. Jańa sabaqty bekitý:
Lezdemelik suraqtar:
1. Antropososıogenez degenimiz ne?
2. Antropososıogenez latynsha qandaı maǵyna beredi?
3. Prımattar evolúsıasy qaı kezde bastaldy?
4. Eń sońǵy prımattar dep kimderdi ataımyz?
5. Eń joǵarǵy takson ne?
6. Paleontologıalyq derekterge súıensek pongıdter men gomınıdterge bóliný budan qansha ýaqyt buryn bolǵan?
7. Pongıd degenimiz kimder?
8. Gomınıd degenimiz kimder?
9. Adamdardy qandaı klasqa jatqyzýǵa bolady?
10. Sanaly adam túrin qandaı tuqymdasqa jatqyzamyz?
Deńgeılik suraqtar:
A - 1. Adamnyń prımattardan paıda bolýyn dáleldeńder. Qysqasha sıpattańdar.
2. Adamnyń maımyldardan damyǵany jónindegi dálelderdiń qaısysy shyndyqqa jaqynyraq? Nelikten?
V - 1. Osy zamanǵy maımyldardyń qaısysy adamǵa jaqynyraq?
2. Týystyq jaǵynan biz qandaı dárejedemiz?
S - 1. Pongıd jáne gomınıdke bóliný qashan ótti?
2. Olardyń qaısysy ortaq ata tek boldy?
Adam shyǵý teginiń dáleldemeleri. Adam men adam tárizdi maımyldardyń uqsastyǵy jáne aıyrmashylyǵy. júkteý
Sabaqtyń taqyryby: §54. Adam shyǵý teginiń dáleldemeleri. Adam men adam tárizdi maımyldardyń uqsastyǵy jáne aıyrmashylyǵy
Sabaqtyń mindetteri:
A) Bilimdilik: Oqýshylarǵa antropososıogenez, prımattar evolúsıasy jáne tiri tabıǵattaǵy adamnyń orny jaıynda maǵlumat berý;
Á) Damytýshylyq: Oqytý kezinde oqýshylarǵa tapsyrmalar, deńgeılik suraqtar paıdalana otyryp, qyzyǵýshylyqtaryn, oı - óristerin arttyrý;
B) Tárbıelilik: Oqýshylardy óz betterinshe jumys jasaýǵa, birin - biri tyńdap, óz oılaryn bildire alýǵa, alǵan bilimderin is - júzinde qoldana bilýge tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaq
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, suraq - jaýap, keste
Sabaqtyń kórnekiligi: test, t. b.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylarmen sálemdesý, túgeldeý, zeıinderin sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
İİİ. Jańa sabaq:
Antropososıogenez (latynsha: antropos – adam, genezıs – shyǵý tegi, sosıým - qoǵam) – adamnyń osy zamanǵy qalpyna deıingi shyǵý tegi men damý úderisi. Burynyraqta antropogenez termıni paıdalanyldy, munda naǵyz sosıým – adam qoǵamynyń paıda bolýyna deıingi adamnyń shyǵý tegi eskerilgen.
Prımattar evolúsıasy adamnyń óz evolúsıasyna qaraǵanda kóptegen mıllıondaǵan jyldar buryn bastaldy. Eger evolúsıalyq júıelilikke zer salatyn bolsaq, adam – ol eń «sońǵy prımattar» ǵoı. Adamtárizdes maımyldardyń ata tekteriniń qalyptasýy men paıda bolýy evolúsıalyq shejirede kórneki kórsetildi.
Tiri aǵzalardyń barlyǵy týystyq belgileri boıynsha júıeli toptarǵa jikteledi. Eń joǵarǵy takson – dúnıe. Adamdy janýarlar dúnıesine jatqyzý shúbá keltirmeıdi. Al odan ári myna tizbekte júıelenedi: 1) jeliler tıpi, 2) bassúıektiler nemese omyrtqalylar tıp tarmaǵy, 3) sútqorektiler klasy, 4) qaǵanaqtylar klass tarmaǵy, 5) prımattar otrády, 6) maımyldar otrád tarmaǵy nemese adam tárizdi prımattar.
Alaıda sanaly adam túrin jiktegen kezde, ǵalymdar kúni búginge deıin budan da kishi júıeleý sanatyn engizýde bir pikirge kele almaı otyr. Durys jikteýdiń biri mynadaı: 7) adamtárizdes maımyldardyń (buǵan pongıdter jáne gomınıdter de enedi) joǵary tuqymdasy, 8) gomınıdter tuqymdasy, 9) adam týysy, 10) sanaly adam túri.
Adamnyń, gorılanyń jáne shımpanzeniń jalpy ata teginiń drıopıtekter bolǵany syzbanusqadan kórinip tur. Paleontologıalyq derekter boıynsha pongıdke (adamtárizdes maımyldar) jáne gomınıdke (adamdar) bóliný budan 15 - 20 mln jyl buryn bolǵan. Alaıda bıohımıalyq kórsetkishterdi taldaıtyn bolsaq, onda bul oqıǵa budan 4 - 5 mln jyldan erterek bolmaýy tıis.
İÚ. Jańa sabaqty bekitý:
Lezdemelik suraqtar:
1. Antropososıogenez degenimiz ne?
2. Antropososıogenez latynsha qandaı maǵyna beredi?
3. Prımattar evolúsıasy qaı kezde bastaldy?
4. Eń sońǵy prımattar dep kimderdi ataımyz?
5. Eń joǵarǵy takson ne?
6. Paleontologıalyq derekterge súıensek pongıdter men gomınıdterge bóliný budan qansha ýaqyt buryn bolǵan?
7. Pongıd degenimiz kimder?
8. Gomınıd degenimiz kimder?
9. Adamdardy qandaı klasqa jatqyzýǵa bolady?
10. Sanaly adam túrin qandaı tuqymdasqa jatqyzamyz?
Deńgeılik suraqtar:
A - 1. Adamnyń prımattardan paıda bolýyn dáleldeńder. Qysqasha sıpattańdar.
2. Adamnyń maımyldardan damyǵany jónindegi dálelderdiń qaısysy shyndyqqa jaqynyraq? Nelikten?
V - 1. Osy zamanǵy maımyldardyń qaısysy adamǵa jaqynyraq?
2. Týystyq jaǵynan biz qandaı dárejedemiz?
S - 1. Pongıd jáne gomınıdke bóliný qashan ótti?
2. Olardyń qaısysy ortaq ata tek boldy?
Adam shyǵý teginiń dáleldemeleri. Adam men adam tárizdi maımyldardyń uqsastyǵy jáne aıyrmashylyǵy. júkteý
You Might Also Like
