Albert Eınshteınnen ómirlik 31 sabaq
Eınshteınniń ómirlik sabaqtaryn túsiný úshin sizge fızıka men matematıkany jetik bilý qajet emes.
Albert Eınshteın bizge adamzat tarıhynda tereń iz qaldyrǵan uly fızık, birqatar revolúsıalyq fızıka teorıalaryn jasaýshy, kóptegen ǵylymı jumystardyń avtory retinde tanys. Alaıda birtýma ǵalym óz zamanynyń danagóıleriniń biri ekenin kóbi bile bermeıdi. Kóptegen maqalalarynda ol ómirden túıgen oı-tolǵamdarymen, keńesterimen bólisip otyrǵan. Solardyń keıbirin osy maqalada usynbaqpyz.
1. Bárimiz danyshpan bolyp týylamyz, biraq ómir túzetýler engizedi
«Bárimiz danyshpanbyz. Biraq eger balyqty aǵashqa órmeleı alý qabiletine qaraı synaıtyn bolsańyz, onda ol ózin ómir boıy aqymaq sezinip ótedi.»
2. Árkimmen teń dárejede, sypaıy qarym-qatynasta bolyńyz
«Men árkimmen teń dárejede sóılesemin, meıli ol qoqys jınaýshy bolsyn nemese ýnıversıtet prezıdenti bolsyn.»
3. Bárimiz birmiz
«Adam – bul birturtas Álemniń bir bólshegi. Degenmen, ýaqyt pen keńistikte shektelgen. Ol ózin, oılary men sezimin ózgelerden erekshe dep sezinedi, biraq bul sananyń optıkalyq jalǵan elesi. Bul eles bizdi qalaýlarymyz ben jaqyn adamdarymyzǵa baılap qoıǵan zyndanǵa aınaldy. Bizdiń maqsatymyz – árbir tirshilik ataýlyǵa, tańǵajaıyp búkil álemge jaqyndaı alatyndaı zyndannan bosap shyǵý.»
4. Kezdeısoq eshteńe joq
«Kezdeısoqtyq – bul Qudaıdyń ózin jasyryn ustaýǵa kómektesetin bir amaly.»
5. Elestetý bilimnen de mańyzdy
«Elestetý bilimnen áldeqaıda mańyzdy. Bilim alý – bul qazir bilip, túsinýge negizdelgen, al elestetýdiń ishine búkil álem jáne bolashaqta túsinip, biletinimizdiń bári kiredi.»
Aqyl-parasattyń basty belgisi bilimdilik emes, elestetý, qıaldaý.
«Logıka sizge A-dan Z-ke deıin jetýge kómektesedi; elestetý álemdi sharlaýǵa múmkindik beredi.»
6. Kemeldengen adam jalǵyzdyqtan lázzat ala alady
«Adam jas kezde jalǵyzdyqtan qorqady, biraq kemeldengen saıyn jalǵyzdyqtan lázzat ala bastaıdy.»
«Men jalǵyzdyqta ómir súremin; muny jastar jek kóredi, biraq jyl ótken saıyn nurlana túsýde.»
«Tynysh ómirdiń birkelkiligi men jalǵyzdyǵy shyǵarmashylyqqa shabyttandyrady.»
7. Júregińizdi tyńdańyz, onyń degenin isteńiz, sonda qatelespeısiz. Jurt báribir synaıtyn bolady.
«Uly aqyldylar árqashan ortasha qabilettilerdiń joıqyn qarsylyǵyna ushyraıdy. Ortasha aqyldy adamdar, soqyr nanym-senimge bas ıýden bas tartyp, esesine batyl árishynaıy túrde óz aqylyn paıdalanatyndardy túsinbeıdi.»
8. Ómirimizdegi eń tamasha zattar qupıa jáne qoljetpesteı kórinedi
«Eger balalaryńyz aqyldy bolǵanyn qalasańyz, olarǵa ertegi oqyńyz. Eger olar odan da aqyldy bolsyn deseńińiz, odan da kóp ertegi oqyńyz.»
«Men úshin bilimge zerek bolǵannan, qıaldaı alý qabileti mańyzdyraq.»
«Biz sezinetin eń tamasha zattardy túsindirý múmkin emes. Aqylǵa qonymsyz zattar shynaıy óner men ǵylymnyń negizi bolyp tabylady. Bul sezimdi sezinbeıtinder, tańǵajaıyp zattarǵa tańdanys bildire almaıtyndar ózin ólik sanaıdy: onyń kózderi jumýly.»
9. Din men ǵylym bir-birine qarsy emes, birigip jumys isteýi qajet
«Ǵylym dinsiz aqsaq, din ǵylymsyz soqyr.»
«Shirkeý ǵalymdardy din buzýshylar dep baǵalady, al negizinde olar dinı adamdar. Olar Ǵalamnyń ádilettiligine senetinder.»
10. Sizdiń mańyzdylyǵyńyz tabysty bolýdan joǵary
«Tabysty bolýǵa umtylmańyz, adamzatqa paıdaly bolýǵa umtylyńyz.»
«Ataqty bolǵannan bastap meniń aqylym kemip barady, jalpy bul keń taralǵan qubylys.»
11. Qatelikter ilgerileý men órleýdiń belgisi
«Eshqashan qatelespegen adam, jańa birdeńe jasap kórmegen adam.»
12. Qarapaıymdylyqty baǵalańyz
«Eger siz muny qarapaıym tilmen túsindirip bere almasańyz, demek ózińiz sol sabaqty jaqsy túsinbegensiz.»
Barlyq zat múmkindiginshe qarapaıym túsindirilýi kerek. Biraq odan artyq emes.
13. Pir jasaýdan aýlaq bolyńyz
«Ár adam tulǵa retinde syılaýǵa turarlyq, biraq ol pirge aınalmaýy tıis.»
14. Jazalaý adamdy tárbıelemeıdi
«Eger adam jazalanbaý úshin nemese ataqqa ıe bolý úshin ǵana qaıyrymdy, ónegeli bolsa, budan eshteńe shyqpaıdy.»
15. Ómir – bul qyzmet etý
«Bireýler úshin ómir súrýdi tolyqqandy ómir deýge bolady.»
«Adamnyń qundylyǵy onyń ne ala alatynynda emes, ne bere alatynynda.»
16. Eshqashan bilim alýdy toqtatpa
«Aqyl-parasattyń damýy týylǵan kezde bastalyp, ólgen sátte ǵana aıaqtalýy tıis.»
17. Suraq qoıýdy toqtatpańyz
«Keshegi kúnnen sabaq alyńyz, búgingimen ómir súrińiz, erteńge úmit artyńyz. Suraq qoıýdy toqtatpaý qajet. Bilýge qumarlyq bul jaqsy qasıet.»
«Siz jáne men sıaqty adamdar, kóptiń biri bolǵanymen, qansha ómir súrse de, eshqashan qartaımaıdy. Óıtkeni biz bala sıaqty Uly tańǵajaıyp álemniń aldynda biliýge qumartyp turýdan eshqashan taısalmaımyz.»
18. Bári sizdiń qolyńyzda
«Bizdiń álem ómir súrýge qaýipti oryn, biraq bul bireýlerdiń qatigezdik jasaıtynynan emes, basqalardyń muny kóre turyp eshteńe istemeıtininen.»
19. Óz oıyńyzdy bildirýden qoryqpańyz
«Qoǵamda qalyptasqan jalǵan nanym-senimderge qarsy óz oıyn aıta alatyndar kemde-kem. Kóptegen adamdardyń basynda ondaı oı tipti týyndamaıdy da.»
20. Tabıǵatqa ustazyńyz bolýǵa múmkindik berińiz
«Tabıǵatqa úńilip qarasańyz, kóp nárseni ózdigińizden túsinetin bolasyz.»
21. Sanańyzdy ózgertińiz, bul ómirińizdi ózgertedi
«Biz ómir súrip jatqan álem, bizdiń oıymyzdan quralǵan. Óz sanańyzdy ózgertpeı, álemdi ózgerte almaısyz.»
Ómirimizdegi qıyndyqtardy týyndatqan oı-tolǵamdarymyzben olardy jóndeı almaımyz.
22. Bastysy maqsat qoıa bilý
«Eger baqytty ómir súrýdi qalasańyz, onda siz adamdar men zattarǵa emes, maqsatqa berik bolýyńyz kerek.»
23. Basqalardy baqytty etken saıyn ózimiz baqytty bola túsemiz
«Ózińdi qýantýdyń eń jaqsy tásili – bul taǵy bireýdi qýantý.»
24. Óz-ózińizge qoıyp alǵan shekteýlerden basqa sizde eshqandaı shekteý joq
«Aqylǵa qonymsyz zattardy jasaǵysy keletin adam ǵana múmkin emes nársege qol jetkizedi.»
«Men esimnen adasqanmyn ba, álde basqalary ma: osy suraq men keı-keıde mazalaıdy.»
25. Salaýatty is-áreketter árdaıym sizdi dańqty ete bermeıdi
«Durys dúnıe jasap, aty shyǵýy ekitalaı, jáne de dańqtylardyń bári adal degendi bildirmeıdi.»
26. Qıyndyqtar jańa múmkindikterdi týdyrady
«Astań-kesten ortadan qarapaıymdylyq izdeńiz. Dısonanstan úılesimdilik izdeńiz. Kedergilerden múmkindikter izdeńiz.»
27. Kúsh qoldanyp beıbitshilikke qol jetkizemin dep oılamańyz
«Kúsh qoldana otyryp, beıbitshilik ornatý múmkin emes. Ol ózara túsinistik arqyly ǵana iske asady.»
«Birýaqytta soǵystyń betin qaıtara otyryp, soǵysqa daıyndalý múmkin emes.»
28. Usaq-túıek degen bolmaıdy
«Usaq-túıekke asa mańyzdylyqpen qaramaıtyn adamǵa mańyzdy isterdi senip tapsyrmaý kerek.»
29. Óz jolyńyzben júrińiz
«Tobyrdyń artynan júretin adam, tobyr jetken jerge deıin barady. Óz betimen júretin adam, bálkim, adam aıaǵy baspaǵan jerge jetýi múmkin.»
30. Túısigińizdi tyńdańyz
«Túısik – bul qasıetti syı, al rasıonaldy aqyl-es – adal qyzmetker. Biz syı jaıly umytyp, qyzmetshige tabynatyn qoǵam qurdyq.»
«Men rasıonaldy kúıde eshqashan ǵylymı jańalyqtarymdy jasaı almas edim.»
31. Danalyq – bul bilimpazdyqtyń nátıjesi emes
«Danalyq bul bilim-ilimnen týyndamaıdy, ómir boıy soǵan umtylýdan týyndaıdy.»