InfoHub Logo

Kúnderde bir kún Súleımen patsha:

– Altyn, kúmispen kómkerilgen aq ordalarda otyra-otyra jalyqtym. Endi maǵan ádemi qyrnalǵan aq súıekten, kemigi joq qaq súıekten, ylǵı ǵana bas súıekten, sarǵaımaǵan jas súıekten saraı salynsyn, – dep buıyrady. – Saraıdyń birinshi qabaty áıelderdiń, ekinshi qabaty erkekterdiń, úshinshi qabaty qustardyń bas súıeginen qalansyn!

Adamdar men qustardyń árbir alty aǵaıyndysynyń úsheýiniń basy, bes aǵaıyndysynyń ekeýiniń basy, úsh aǵaıyndylardyń bireýiniń basy alynatyn bolypty.

Han jarlyǵy eki bola ma! Sonymen qaharly hannyń qaıyrymsyz jarlyǵy oryndala bastaıdy.

Kúnderde bir kún kezek úsh aǵaıyndy úkilerge kelip, patsha  jarlyǵy boıynsha eń kenje inisi Baıǵyzdyń súıegin aparyp berer ýaqyt jetedi. Biraq qaısar da batyr Úki han jarlyǵyn oryndaýdan bas tartady. Ol japalaq inisin jardyń jaryǵyna, Baıǵyz inisin tastyń qýysyna tyǵyp tastap, otyra beripti.

Kókjendet deıtin bir qandy balaq qus bar eken. Qustardy qyrý mindeti soǵan júktelipti. Ol han saraıyndaǵy kári Samuryqtyń eń senimdi qolqanaty eken.

Úsh aǵaıyndynyń bireýin alý úshin Kókjendet bir kúni Úkige jetedi. Kele ekilene daýystaıdy:

 

                  – Balaq júniń balpıyp,

                  Jalǵyz óziń jalpıyp,

                  Batyrymsyp taltıyp,

                  Qulaǵyńdy qalqıtyp,

                  Eki urtyńdy salpıtyp,

                  Nege otyrsyń shalqıyp?!

 

Úki ún qatpaıdy. Kókjendet sestene ákireńdeıdi.

– Han jarlyǵyn nege oryndamaısyń? Baıǵyzdyń basy qaıda, tap! – deıdi.

Úki qos qulaǵyn tikireıtip alady da ket degendeı, jýan sheńgelmen sermep qalady. Jarmasa ketse, jazym bolaryn sezgen jendet qus:

– Qap, bálem, patshaǵa aıtpasam ba! – dep, kete barady. Sol betimen kele jatsa, aǵasynyń aıtqanyn oryndamaı, tyǵylyp jatqan jerinen shyǵyp, Japalaq jalp-jalp etip, jar basynda oınap júr eken.

Kókjendet kóre salyp, Japalaqtyń qasyna jetip keledi de:

– Baıǵyzdy taýyp ber, sonda patshanyń toıyna baqyrshy bolyp, tamaqqa toıasyń, – dep aldaıdy.

Úki de jendet qustyń artynan qýa shyqqan eken, onyń Japalaqqa aıtyp turǵan sózin estıdi. «Aıtpa» dep ymdaıdy. Biraq ári qorqaq, ári opasyz Japalaq tastyń qýysyna tyǵylyp jatqan inisi Baıǵyzdy jaý qolyna ustap beredi.

Mine, sol kúnnen bastap, Japalaq Úki mańyna jolamaı ketipti. Opasyzdyq jasap, óz baýyryn bir ýys jemge satqany úshin búkil qus ataýly jerinipti. «Japalaq kórseń, atyp al, jamannan boıyńdy satyp al» degen sóz sodan qalǵan eken.

Úki qasıetti qus sanalyp, onyń balaq júnin qyz-bozbala bórkine taǵatyn bolypty.

---