InfoHub Logo

Fıleas Fogg esimdi aýqatty adam — Londonnyń Berlıngton Gardens aýdanynyń turǵyny. Ol qaladaǵy Reform-klýbtyń belsendi múshesi edi. Fogg myrzany dostary qurmet tutatyn. Ol kez kelgen isti ýaqytynda bitirgendi unatatyn tıanaqty, uqypty ári ýádesinde turatyn senimdi adam bolatyn. Birde Fıleas Fogg ózine Paspartý esimdi jas jigitti jumysqa alady. Fıleas Fogg pen Paspartý Pel-Mel kóshesindegi eńseli ǵımaratqa ornalasqan Reform-klýbqa keledi. Klýbqa múshe dáýletti myrzalar «Álemdi 80 kún ishinde sharlaýǵa bola ma?» degen taqyrypqa qyzý pikirtalas ótkizip jatyr eken. Mıster Foggtyń tanysy mıster Stúart oǵan «Jer sharyna saıahat jasaýǵa seksen kún jetedi» dep jazylǵan gazettegi maqalany kórsetedi. Mıster Stúart:

— Teorıa turǵysynan múmkin bolǵanymen, is júzinde álemdi sharlap shyǵýǵa seksen kún jetpeıdi, — dep ezeýredi.

Biraq mıster Fogg:

— Buny oryndaý qıyn emes, — dep, onyń oıymen kelispeıtinin aıtty.

Fıleas Foggtyń tosyn pikirine tań qalǵan mıster Stúart: — Onda siz 80 kún ishinde álemdi aralap kelińiz, — dedi.

Fogg qarsylyq bildirmedi. Sol jerdegi myrzalardyń kózinshe ekeýi bástesip, mıster Fıleas Fogg saıahatqa shyǵatyn boldy. Báske 20 mıllıon fýnt sterlıń aqsha tigildi.

Mıster Fogg sol jerde qoıyn dápterine «Paspartý ekeýimiz keshki saǵat 8:45-te Dývrǵa baratyn poıyzǵa otyrýǵa tıispiz» dep belgilep qoıdy. Bul 2 qazan, sársenbi kúni bolatyn. Básten jeńilmeý úshin olar 21 jeltoqsanda, senbi kúni, tańǵy 8:45-ke deıin oralýǵa tıis. Osydan keıin mıster Fogg pen Paspartý úılerine qaıtady. Sol kúni, keshki saǵat segizde Paspartý shabadanǵa qojaıyny men óziniń jolǵa qajetti zattary men kıimderin salady. Sodan keıin ol bólmesiniń esigin muqıat jaýyp, saparǵa saqadaı saı turǵan Fıleas Fıggke qosylady. Fıgg saǵatyna qaraıdy. Bári durys sıaqty. Ekeýi de jolǵa shyǵýǵa daıyn eken. Qurǵan jospary boıynsha álemdi 80 kún ishinde aralap kelýleri kerek. Qojaıyny Paspartýǵa qarjy salynǵan sómkeni ustatyp, oǵan ıe bolýdy tapsyrady.

Fogg pen Paspartý temirjol stansasyna jetken kezde, aldarynan qaıyrshy áıel shyǵyp, sadaqa suraıdy. Mıster Fogg — qoly ashyq, jomart adam. Ol keıýanaǵa jıyrma gıneı usynady. Paspartý da — sezimtal, meıirimdi jan. Qojaıynnyń áreketine rıza bolǵan onyń kózine jas úıiriledi. Sodan soń ekeýi Parıjge baratyn poıyzdyń jaıly ornynan bılet satyp alady da, óz oryndaryna jaıǵasady. Fogg pen Paspartý Londonnan keshki saǵat 8.45-te shyǵyp, kelesi kúni tańerteń Parıjge jetedi. Endi olar Fran sıanyń astanasynan Sýes qalasyna attanady. Bul jerden kemege otyryp, Mońǵolıaǵa jetpekshi. Kemejaıda Fogg izkesýshi Fıks myrzamen jolyǵyp qalady.

Bul kezdesý bylaı boldy. Mıster Fıks Anglıadaǵy bankti tonaǵan uryny izdestirip júrgen. Al bul qaraqshynyń syrtqy kelbeti Fogg myrzaǵa qatty uqsaıtyn. Fıleas Fogg pen Paspartý Mońǵolıaǵa attanǵan kezde, Fıks myrza olar mingen kemedegi ár jolaýshyny jeke-jeke tekserip shyǵady. Mıster Fıks Fıleas Foggti kórgen sátte, ózi izdep júrgen baýkespe uryny tapqanyna kúmándanbaıdy. Fıks ońtaıly sát týǵanda Paspartýmen sóılesip: «Fogg myrzanyń ótken ómiri týraly ne bilesiń?» dep suraıdy. Ókinishke qaraı, Paspartý jaqynda ǵana jumysqa turǵandyqtan, qojaıyny jaıly eshteńe bilmeıtin bolyp shyǵady. Sodan soń Fıks Brıtanıa elshiligine jedelhat jiberip, Foggty tutqyn daýǵa ruqsat suraıdy. Biraz kúnnen soń Fogg pen Paspartý Bombeıge keledi. Fıks te olardyń sońdarynan qalmaı, ańdyp otyrady.

Bombeıde Paspartý pildi alǵash ret kórip, «Paıdaly haıýan eken» dep oılaıdy. Osy oıyn Foggke aıtady. Qojasy oǵan kelisip, bir pil satyp alady. Olar pilge minip, Allahabadqa sapar shegedi. Jolda olar úndisterdiń jas áıeldi qurbandyqqa shalǵaly jatqanyn kóredi. Sol zamanda úndisterde kúıeýi ólgen áıeldi qurbandyqqa shalý dástúri bar bolatyn. Sóıtip, Mıster Fogg pen Paspartý Aýda esimdi bıkeshti ólimnen qutqaryp qalady. Ony ózderimen birge ala ketedi. Mıster Fogg Aýdaǵa «Gonkongke baraıyq» degen usynys jasaıdy. Áıel qarsy bolmaıdy. Fogg pen Paspartý Aýdany ertip, poıyzǵa jetýge asyǵady. Bulardyń sońynan qalmaı, erip júrgen izkesýshi Fıks te poıyzǵa otyrady.Kalkýttaǵa jetken kezde ol Fıks pen Paspartýdy tutqynǵa alady. Alaıda ol ekeýi aılalaryn asyryp, qashyp ketedi. Sosyn olar Aýdany taýyp alyp, Gonkongke deıin kememen jetýdi qolaıly dep tabady. Fıks te bulardyń izin ańdyp, Gonkongke keledi. Gonkongke jetken soń olar japon qalasy — Iokogamaǵa jol tartady. Mıster Fıks «Foggty Gonkongte tutqyndamasam, odan aırylyp qalamyn» dep qorqady. Ol «Paspartý qojaıynyn ustap beretin bolar» dep úmittenedi. Biraq, bul úmiti aqtalmaıdy, Paspartý mıster Foggtyń bank tonaǵanyna senbeıdi. Fogg, Paspartý, Aýda — úsheýi Japonıaǵa attanatyn kemege otyrady. Olar Io kogamaǵa jetken soń, Fıleas Fogg pen Aýda qalanyń kórikti jerlerin tamashalaıdy.

Al qala kóshelerin kezip júrgen Paspartý mıster Fıkske jolyǵyp qalady. — Men mıster Foggke kómekteskim keledi, — deıdi Fıks oǵan.

— O! Fogg myrzanyń ury emes ekenine kózińiz jetken eken ǵoı, — dep qýanady Paspartý.

— Joq, bankti tonaǵan qaraqshynyń Fogg myrza ekenine esh kúmán joq. Alaı da, dál qazir, Anglıaǵa jetpeı turyp, ony ustaı almaımyn, — deıdi izkesýshi. Biraz únsizdikten keıin: «Bógde memlekette júrgen azamatty tutqyndaýǵa ruqsat joq, — dep sózin jalǵastyrady Fıks. — Sondyqtan men onyń Anglıaǵa neǵur lym erterek jetkenin qalaımyn. Fogg myrzanyń da básten utý úshin Londonǵa barynsha tezirek jetkisi kelet ini ekeýmizge de málim. Sondyqtan men oǵan kómektesýdi jón kórdim». Polısıa qyzmetkerimen sóılesip bolǵan soń, Paspartý Fogg pen Aýdany izdep tabady. Endi olar «San-Fransıskoǵa attanǵanymyz jón» degen sheshim qabyldaıdy. Iokogamadan San-Fransıskoǵa qaraı júzetin «General Grant» kemesine otyryp, Qurama Shtattarǵa qaraı bet túzeıdi.

Saıahat kezinde Aýda Fogg myrzaǵa kún ótken saıyn baýyr basady. Muny sezimtal Paspartý baıqaıdy. Paspartýǵa Aýdanyń sypaıylyǵy, meıirimdiligi qatty unaıtyn. Ol qojasy men úndis áıel ortaq til taýyp, ekeýi úlgili otbasyn qurar dep úmittenedi. San-Fransıskodan Nú-Iorkke baratyn poıyzǵa otyryp, sapar shekken saıahatshylar jolda biraz qıyndyqqa jolyǵady. Nú-Iorkke jetken kezde, Fogg Lıverpýl qalasyna baratyn kemeniń áldeqashan ketip qalǵanyn estip, sanyn soǵady. Endi ol tyǵyryqtan shyǵýdyń jolyn izdestiredi. Sol kezde Fogg Fransıanyń Bordo qalasyna attanǵaly turǵan aılaqtaǵy kemeni kóredi.

Fogg osy keme arqyly Lıverpýlge jetip alǵysy keledi. Biraq bastapqyda keme kapıtany onyń bul usynysyn qabyldamaıdy. Fogg myrza oǵan qomaqty aqsha berip, aýzyn maılaǵan soń ǵana kapıtan Lıverpýlge qaraı júzýge kelisedi. Sóıtip, saıahatshylar Lıverpýl qalasyna jetip, endi qaıta Londonǵa baratyn poıyzǵa otyrmaq bolady.

Álemdi 80 kún ishinde sharlaý Fogg, Paspartý, Aýda — úsheýi vokzalda taǵy da Fıksti kezdestiredi. İzkesýshi bul joly Foggty birden tutqyndaıdy. Alaıda, kóp keshikpeı-aq Fıks Foggke kelip, bankti tonaǵan qaraqshynyń úsh kún buryn Edınbýrgte qolǵa túskenin málimdeıdi. İzkesýshiniń áreketine kúıinip turǵan Fogg ony judyryqtap, jerge sulatady. Bul kezde Londonǵa baratyn poıyz áldeqashan júrip ketken edi. Sondyqtan Fogg arnaıy poıyz jaldap, júrgizýshige «Londonǵa barynsha tez jet» dep, qomaqty aqsha usynady. Biraq jolda túrli jaǵdaılar kıligip, poıyz áldeneshe ret bógeledi. Olar Londonǵa jetken kezde Fogg saǵatyna qarap: «Men bes mınýt keshiktim» dep oılaıdy. Fıleas Fogg básten utylǵanyn ishteı moıyndaıdy. Londonǵa kelgen soń ol Aýdadan keshirim surap, «Seni qamtamasyz etýge qarjym jetpeıdi» deıdi. Al Aýda oǵan óziniń júrek túkpirindegi sezimin jaıyp salady. Ol Foggty súıetinin, onyń ózine úılengenin qalaıtynyn aıtady. Buǵan Fogg myrza qýana kelisedi. Kelesi kúni ol Paspartýdy «Nekemizdi qıdyratyn kúndi belgilep kel» dep, shirkeýge jumsap jiberedi.

Fıleas Fogg búgingi kúnniń jeksenbi ekenine senimdi edi. Ol úıinde otyryp, sapar kezinde Aýda men Fıkske qalaı jolyqqanyn oılap, saıahatyna taldaý jasaıdy. Paspartý ekeýi 80 kún aralyǵynda, talaı hıkaıalardy basynan keshiripti. Fogg pen Aýdanyń qosylǵanyna Paspartý da qýanady. Ol júgirip shirkeýge keledi. Osy jerde Paspartý ózderiniń kún sanaýda jańylysqandaryn túsinedi. Olar Londonǵa ýádeli ýaqyttan bir kún buryn jetken eken. Muny estigen Fogg birden ózin dostary sabyrsyzdana kútip otyrǵan Reform-klýbqa qaraı júgiredi. Dál ýaqytynda klýbqa kirip, óziniń báste utqanyn jarıalaıdy. Osylaısha Fogg myrza seksen kún ishinde jer júzine saıahat jasaýdyń múmkin ekenine kóz jetkizedi!

---