InfoHub Logo

Amazonka ózeniniń alqaby jyrtqyshtary keń taralǵan álemdegi eń qaýipti jerlerdiń birine jatady. Bul ózen sýlarynda qandaı jyrtqyshtar mekendeıtinine jáne olardyń nelikten qaýipti bolyp sanalatynyna toqtalyp óteıik.

Qara kaıman

Qara kaımandy steroıd qoldanǵan qoltyraýyn dep qarastyrýǵa da bolady, sebebi onyń uzyndyǵy 6 metrge deıin jetedi eken. Kaımandar Amazonkanyń eń iri jyrtqyshy bolǵandyqtan, kózine túskenniń bárin jeı alatyn qabiletke de ıe.

Ógiz-akýla

Ógiz-akýlalar kóbinese muhıttyń ashshy sýlarynda mekendegenimen, olardy tuzshy sýda da kezdestirýge bolady. Bul jyrtqyshtardyń Amazonkanyń aǵystarymen teńizden 4 myń shaqyrym qashyqtyqta ornalasqan Perýdegi Ikıtos qalasyna deıin jetkendigi týraly da málimet bar.Tisteý kúshi 589 kılogrammǵa deıin jetetin 3 metrlik jyrtqyshtardyń iri jaqtary men ótkir tisterine eshbir tiri jan tótep bere almaıdy.

Sý aıdahary (anakonda)

Amazonkanyń taǵy bir iri qubyjyqtarynyń biri – álemdegi eń iri jylan bolyp sanalatyn áıgili anakonda. Salmaǵy 250 kılogrammǵa deıin jetetin anakonda urǵashysynyń uzyndyǵy 9 metrdi, al dıametri 30 santımetrdi quraıdy. Bul jyrtqyshtar kóbinese taıaz sýdy jaqsy kóretindikten, negizinen, ózenniń ózinde emes, onyń tarmaqtarynda mekendeıdi.

Arapaıma

İri jyrtqyshtar qataryna kiretin arapaıma qabyrshaqpen qaptalǵandyqtan, pıranálar arasynda ózin emin-erkin sezinip, balyqpen jáne qustarmen qorektenedi. Bul iri balyqtardyń uzyndyǵy 3 metrdi quraıdy, al salmaǵy 90 kılogramm bolady.

Kádimgi vandellıa nemese kandırý

Syrtqy kórinisi óte qarapaıym, ári jyrtqyshtarǵa tán bolmaǵanymen, jergilikti halyqty úrkitetin bul kishigirim parazıttik jaıyndar nesep joly arqyly sýdaǵy adamnyń denesine kirip, ıneleri arqyly ustalynyp, shyqpaı qoıady.

Elektrli jylanbalyqtar

Qýaty 600 vóltke deıin jetetin elektrli razrádtardy shyǵara alatyn qabiletke ıe 2 metrlik qubyjyqtar adam úshin óte qaýipti bolyp tabylady. Sebebi bul qýat kádimgi amerıkandyq rozetkadaǵydan 5 ese kóp bolǵandyqtan, adamdy ǵana emes, atty da jerge túsiretin kúshke ıe. Eger olar elektrlik razrádpen birneshe ret ursa, adamnyń tynys joly tarylyp, esinen tańyp, sýǵa batýy múmkin.

Kádimgi pıranálar

Amazonkanyń eń qaýipti jyrtqyshy bolyp sanalatyn kádimgi pıraná kez kelgen adamnyń boıynda úreı týdyrary anyq. Gollıvýd fılmderinde jıi kezdesetin bul jyrtqyshtar, negizinen, jemtik jeıdi. Biraq olar tiri aǵzalarmen de qorektengendikten, eki jaǵynyń arasyndaǵy tistegen etin esh shyǵarmaıdy.

Skýmbrıa tárizdes gıdrolık

Uzyndyǵy 1 metr bolatyn gıdrolıkterdi qansorǵysh balyqtar dep te ataıdy. Bul balyqtardyń tómengi jaǵynda uzyndyǵy 15 santımetrge deıin ósetin 2 ótkir azýy bar. Azýlaryn olar shabýyl jasaǵan tirshilik ıesine qadalý úshin qoldanady eken. Azý tisterimen ózderin zaqymdap almaýlary úshin olardyń ústińgi jaqtarynda arnaıy tesikteri bar.

Quba paký

Adamnyń tisterine uqsas tisterge ıe bul balyqtar pıranálar tektes iri balyq bolyp sanalady. Alaıda pıranálarǵa qaraǵanda, bul balyqtar jemister men jańǵaqtardy da jeıdi eken. Quba pakýdyń bir ereksheligi olar aǵashtan túsken jańǵaq pen er adamdardyń syrtqy jynys aǵzalaryn ajyrata almaıdy, sol sebepti de adamdar úshin óte qaýipti jyrtqyshtar qataryna enedi.

Brazılıalyq kámshat

Uzyndyǵy 2 metrge deıin ósetin brazılıalyq kámshattar, negizinen, balyqtar men teńiz shaıandaryn jeıdi. Qorektený maqsatynda toptasyp shabýyldaýmen erekshelenetin kámshattar ózderinen anaǵurlym iri anakondalar men kaımandardy da jegeni belgili bolǵandyqtan, olardy «ózen qasqyrlary» dep atap ketken.

---