Ana tilim - ardaǵym
Synyptan tys shara "Ana tilim - ardaǵym"
Maqsaty:
1. Oqýshylardy óz ana tiliniń qadir - qasıetin bilip, óz ana tiliniń kórkemdigin sezinip, sóz qudiretin túsinip, onyń adam ómirindegi mańyzyn uǵýǵa úıretý.
2. Til áýezdiligin, kórkemdigin, baılyǵyn, sheshendigin kórsetetin naqyl sózder, maqal - mátelder arqyly oqýshy dúnıetanymyn, oı órisin damytý.
3. Til tazalyǵyn saqtaý, mádenıetti sóıleý, sheshendik ónerdi oqýshy boıyna sińire otyra, ana tiline súıispenshiligin qalyptastyrý, memlekettik til mártebesin kóterýge atsalysýǵa shaqyrý.
Kórnekiligi: Naqyl sózder, beketter, top attary jazylǵan plakattar, «Ana tili – rýhanı damý negizi» kitap kórmesi, upaı beretin taıaqshalar, madaqtaý qaǵazdary, Microsoft Pover Point programmasynda bezendirilgen prezentasıa.
1 - júrgizýshi: Súıemin týǵan tildi – anam tilin,
Besikte jatqanymda - aq bergen bilim.
Shyr etip jerge túsken mınýtymnan
Qulaǵyma sińirgen tanys únim.
Eń birinshi sol tilmen syrtqa shyqty,
Súıgenim, súısingenim, jek kórgenim.
S. Toraıǵyrov.
2 - júrgizýshi: Týǵan tilim - babam tili - óz tilim,
Týǵan tilim - anam tili - óz tilim.
Týǵan tilim - dalam tili - óz tilim,
Týǵan tilim - adam tili - óz tilim.
Týǵan tilde syry tereń janym bar,
Týǵan tilde ánim menen sánim bar.
Týǵan tilim til bolýdan qalsa eger
Júregimdi sýyryp - aq alyńdar.
D. Ábilev.
1 - júrgizýshi: Taǵdyryńdy tamyrsyzdyq indetinen qalqala,
Mazmun joqta mazmunsyzdyq shyǵa keler ortaǵa.
Ár adamda óz anasynan basqa da,
Ǵumyryna eter máńgi astana,
Demep júrer, jebep júrer arqada,
Bolý kerek qudiretti tórt ana:
Týǵan jeri - túp qazyǵy, aıbyny,
Týǵan tili - máńgi ónege aıdyny,
Jan baılyǵy, salt - dástúri - tiregi,
Qadamyna shýaq shashar únemi.
Jáne týǵan tarıhy.
M. Shahanov.
2 - júrgizýshi: Tilim meniń!
Uly Abaı, Muhtardaı pirim meniń.
Tunyǵym, rýhanı jan azyǵym
Ol búlinse, meniń de búlingenim.
Ana tilim, týǵan tilim, bal tilim
Sen arqyly dúnıe tanyp talpyndym.
Sen arqyly álemge aıan bar isim
Sen ómirde taýsylmaıtyn altynym.
Sh. Aıtmatov.
Muǵalimniń sózi: Qurmetti oqýshylar, búgin biz 2 top: «Tapqyrlar», «Zerekter» Qazaq tili eline sapar shegemiz. Aldymyzdan kóp beketter kezdesedi. Ondaǵy tapsyrmalardy oryndaǵan top músheleri «Qazaq tili eliniń qurmetti azamaty» ataǵyn jeńip alady.
Ádil qazylar alqasyn saılaý.
1. «Qaıyrly tań» beketi Eki toptyń sálemdesýi. Tanysý.
2. «Úmit» beketi. Maqal - mátelderdi jalǵastyr:
Sheshenniń tili...
Bal tamǵan tilden...
Aqyl kórki...
Ana súti...
Jaqsy sóz...
Jaqsyǵa sóz ilesedi...
Tilin bilmegen...
Aıaqqa kisen salýǵa bolar...
3. «Qaırat» beketi. Qyzyqty gramatıka.
A) Myna sózderdiń ishinen dıalekt sózderdi kórset: doǵa, jáshik, qamyt, sultan, pıala, nán, zeınetker.
Á) Qaı shylaýlar defıs (-) arqyly jazylady?
- men,- jáne,- aý,- da,- mys,- aq,- pen,- dy.
B) Ursý, zekirý sózderiniń sınonımi.
V) Myna sýretke turaqty sóz tirkesin jaz. (betine oty shyǵý, kóz qorqaq, qol batyr, oıynnan ot shyǵý, ıt ólgen jer)
G) Tildik bólshekterdi úlkennen kishisine qaraı retimen jaz: tekst, býyn, dybys, sóz tirkesi, sóz, sóılem.
D) Ázil suraqtar:
Aınaǵa qaı kezde ókpeleýge bolmaıdy?
Qorqaq neden qorqady?
Taýyq tús kóre me?
Qarǵystyń eń jamany ne?
Tastyń jeńili bola ma?
Aýyz ben qoldy qandaı jerde tyıý kerek?
Qandaı kilt aspanda bolady?
4. «Ǵalym» beketi. Test suraqtary.
1. Til týraly Zań qashan qabyldandy?
A) 1987j. 17 qarasha
V) 1989j. 22 qyrkúıek
S) 1990j. 13 maýsym
D) 1992j. 15 qazan
E) 1991j. 17 qyrkúıek
2. Til biliminiń negizin salǵan kim?
A) Sh. Ýálıhanov
V) M. Jumabaev
S) A. Baıtursynov
D) Y. Altynsarın
E) A. Qunanbaev
3. Qazaq tili qaı tilder tobyna jatady?
A) hındı
V) arab
S) portýgal
D) ıspan
E) túrki
4. «Ana tiliń - aryń bul, uıatyń bop tur bette» degen óleń joldarynyń avtory kim?
A) Q. Myrzalıev
V) Á. Tájibaev
S) S. Toraıǵyrov
D) M. Shahanov
E) M. Maqataev
5. Aqparat quraldarynyń tili qaı stılge jatady?
A) pýblısısıkalyq
V) kórkem ádebıet
S) aýyzeki sóıleý
D) resmı
E) ǵylymı
5. «Arman» beketi
Turaqty sóz tirkesteriniń mánin ash:
Qas pen kózdiń arasynda (lezde)
Qara qyldy qaq jarý ( ádil)
Tóbe shashy tik turdy (shoshydy)
Taıǵa tańba basqandaı (anyq)
Aýzyna qum quıyldy (úndemeý)
Kózge túrtse kórgisiz (qarańǵy)
Tonnyń ishki baýyndaı (tatý)
Bet monshaǵy úzilý (uıalý)
Jarǵaq qulaǵy jastyqqa tımeı (mazasyzdaný)
Kún tıgizbeı ósirgen (mápeleý)
6. «Daryn» beketi Shyǵarmashylyq. Óleń, áńgime qurastyrý.
«Eń qymbat qazyna»
7. « Sheshen» beketi.
« Jeke bir adam ult tilin jasaı almaıdy. Til – búkil halyqtyń ıgiligi, halyqpen birge jasap, birge damıdy.
Ana tilin jaqsy bilmeıinshe saýatty sóılep, saýatty jazyp, til baılyǵyn mol qoldanbaıynsha, shyn mánindegi mádenıetti adam atanýǵa bolmaıdy». S. Negımov pikiri. Sondyqtan...
(Jalǵastyrý...)
Ádil qazylar alqasyna sóz, toptardy madaqtaý.
Qorytyndy:
1 - júrgizýshi: Til - qasıetti, qudiretti, kıeli. Bul qasıetter boıǵa ananyń aq sútimen darıdy. Til óshpeıdi, qandaı qıyndyqta da til óz urpaǵynyń qanyna, janyna óz uryǵyn egip, ómirsheń kúı keshe beredi.
2 - júrgizýshi: Týǵan tilim – tirligimniń aıǵaǵy,
Tilim barda aıtylar syr oıdaǵy.
Ósse tilim men de birge ósemin,
Óshse tilim men de birge óshemin.
Á. Tájibaev.
Ekeýi birge qosyla: Kirshiksiz qardaı saqtańdar,
Qazaqtyń tilin ǵalamat.
Ana til – arym, ımanym,
Amanat, saǵan, amanat.
M. Álimbaev.
Jýmabekova Bıbıgýl Toleshovna
Maqsaty:
1. Oqýshylardy óz ana tiliniń qadir - qasıetin bilip, óz ana tiliniń kórkemdigin sezinip, sóz qudiretin túsinip, onyń adam ómirindegi mańyzyn uǵýǵa úıretý.
2. Til áýezdiligin, kórkemdigin, baılyǵyn, sheshendigin kórsetetin naqyl sózder, maqal - mátelder arqyly oqýshy dúnıetanymyn, oı órisin damytý.
3. Til tazalyǵyn saqtaý, mádenıetti sóıleý, sheshendik ónerdi oqýshy boıyna sińire otyra, ana tiline súıispenshiligin qalyptastyrý, memlekettik til mártebesin kóterýge atsalysýǵa shaqyrý.
Kórnekiligi: Naqyl sózder, beketter, top attary jazylǵan plakattar, «Ana tili – rýhanı damý negizi» kitap kórmesi, upaı beretin taıaqshalar, madaqtaý qaǵazdary, Microsoft Pover Point programmasynda bezendirilgen prezentasıa.
1 - júrgizýshi: Súıemin týǵan tildi – anam tilin,
Besikte jatqanymda - aq bergen bilim.
Shyr etip jerge túsken mınýtymnan
Qulaǵyma sińirgen tanys únim.
Eń birinshi sol tilmen syrtqa shyqty,
Súıgenim, súısingenim, jek kórgenim.
S. Toraıǵyrov.
2 - júrgizýshi: Týǵan tilim - babam tili - óz tilim,
Týǵan tilim - anam tili - óz tilim.
Týǵan tilim - dalam tili - óz tilim,
Týǵan tilim - adam tili - óz tilim.
Týǵan tilde syry tereń janym bar,
Týǵan tilde ánim menen sánim bar.
Týǵan tilim til bolýdan qalsa eger
Júregimdi sýyryp - aq alyńdar.
D. Ábilev.
1 - júrgizýshi: Taǵdyryńdy tamyrsyzdyq indetinen qalqala,
Mazmun joqta mazmunsyzdyq shyǵa keler ortaǵa.
Ár adamda óz anasynan basqa da,
Ǵumyryna eter máńgi astana,
Demep júrer, jebep júrer arqada,
Bolý kerek qudiretti tórt ana:
Týǵan jeri - túp qazyǵy, aıbyny,
Týǵan tili - máńgi ónege aıdyny,
Jan baılyǵy, salt - dástúri - tiregi,
Qadamyna shýaq shashar únemi.
Jáne týǵan tarıhy.
M. Shahanov.
2 - júrgizýshi: Tilim meniń!
Uly Abaı, Muhtardaı pirim meniń.
Tunyǵym, rýhanı jan azyǵym
Ol búlinse, meniń de búlingenim.
Ana tilim, týǵan tilim, bal tilim
Sen arqyly dúnıe tanyp talpyndym.
Sen arqyly álemge aıan bar isim
Sen ómirde taýsylmaıtyn altynym.
Sh. Aıtmatov.
Muǵalimniń sózi: Qurmetti oqýshylar, búgin biz 2 top: «Tapqyrlar», «Zerekter» Qazaq tili eline sapar shegemiz. Aldymyzdan kóp beketter kezdesedi. Ondaǵy tapsyrmalardy oryndaǵan top músheleri «Qazaq tili eliniń qurmetti azamaty» ataǵyn jeńip alady.
Ádil qazylar alqasyn saılaý.
1. «Qaıyrly tań» beketi Eki toptyń sálemdesýi. Tanysý.
2. «Úmit» beketi. Maqal - mátelderdi jalǵastyr:
Sheshenniń tili...
Bal tamǵan tilden...
Aqyl kórki...
Ana súti...
Jaqsy sóz...
Jaqsyǵa sóz ilesedi...
Tilin bilmegen...
Aıaqqa kisen salýǵa bolar...
3. «Qaırat» beketi. Qyzyqty gramatıka.
A) Myna sózderdiń ishinen dıalekt sózderdi kórset: doǵa, jáshik, qamyt, sultan, pıala, nán, zeınetker.
Á) Qaı shylaýlar defıs (-) arqyly jazylady?
- men,- jáne,- aý,- da,- mys,- aq,- pen,- dy.
B) Ursý, zekirý sózderiniń sınonımi.
V) Myna sýretke turaqty sóz tirkesin jaz. (betine oty shyǵý, kóz qorqaq, qol batyr, oıynnan ot shyǵý, ıt ólgen jer)
G) Tildik bólshekterdi úlkennen kishisine qaraı retimen jaz: tekst, býyn, dybys, sóz tirkesi, sóz, sóılem.
D) Ázil suraqtar:
Aınaǵa qaı kezde ókpeleýge bolmaıdy?
Qorqaq neden qorqady?
Taýyq tús kóre me?
Qarǵystyń eń jamany ne?
Tastyń jeńili bola ma?
Aýyz ben qoldy qandaı jerde tyıý kerek?
Qandaı kilt aspanda bolady?
4. «Ǵalym» beketi. Test suraqtary.
1. Til týraly Zań qashan qabyldandy?
A) 1987j. 17 qarasha
V) 1989j. 22 qyrkúıek
S) 1990j. 13 maýsym
D) 1992j. 15 qazan
E) 1991j. 17 qyrkúıek
2. Til biliminiń negizin salǵan kim?
A) Sh. Ýálıhanov
V) M. Jumabaev
S) A. Baıtursynov
D) Y. Altynsarın
E) A. Qunanbaev
3. Qazaq tili qaı tilder tobyna jatady?
A) hındı
V) arab
S) portýgal
D) ıspan
E) túrki
4. «Ana tiliń - aryń bul, uıatyń bop tur bette» degen óleń joldarynyń avtory kim?
A) Q. Myrzalıev
V) Á. Tájibaev
S) S. Toraıǵyrov
D) M. Shahanov
E) M. Maqataev
5. Aqparat quraldarynyń tili qaı stılge jatady?
A) pýblısısıkalyq
V) kórkem ádebıet
S) aýyzeki sóıleý
D) resmı
E) ǵylymı
5. «Arman» beketi
Turaqty sóz tirkesteriniń mánin ash:
Qas pen kózdiń arasynda (lezde)
Qara qyldy qaq jarý ( ádil)
Tóbe shashy tik turdy (shoshydy)
Taıǵa tańba basqandaı (anyq)
Aýzyna qum quıyldy (úndemeý)
Kózge túrtse kórgisiz (qarańǵy)
Tonnyń ishki baýyndaı (tatý)
Bet monshaǵy úzilý (uıalý)
Jarǵaq qulaǵy jastyqqa tımeı (mazasyzdaný)
Kún tıgizbeı ósirgen (mápeleý)
6. «Daryn» beketi Shyǵarmashylyq. Óleń, áńgime qurastyrý.
«Eń qymbat qazyna»
7. « Sheshen» beketi.
« Jeke bir adam ult tilin jasaı almaıdy. Til – búkil halyqtyń ıgiligi, halyqpen birge jasap, birge damıdy.
Ana tilin jaqsy bilmeıinshe saýatty sóılep, saýatty jazyp, til baılyǵyn mol qoldanbaıynsha, shyn mánindegi mádenıetti adam atanýǵa bolmaıdy». S. Negımov pikiri. Sondyqtan...
(Jalǵastyrý...)
Ádil qazylar alqasyna sóz, toptardy madaqtaý.
Qorytyndy:
1 - júrgizýshi: Til - qasıetti, qudiretti, kıeli. Bul qasıetter boıǵa ananyń aq sútimen darıdy. Til óshpeıdi, qandaı qıyndyqta da til óz urpaǵynyń qanyna, janyna óz uryǵyn egip, ómirsheń kúı keshe beredi.
2 - júrgizýshi: Týǵan tilim – tirligimniń aıǵaǵy,
Tilim barda aıtylar syr oıdaǵy.
Ósse tilim men de birge ósemin,
Óshse tilim men de birge óshemin.
Á. Tájibaev.
Ekeýi birge qosyla: Kirshiksiz qardaı saqtańdar,
Qazaqtyń tilin ǵalamat.
Ana til – arym, ımanym,
Amanat, saǵan, amanat.
M. Álimbaev.
Jýmabekova Bıbıgýl Toleshovna
You Might Also Like
