Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 apta buryn)
Aqparattandyrý tehnologıasynyń paıdasy jáne zıany
Jospar:
1. Kirispe sóz
2. Kompúterdiń paıdasy jáne zıany jaıynda
3. Ǵalamtordyń paıdasy jáne bala densaýlyǵyna zıany týraly
4. Uıaly telefondy qoldaný
6. Qorytyndy

HHİ ǵasyrdyń bastap elimiz jahandyq aqparattandyrý prosesine belsene kirisip ketti. Búginde Qazaqstan qoǵamynda bilimdi aqparattandyrý isi qarqyndy júrip jatyr. Kompúterdi jáne basqa da aqparattyq tehnologıalardy paıdalaný daǵdysyn meńgerý qazirgi ómirdiń ajyramas bóligi bolyp tur. Keshegi Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýyndaǵy aldyńǵy baǵyttarynyń biri - aqparattyq tehnologıalar salasy qoǵamnyń barlyq salalaryna etene enip, kompúterlik saýattylyq 2012 jyly 60%-ǵa deıin ósýi kerektigin atap ótti. Qazir adamdar qyzmet ornynda da, úıde de kompútermen jumys isteı beredi. Onyń ómirimizge, keńinen engeni sonshalyqty, bala bitken oıynshyqpen emes, kompútermen oınap, óziniń ómirtanymyn ǵalamtordaǵy jeli ishinde qalyptastyrady.

Jasóspirim balalar kompúter aldynda qansha ýaqyt otyrý qajet, adamǵa kompúterdiń qandaı zıandy áseri bar?
Kompútere 1 - 2 saǵattan artyq otyrmaıdy. Jumys barysynda múmkindiginshe, 5 - 10 mınýt úzilis jasap turady.
Klavıatýradaǵy tómen dıapazonnan taraıtyn elektromagnıttik sáýleler saýsaq arqyly aǵzaǵa áser etetin kórinedi. Nátıjesinde, kompútermen kóp jumys istegen adam júıke aýrýyna ushyraıdy. Jáne de kompúterdiń aldynda kóp otyrǵandar saýsaq aýrýlaryna da shaldyǵady.

Kompúterlik syrqat belgiler:
1. Kózdiń kórý qabiletiniń nasharlaýy.
2. Bastyń jelke tusynyń (qaraqusynyń), moıyn men ıyq, jaýyryn, bilektiń aýyrýy. Kórý qabiletiniń nasharlaýy onyń buldyrap, anyq kórmeýi, ózine túsken salmaqtan kúıgen tárizdi ashyp, qyzarýy
Kompúterdiń paıdasy qandaı?
1. Baılanysqa kirý. Ǵalamtor - baılanysqa kirýdiń jańa bir túri.
2. Keńinen jaıylý. Ǵalamtor qyzmetin paıdalanýshylar sanynyń ýaqyt ótken saıyn ósýi.
3. Qatysý. Ǵalamtor adamdy maǵlumattardyń qaınar kózimen tikeleı qarym - qatynasqa túsire alady.
4. Baılanystyń jeńildigi. Elektrondyq poshta - álemdegi baılanysý joldarynyń eń arzany, ári eń jyldam túri.
5. Tasymaldaý isiniń jeńildigi. Maǵlumattar men is - qaǵazdardy saqtaýdyń jeńildigi.

Kompúterdi durys ornalastyrý
1. Monıtor ekrany kózden 50, tipti 70 santımetr qashyqtyqta turýǵa tıis.
2. Ekrannyń joǵarǵy bóligi kózdiń tusynan tómendeý turǵany jón.
3. Jumys jasaıtyn jerde birneshe kompúter bolsa, ara qashyqtyǵy 1 metrdeı bolsyn.
4. Múmkindiginshe, kompúterdiń artynyń qabyrǵaǵa qarap turǵany durys.
5. Kompúter turǵan bólmede shań bolmaýy qajet. Shań - óte zıandy.
6. Kompúter turǵan bólmeniń aýasyn tazalap turady, kompúterdiń janyna sý quıylǵan ydys qoıady.
Úzilis kezinde kózge jattyǵýlar jasaıdy: kózdi joǵary - tómen, ońǵa - solǵa, aınaldyra qozǵaltady, alysqa kóz jiberedi, terezege qaraıdy, sonan soń kózdi jaqyn mańaıǵa qaraýǵa baǵyttaıdy.
8. Kompúterlik kórý qabiletiniń sındromdaryn joıý úshin ekran betine túsip turatyn sáýleli shaǵylysý daqtaryn joıady. Mundaı sáýleli shaǵylysý daqtary joǵaryda, artta ornalasqan lústradan, terezeden túsken jaryqtan, ústel ústine arnalǵan shamnan túsýi múmkin. Sol sebepti, monıtordy sóndirip, ekran betiniń shaǵylyspaı, qalypty jaǵdaıda turǵan - turmaǵanyn tekserip alady. Eger sáýleli shaǵylysý daqtary baıqalsa, ekran aldyna aına qoıyp, onyń qaıdan túsip turǵandyǵyn anyqtaıdy.

1. Balańyzdyń ǵalamtorda qansha ýaqyt otyrǵanyn qadaǵalaı alasyz ba?
2. Ǵalamtorǵa jıi júginesiz be?
3. Ǵalamtordyń bala densaýlyǵyna zıany?

Eń aldymen, balanyń kórý qabileti tómendeıdi, sebebi, bulshyq etteri qataımaǵan jasóspirimniń kózderi sharshaıdy.
Kompúter aldynda kóp otyrý jas baldyrǵannyń omyrtqa súıegin zaqymdaıdy. Qozǵalyssyz otyrý, qolmen ǵana biryńǵaı jumys isteý, sodan aǵzaǵa salmaq túsýi balanyń júıke qyzmetin buzyp, moınyna tuz ben sýyqtyń jınalýyna (osteohondroz) áser etedi.
Jambas súıektiń únemi qozǵalyssyz qalýy qabynýy (prostatıt) men toq ishektegi tamyrdyń keńeıýi (gemoroı) aýrýyna ushyratady.
Mı qyzmetine de keri áser etedi, oılaý qabiletiniń tómendeıdi, kóńil bólý men este saqtaýdyń kemıdi, bas aýrýy men uıqysyzdyq, kóńil kúıdiń qulazýy jıi baıqalady.
Gormonaldyq tepe - teńdikti buzady, ımýnıtetti nasharlaıdy.
Ár túrli qumar oıyndary, zıandy baǵdarlamalardyń kóptigi. Alaıaqtar men hakerler jastardy ǵalamtorǵa táýeldi etip, bulyńǵyr qarym - qatynas, jynystyq baılanys jasaýǵa shaqyryp, vırtýaldy álemge qyzyqtyryp, aqyl - oıy áli qalyptaspaǵan ul - qyzdarymyzdy eliktirip, esinen aıyrady.

Ǵalamtordyń paıdasy
Shyǵarmashylyq qabiletin damytýǵa aıqyn múmkindikter beredi.
Tanymdyq is - áreketteri kúsheıip, ózindik jumystardy tez oryndaý múmkindikteri artady.
Elektrondy oqýlyq arqyly oqýshy kóptegen qosymsha materıal ala alady, osy alǵan málimetterin kompúterden kórgendikten esinde jaqsy saqtaıdy, óz betinshe jumys jasaý qabileti qalyptasady.

Uıaly telefondy mektepte ustaýdyń qajeti bar ma?
Uıaly telefondy mektep ishinde qoldaný erejesi
Jalpy ereje
1. Uıaly telefon oqýshynyń óz menshikti zaty bolyp tabylady.
2. Oqýshylardyń menshikti zattaryn mektep ákimshiligi óz jaýapkershiligine almaıdy.
3. Uıaly telefondy sabaq ústinde kedergi jasamaýyn qadaǵalaý.
Sabaq kezinde
1. Sabaq ústinde uıaly telefondy mindetti túrde óshirip nemese dybysyn basyp qoıý qajet.
2. Sabaq kezinde oqýshylar uıaly telefondy aqparat almasýǵa, kálkýlátor, fotoaparat nemese vıdıokamera retinde qoldanýǵa tıym salý.
3. Oqýshylarǵa mektep ishinde naýshnıktermen jáne pleıermen júrýge tıym salý.
4. Uıaly telefon parta ústinde, oqýshylardyń qoldarynda jáne ashyq jerlerde turýyna tıym salynady.
5. Muǵalim sabaq kezinde oqýshydan uıaly telefondy óz jaýapkershiligine alýǵa, ony saqtaýǵa quqyǵy joq.
Úzilis kezinde
1. Oqýshyǵa qaýipsizdik maqsatynda uıaly telefonyn qaraýsyz qaldyrmaýy eskertilsin.
2. Oqýshy uıaly telefonyn qajetti shuǵyl jaǵdaıda ǵana qoldanýǵa ruqsat etiledi.
3. Mekteptegi qatań tártipti saqtaý maqsatynda muǵalim oqýshydan uıaly telefon men pleıerdi ala alady, tek ata - anasy nemese onyń ornyn aýystyratyn adamdar mindetti túrde habardar bolýy tıis
Uıaly telefonnyń qandaı zıany bar?

Ǵalamtor men uıaly telefondaǵy agenttiń bala psıhıkasyna áseri
Búginde «mail. ru» qyzmetine júginbeıtin adam az. Ásirese jastar arasynda «agentshilerdiń» qatary kún sanap kóbeıip keledi. «Mail. ru» kompanıasynyń derekterine júginsek, «m - agent» qyzmetin aıyna 9 mıllıon adam paıdalanady, al oǵan bir ýaqytta 2 mıllıonnan asa adam qosylady eken. Kompúterdi bylaı qoıyp, endi qalta telefonyna enip alǵan bul baılanys jelisiniń tıimdiligi aıtpasa da túsinikti. Biraq onyń zıany joq dep aıta alamyz ba? «Agentte» saǵattap otyratyn adamdardyń densaýlyǵynda qandaı ózgerister bolýy múmkin?
* Internet - táýeldilik» uǵymy 1990 jyly paıda boldy. Mamandar táýeldiliktiń bul túrin tehnıkalyq quraldardyń negizindegi spesıfıkalyq – emosıonaldy «narkomanıaǵa» jatqyzady
* Reseı psıhologtarynyń málimetteri boıynsha kompúterlik oıyn oınaıtyn adamdardyń 10 - 14% oǵan táýeldi bolady eken. Bul táýeldilik kez – kelgen shaqta paıda bolýy múmkin, alaıda jasóspirimder oǵan álde qaıda beıimdirek bolyp tabylady. Sebebi jasóspirimder dara erekshelikterine sáıkes, kez kelgen jaǵdaıǵa tez beıimdelgish bolyp keledi. Biraq jasóspirim qandaı da bolmasyn is - áreketke túrtki arqyly barady, ıaǵnı onyń belgili bir is - áreketke barýyna ózindik motıv áser etedi.
* Internet – táýeldiliginiń qalyptasýy birtindep júredi.
Berilgen táýeldiliktiń qalyptasýynyń kezeńderin bólip kórsetýge bolady:
* 1. Jeńil qyzyǵýshylyq kezeńi.
* 2. Qyzyǵýshylyq kezeńi.
3. Táýeldilik kezeńi.
4. Qushtarlyq kezeńi.
* Ǵalamtor men uıaly telefondaǵy agentke táýeldiliktiń aparatyn joly:
* Zorlyq - zombylyq
* Qylmys
* Jynystyq buzylý
* Dinshildik
* Sýısıd
* Júıke júıesiniń tozýy
* Ártúrli aýrýlar (densaýlyqqa zıany)

Ǵalamtordyń zıanynan saqtandyrý
* Jastardy ǵalamtordyń zıanynan saqtandyrý úshin kez kelgen ata - ana balasyna ony paıdalanýdyń sharttaryn aıtyp túsindirýge, ondaǵy aqparattardyń únemi shyndyqqa janaspaıtynyn, oǵan syn kózimen qaraý qajettigin, ol aqparattardy kitaptaǵy, ensıklopedıadaǵy resmı gazet - jýrnaldardaǵy aqparattarmen salystyryp, qabyldaý kerektigin eskertýge tıis. Jáne de ǵalamtordaǵy zorlyq - zombylyqqa, qylmysqa, jynystyq buzylýǵa tárbıeleıtin baǵdarlamalardan, dinshildik, násilshildik týraly aqparattardan saqtandyrý – ata-analar men ustazdardyń da negizgi mindetteriniń biri.
* Osy oraıda este bolatyn bir jaǵdaı, on jasqa deıingi balalar ata - anasy ruqsat bergen saıttarǵa ǵana enýge tıis. Bul aqparattyq tehnologıalar mamandarynyń, dárigerlerdiń talaby Eń bastysy, kámeletke jasy tolmaǵan balalardyń elektrondy poshtasyna enýge ata - anasynyń múmkindigi bolýǵa tıis. Ol eń birinshi, sol balanyń qaýipsizdigi, baqytty bolashaǵy úshin qajet. Ásirese, balalar on tórt jasqa tolǵanynda óz - ózimen bolyp, oqshaýlana bastaǵanynda, ata - anasy olardyń beımálim adamdarmen ǵalamtor arqyly tanysýyna jol bermeýge mindetti.
* Mamandardyń aqyl - keńesine qulaq assaq, ǵalamtor balalarǵa qaýipsiz bolsyn desek, ony únemi jańa baǵdarlamalarmen jabdyqtap, spamfıltr ornatýymyz, qaýipsizdik týraly aqparattardy bilip otyrýymyz kerek. Balamyzdyń ǵalamtordaǵy kompúterlik oıyndarǵa táýeldiligin tekserip, sol boıynsha tıisti sharalar qoldanyp otyrýymyz da – ata - analyq paryzymyz.
* Oqýshylardyń jalpy jurtshylyqtyń aqparattyq tehnologıasymen baılanysýy jyldan - jylǵa artyp keledi. Internet arqyly kóptegen málimetter alady, bilimin tolyqtyrady.
Elektrondyq oqýlyqtar men ınteraktıvti taqtany óz dárejesinde qoldanýdy úırengen oqýshylar zertteýge qushtar, dúnıeni az ýaqytta tanyp biletin, baılanys týraly jetkilikti meńgergen tehnologıa salasynyń bilgiri bolady.
* Munyń bári bizdiń órkenıetti damytýymyzdyń, álemdik aqparatty paıdalaný múmkindiligimizdiń mol ekendigin kórsetedi
* Oqýshylardyń jalpy jurtshylyqtyń aqparattyq tehnologıasymen baılanysýy jyldan - jylǵa artyp keledi. Internet arqyly kóptegen málimetter alady, bilimin tolyqtyrady.
Elektrondyq oqýlyqtar men ınteraktıvti taqtany óz dárejesinde qoldanýdy úırengen oqýshylar zertteýge qushtar, dúnıeni az ýaqytta tanyp biletin, baılanys týraly jetkilikti meńgergen tehnologıa salasynyń bilgiri bolady
* Munyń bári bizdiń órkenıetti damytýymyzdyń, álemdik aqparatty paıdalaný múmkindiligimizdiń mol ekendigin kórsetedi

Qyzylorda oblysy,
Qazaly aýdandyq balalar áýez mektebi
İzmahanova Quralaı Elamanqyzy
«fortepıano» klasynyń oqytýshysy

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama