InfoHub Logo

Aqparattyq tehnologıa arqyly ınteraktıvtik taqtany qoldanyp oqýshylardyń tanym belsendiligin arttyrý

Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly Zańynda: «Bilim berý júıesiniń basty mindetteriniń biri – bilim berý baǵdarlaalaryn meńgerý úshin jaǵdaılar jasaý kerek»-dep kórsetilgen. Solardyń biri bilim berýdi aqparattandyrý barysynda dıdaktıkalyq jáne oqytý quraly bolyp kompúter sanalady. Sondyqtan kez kelgen bilim berý salasynda mýltımedıalyq elektrondyq oqytý quraldary barlyq pánderdi oqytýǵa paıdalanady. Qazirgi ýaqytta gýmanıtarlyq baǵytta-ǵylymı bilim berýde sabaq barysynda ınteraktıvti quraldyrdy qoldanýda. Interaktıvti quraldardyń kómegimen muǵalimniń, oqýshynyń shyǵarmashylyqpen jumys isteýine jol ashylyp otyr.

Bilim berýdegi ınteraktıvti tehnologıa-mundaǵy ınteraktıvti sózi-inter (birlesý), act (áreket jasaý) uǵymyn bildiredi, sabaq barysynda oqýshynyń toppen jumys jasaýǵa qatyspaýy múmkin emes, birin-biri tolyqtyratyn, sabaq barysynda barlyq oqýshylardyń qatysýyn uıymdastyratyn oqytý barysy.

Interaktıvti taqta (IT) - bul kompúterdiń qosymsha qurylǵylarynyń biri jáne dáris berýshige nemese baıandamashyǵa eki túrli quraldardy biriktiretin: aqparattyń keskini men qarapaıym marker taqtasyn biriktiretin qural. Búgingi kúni birneshe IT túrleri bar.

Baǵdarlamalyq-tehnıkalyq keshenniń quramyna kiretin ınteraktıvtik taqtany oqytýshyǵa sabaqta qyzyqty jáne dınamıkalyq túrde mýltımedıalyq quraldar kómegimen oqýshylardyń qyzyǵýshylyqtaryn týdyratyndaı oqýǵa múmkindik beretin vızýaldy qor dep te ataýǵa bolady. Sabaqty túsindirý barysynda muǵalim taqta aldynda turyp, bir mezette mátindik, aýdıo, beıne qujattardy DVD, CD-ROM jáne Internet resýrstaryn qoldana alady. Bul kezde muǵalim qosymshany iske qosý, CD-ROM, Web-túıin mazmunyn qarastyrý, aqparat saqtaý, belgili jasaý tyshqandy aýystyratyn arnaıy qalam arqyly jazýlar jazý jáne t.b. áreketterdi jeńil oryndaı alady.

 

Interaktıvti quraldardy sabaqqa paıdalanǵanda dıdaktıkalyq birneshe máselelerdi sheshýge kómektesedi:

- Pán boıynsha bazalyq bilimdi meńgerý;

- alǵan bilimdi júıeleý;

- ózin-ózi baqylaý daǵdylaryn qalyptastyrý;

- jalpy oqýǵa degen yntasyn arttyrý;

- oqýshylarǵa oqý materıaldarymen ózdiginen jumys istegende ádistemelik kómek berý.

 

Bul tehnologıany oqý materıalyn habarlaý jáne oqýshylardyń aqparatty meńgerýin uıymdastyrý arqyly, kózben kórý jadyn iske qosqanda arta túsetin qabyldaý múmkindikterimen qamtamasyz etetin ádis dep qaraýǵa bolady.

Oqýshylardyń  kópshiligi estigenniń 5% jáne kórgenniń 20% este saqtaıtyny belgili. Aýdıo jáne vıdeoaqparatty bir mezgilde qoldaný este saqtaýdy 40-50% deıin arttyrady.

Qazirgi kezde sabaqqa daıyndalý barysynda muǵalim sabaq mazmuny oqýshylar úshin tanymdylyǵy jaǵynan qyzyqty, ári jańasha ótýi úshin óziniń baǵaly ýaqytyn qajetti materıaldy izdeý men júıeleýge jumsaıdy.

Elbasy atap kórsetkendeı «Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet». Jas urpaqqa bilim berý jolynda aqparattyq tehnologıany oqý úrdisine ońtaılandyrý men tıimdiligin arttyrýdyń mańyzy zor.

 

Bilim berýdiń aqparattandyrý prosesi pán muǵalimderine jańa aqparattyq tehnologıany jan-jaqty paıdalaný salasyna úlken talap qoıady.

- oqýshynyń daıyndyq deńgeıin, yntasyn jáne qabyldaý jyldamdylyǵyn eskerý arqyly jańa materıaldardy meńgerýge baılanysty oqytýdy uıymdastyrý jáne oqytý prosesine ınteraktıvti qurylǵylardyń múmkindikterin paıdalaný;

- oqytýdyń jańa ádisteri men formalaryn (problemalyq, uıymdastyrýshylyq is-áreketin kompúterlik oıyndar jáne t.b.) sabaqta jıi qoldaný.

- problemalyq zertteý, analıtıkalyq jáne modeldeý ádisterin qoldaný arqyly klasıkalyq ádisterdi jetildirý;

- jańa aqparattyq tehnologıa quraldaryn (jańa tıpti kompúterler, telekomýnıkasıa, vırtýaldy orta jáne mýltımedıa-tehnologıa, ınteraktıvti qurylǵylar) paıdalaný arqyly oqý prosesiniń materıaldyq- tehnıkalyq bazasyn jetildirý.

 

Sabaq materıaldary qazaq tili  sabaǵynda prezentasıa nemese mátindik aqparat túrinde beriledi. Túsindirý barysynda muǵalim taqtanyń aldynda turyp jasyrýly aqparatty jáne obektilerdi kórsete alady jáne ózgertedi. Sabaqtyń sońynda qoldanylǵan materıaldy este saqtap, qajet jaǵdaıda qaıtalap qoldana alady.

Muǵalim  aldyn-ala daıyndaǵan sabaqty oqýshynyń bilimin, biliktiligin, daǵdysyn baqylaýǵa baǵyttalǵan tapsyrmalardy oryndaýǵa beredi. Sabaqtyń barysynda tapsyrmany oryndaý boıynsha aýyzsha túsindirý júrgiziledi, ınteraktıvti taqtany paıdalanady. Muǵalim oqýshyny taqtaǵa shaqyryp, oǵan jeke tapsyrma beredi, oǵan qalǵandaryn kóńilin bólý úshin baǵyt beredi jáne baqylap otyrady.

Muǵalim aldynǵy sabaqta ótilgen materıaldy ashyp, ótken sabaqty qaıtalaı alady. Mundaı ádisteme sabaqta ekpindi túrde ótkizýge múmkindik beredi.Taqtada jumys istegen muǵalim men oqýshynyń oryndaǵan is-áreketterin este saqtap kelesi sabaqta qoldanýǵa bolady.

Sonymen, ınteraktıvti taqta sabaqqa qatysýshylardyń barlyǵynyń oıyn bir ortaǵa jınaqtap, qajet aqparatty óndeý arqyly jalpylanǵan aqparattyq biliktilikti qalyptastyratyn tıimdi qural bolyp tabylady.

Aldyn-ala daıyndalǵan oqý materıaldary-prezentasıalar, mátindik, grafıkalyq aqparattyq obektiler-sabaqtyń jaqsy ótýin jáne barlyq aqparat túrlerin qoldanýdy qamtamasyz etedi. Sabaqta ýaqytty únemdeý, demonstrasıalyq materıaladar daıarlaý maqsatynda ınteraktıvti taqtany paıdalanǵan tıimdi.

Qazirgi zaman muǵalimmen tek óz pániniń tereń bilgiri bolýy emes, tarıhı tanymdyq, pedagogıkalyq-psıhologıalyq saýattylyq saıası-ekonomıkalyq bilimdilik jáne aqparattyq saýattylyq talap etilýde. Ol zaman talabyna saı bilim berýde jańalyqqa jany qumar, shyǵarmashylyqpen sheber meńgergen jan bolǵanda ǵana biligi men bilimi joǵary jetekshi tulǵa retinde ulaǵatty sanalady.

Orta bilim berý júıesin aqparattandarýdyń negizgi maqsaty-oqýshylardyń aqparattyq mádenıetin qalyptastyrý. Osy maqsatty oryndaý barysynda oqyshylardyń aqparattyq mádenıetin qalyptastyrýda jańa ádisterdi qoldaný qajettiligi týyndap otyr. HHİ ǵasyrda aqparattanǵan qoǵam qajettiligin qanaǵattandyrý úshin bilim berý salasynda tómendegideı mindetterdi sheshý kózdelip otyr: kompúterlik tehnıkany, ınternet, kompúterlik jeli, elektrondyq jáne telekomýnıkasıalyq quraldardy, elektrondyq oqýlyqtardy oqý úrdisine tıimdi paıdalaný arqyly bilim sapasyn kóterý.

Elimizdiń saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq ózgeristerge saı bilim berýdi aqparattandyrý baǵytynda mektebimizde júrgizilip jatqan jumystar aqparattandyrýdyń memlekettik baǵdarlamasyna sáıkes asyrylýda.

Bilim berý júıesin aqparattandyrý bilim berý úshin úlken perspektıvalar ashady. Sońǵy jyldary kompúterlik, telekomýnıkasıalyq tehnıka men tehnologıalardyń qoǵam ómirindegi roli men ornynda túbegeıli ózgerister boldy. Aqparattyq jáne telekomýnıkasıalyq tehnologıalardy ıgerý qazirgi zamanda árbir jeke tulǵa oqý jáne jazý qabileti sıaqty sapalarmen birge qatarǵa jáne árbir adam úshin qajetti shartqa aınaldy.

Jedel damyp otyrǵan ǵylymı-tehnıkalyq progres qoǵam ómiriniń barlyq salalaryn aqparattandyrýdyń ǵalamdyq prosesiniń negizine aınalady. Aqparattyq-tehnologıalyq damýǵa jáne onyń qarqynyna ekonomıkanyń jaǵdaıy, adamdardyń turmys deńgeıi, ulttyq qaýipsizdik, búkil dúnıejúzilik qaýymdastyqtaǵy memlekettiń roli táýeldi bolady. Tutas dúnıe qalyptastyrý men  qoǵamdastyqtar, jeke adam men búkil dúnıejúzilik qoǵamdastyqtyń ómir súrýi úshin jańa jaǵdaılardy qamtamasyz etýde aqparattyq-telekommýnıkasıalyq tehnologıalar mańyzdy rol atqarady.

Ǵylym men tehnıkanyń damý qarqyny oqý-aǵartý salasynyń oqytý úrdisine jańa tehnologıalyq ádister onyń ishinde ınteraktıvti quraldardy keń kólemde qoldanýdy qajet etedi.

Mekteptiń bilim deńgeıin kóterý jáne onda ınteraktıvti quraldardy paıdalaný arqyly oqý-tárbıe prosesin tıisti deńgeıde kóterý, mektep ustazdarynyń, basshylyqtarynyń, pedagogıkalyq ujymnyń júıeli basshylyqqa alǵan baǵyty dep esepteımiz. Interaktıvti quraldardy qoldaný negizinde mektepte gýmanıtarlyq baǵytynyń pánderin oqytý sapasyn arttyryp, bilim berýdi aqparattandyrý júıeli túrde iske asady deýge bolady.

«Qazirgi zamanda jastarǵa bilim berý óte qajet» dep, Elbasy atap kórsetkendeı jas urpaqqa bilim berý jolynda aqparattyq tehnologıany oqý úrdisinde ońtaılandyrý men tıimdiligin arttyrýdyń mańyzy zor.

Kompúter jáne ınteraktıvti quraldar arqyly jasalyp jatqan oqytý prosesi oqýshynyń jańasha oılaý qabiletin qalyptastyryp, olardy júıelik baılanystarmen zandylyqtardy tabýǵa ıterip, nátıjesinde-ózderiniń kásibı potensıaldarynyń qalyptasýyna jol ashý kerek. Búgingi tańdaǵy aqparattyq qoǵam aımaǵynda, oqýshylardyń oılaý qabiletin qalyptastyratyn jáne kompúterlik oqytý isin damytatyn jalpy zandylyqtardan taraıtyn pedagogıkalyq tehnologıalardy ǵana tıimdi dep sanaýǵa bolady.

Oqýshylardyń ınteraktıvti quraldar kómegimen qalyptasatyn jáne júzege asyrylatyn oılaý qabileti burynǵy tehnologıalar arqyly beriletin oılaý júıesinen ózgeshe bolatyndyqtan, tek oılaý qabileti túsinigi ǵana emes, qabyldaý, este saqtaý joǵary deńgeıde bolady.

Interaktıvti quraldardyń kelesi erekshelikterin atap ótýge bolady:

1 Bormen taqtaǵa jazylǵan keskindi ınteraktıvti taqtadaǵy túrli –tústi aıqyn, uqypty keskinmen salystyrýǵa bolmaıdy.

2 Taqta men bordyń kómegimen ár túrli qosymshalary bar jumysty túsindirý qıyn ári múmkin emes.

3 Slaıdtarda, flıpchartta qateler jiberilse, tez arada túzetýge bolady.

4 Sabaqta ACTIV ote testileý júıesi arqyly alý múmkindigin qoldanýǵa bolady.

5 Sabaqta kórnekilikti qoldaný deńgeıi artady.

6 Sabaqtyń ónimdiligi artady.

7 Oqýshylardyń bilim deńgeıine on ese áser etedi.

 

Básekege qabiletti bolý tikeleı bilimge baılanysty. Biz jańa tehnologıaǵa, jańa órkenıetti damýǵa baılanysty basqa órkendi elderdiń kópten beri paıdalanyp kele jatqan ınteraktıvti quraldardy qoldanyp otyrmyz. Bul - bizdiń Qazaqstannyń alǵa qaraı jyljýynyń nyshany bolyp tabylady. Ǵylymı bilim berýde ınteraktıvti taqtanyń múmkindigi mol. Interaktıvti quraldardy qoldaný arqyly oqýshy bilim keńistigine erkin boılaı alady.

Jalpy orta bilim berýde ınteraktıvti quraldardy qoldanýdyń bilimdi ıgerýde oqýshylarǵa bereri kóp. Oqý prosesinde, onyń ishinde praktıkalyq  sabaqtarda ınteraktıvti  quraldardy qoldaný muǵalimniń jeke tájirıbesine, shyǵarmashylyq izdenisine baılanysty. Interaktıvti quraldar oqytý formasyn uıymdastyrýdy túrlendirýge, dástúrli oqytý ádisterine jańa elementter engizýge  múmkinshilikter jasaıdy. Bul oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrady.

Qorytyndylaı kele ınteraktıvti quraldardy oryndy qoldaný oqytý sapasyn jetildirýge kómektesedi.

Qoldanylǵan ádebıetter:

1. «Aqparattyq tehnologıa jáne qashyqtyqtan oqytý» Muhambetjanova S.T. p.ǵ.k..

2. Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesin 2010 jylǵa deıin damytýdyń Memlekettik baǵdarlamasy.

3. Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesin 2015 jylǵa deıin damytýdyń tujyrymdamasy.

4. Imanbaeva, «Oqý-tárbıe úrdisin aqparattandyrý dilgirligi».Qazaqstan mektebi, №2, 2000.

 

---