InfoHub Logo

Avraam Lınkoln — AQSH-nyń memleket qaıratkeri, 16-shy Prezıdenti (1861-1865). AQSH-da quldardy azat etýdiń eń basty sebepkeri, sonyń arqasynda halqynyń ulttyq qaharmanyna aınaldy. 1865 jyly 14 sáýir aıynda Lınkoln teatrda aýyr jaralanyp, AQSH-nyń óltirilgen birinshi Prezıdenti boldy. Prezıdenttik ýaqytynda qatal synǵa ushyraǵanymen, kópshilik maquldaǵan kózqarastar men áleýmettik pikirge sáıkes ol báz-baıaǵy qalpynda Amerıkanyń mańdaı aldy jáne qalaýly prezıdentteriniń biri bolyp qala berdi.

Avraam Lınkolnnyń tórt balasy bolǵan, úsheýi erte jasta qaıtys bolyp ketedi (4, 11 jáne 18 jastarynda súzek pen týberkýlez aýrýlarynan). Tek úlken uly Robert 82 eki jasqa deıin ǵumyrly ómir ótkizip, quqyqtaný men saıasatta tamasha mansap qurǵan.

1855 jyly Avraam Lınkoln kópshilik jurtqa tanys "ulynyń muǵalimine hatyn" jazady. Bul hat bes jasar súıikti uly Ýılámnyń muǵalimine jazylǵan sıaqty, ókinishke oraı ol 11 jasynda qaıtys bolyp ketedi.

Ulynyń muǵalimine jazǵan hatynan úzindi:

«...Barlyq adamnyń týrashyl jáne ádil emes ekendiginnen habardar bolatynyn jaqsy túsinemin. Biraq, ár qara nıetti aramǵa qarsy bir qaharman, ár jeke basyn oılaǵan saıasatkerge qarsy ózin qurban etetin bir kóshbasshynyń tabylatynyn da oǵan úıretińiz.

Ár dushpanǵa qarsy bir dostyń da bar ekenin úıretińiz. Ýaqyt talap etetinin bilemin, biraq eger múmkin bolsa, taýyp alǵan bes dollardan óz eńbegimen tapqan bir dollardyń quny joǵary ekendigin de úıretińiz.  Jeńile bilýdi de, jeńiske jetkende qýanýdy da úıretińiz.

Qolyńyzdan kelse kóre almaýshylyqtan alystatyp, daýysyn qatty shyǵarmaı kúlýdi de úıretińiz. Sotqar men maqtanshaqtardy jeńý bárinen ońaı is ekenin erte túsinýine múmkindik berińiz. Eger múmkin bolsa, kitapqa qyzyǵýshylyǵyn da artyryńyz.

Kóktegi qustar men yzyldaǵan aralarǵa, jap-jasyl baýraıdaǵy gúlderge qarap ómirdiń syry men mánin oılaý úshin bos ýaqytty da berińiz.

Qýlyq jasaýdan góri sátsizdikke ushyraý abyroılyraq ekenin úıretińiz. Oǵan óz oıyna sene bilýdi úıretińiz, ózgeler muny qate dese de... Jumsaq adamdarmen jumsaq, qataldarmen qatal bolýdy úıretińiz.

Barlyǵy jeńimpaz jaǵyna bet buryp jatqanda, kópshiliktiń artynan erip ketpeıtindeı qýat berińiz… Barlyq adamdy tyńdaı bilýin, biraq barlyq tyńdaǵandaryn shyndyqtyń súzbeginen ótkizip, tek durys bolǵandaryn alýyn úıretińiz.

Eger qolyńyzdan kelse, muńly kezde de kúlimdeı alýdy úıretińiz. Kózden jas shyǵarýdyń aıyp emestigin de túsindirińiz. Shekten shyqqan arsyzdardyń ústinen kúle bilýdi, ólerdeı sypaıy bolýdan da saqtanýdy úıretińiz.

Óziniń aqyly men kúshin eń qymbat baǵaǵa sata bilýin úıretińiz, biraq eshbir ýaqytta júregimen, janymen saýdalaspasyn.

Ulyǵan tobyrdy tyńdamaýdy, biraq ózin shyndyq tarapynda ekenin sezinse, tik turyp kúresýge daıyn bolýdy da úıretińiz.

Onymen jumsaq bolyńyz, biraq tym náziktiktiń qajeti joq, óıtkeni bolattyń sapasyn ot qana kóteredi. Barsha jamandyqqa kónbeý úshin batyl bolýdy úıretińiz. Batyl bola alý úshin sabyrly bolýdy úıretińiz. Ózine degen senimi tereń bolýyn úıretińiz, sonyń arqasynda adamdarǵa degen senimi de tereń bolady. Bul aıtqandarym úlken ótinish, eger múmkin bolsa, qolyńyzdan kelgenshe oryndasańyz...»

---