InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Azot jáne onyń qasıetteri.
Sabaqtyń maqsaty: a) Oqýshylarǵa azot elementteriniń tabıǵatta taralýy, quramy,
olardyń qurylysy, óndiriste, zerthanada alý joldary, fızıkalyq jáne hımıalyq qasıetteri, erekshe qoldanylatyn salalaryn túsindirý.
b) Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, sóıleý qabiletin damytý.
v) Oqýshylardy tabıǵat baılyqtaryn tıimdi paıdalana bilýge úıretý.
Sabaqtyń ádisi: Suraq - jaýap, aýyzsha baıandaý, oqýlyqpen jumys, bilimdi ómirde
paıdalaný
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq

Sabaqtyń kórnekiligi: D. I. Mendeleevtiń perıodtyq kestesi,
Interaktıvti taqta
Tyńaıtqyshtar koleksıasy.
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi
Úı tapsyrmasyn suraý
1. Kúkirt qyshqyly molekýlalyq qurylysy, fızıkalyq qasıeti.
2. Hımıalyq qasıeti.
3. Qoldanylýy.
4. Kúkirt qyshqylyn óndirý.
Jańa sabaq: Azot jáne onyń qasıetteri.
Azotqa jalpy sıpattama berý.

Alynýy: Óndiriste, aýada
Zerthanalyq: 3 CuO+2NH3 = 3 Cu + 3H2O + N2
Fızıkalyq qasıeti: Azot tússiz, ıissiz gaz, sýda nashar erıdi, aýadan azdap jeńil - 1960S suıyq kúıge aınalady, - 2100S qar tárizdes massaǵa aınalady.
Tabıǵatta taralýy:
Hımıalyq qasıeti: Totyqtyrǵysh, totyqsyzdandyrǵysh qasıet kórsetedi.
N2+3H2 = 2NH3
3Mg + N2 = Mg3N2
N2 + 3Ca = Ca3N2
N2 + 3F2 = 2NF3
3N2 + 2Al = 2AlN3

Semantıkalyq karta toltyrý arqyly oqýshy azottyń oksıdterin, tuzdaryn ajyratyp jazady.
Azot ------ NH4Ce ------ NO2 -------- HNO3 --------- NO -------- NaNO3 ------- NH4NO3 --------- HNO3 -------- KNO3
Tuzdary
Qyshqyldary
Oksıdteri
Qoldanylýy: túrli qosylystar, NH2sıntezdeý, ınertti orta, aýa salqyndatqysh júıede, sıanıd alý, nıtrıd alý, azot qyshqylyn alý.

Azottyń tabıǵattaǵy aınalymy: Organıkalyq zattar shirigende jáne janǵanda baılanysqa azottyń bir bóligi bosap, atmosferaǵa shyǵyp ketedi. Alaıda tabıǵı jaǵdaılarda topyraqtaǵy baılanysqan azottyń mólsheri kemimeıdi. Atmosferaǵa bos azottyń da massasy kóbeımeıdi. Muny qalaı túsindirýge bolady?

Topyraqta óz betinshe tirshilik etetin de, burshaq tuqymdas ósimdik tamyrynda me - kendeıtin de bakterıalar bolady eken, bular atmosferadaǵy azotty sińirip, ony organıkalyq qosylysqa aınaldyrady. Atmosferadaǵy azottyń azdaǵan mólsheri naızaǵaı seıilgen kezde baılanysyp, azot (II) oksıdi, al odan – azot (IV) oksıdi túziledi. Sońǵysy sýmen reaksıalasqanda azot qyshqyly túziledi, ol topyraqta nıtratqa aınalady. Osy prosesterdiń nátıjesinde tabıǵatta úzdiksiz azot aınalymy bolyp turady. Astyq jınaǵan kezde egistikten azottyń aıtarlyqtaı bóligi shyǵyn - dalady. Azot bar tyńaıtqyshtardy topyraqqa engizý arqyly bunyń orny toltyrylady.
Sabaǵymyzdy qorytyndylaý barysynda hımıalyq dıktant jazamyz.

1. Azottyń tańbasy (N)
2. Molekýlalyq formýlasy (N2)
3. Rettik nómiri (7)
4. Salystyrmaly atomdyq massasy (14)
5. Azottyń fızıkalyq qasıeti (tússiz, ıissiz, aýadan sál jeńil, sýda nashar erıdi)
6. Azottyń aýa quramyndaǵy mólsheri (78%)
7. Aýadaǵy azotty ósimdikter tikeleı sińire ala ma? (joq azot atomdarynyń arasyndaǵy baılanys óte berik, ósimdik topyraqtan tyńaıtqysh arqyly ala alady)
8. Azot qandaı organıkalyq zattyń negizgi quram bóligi? (nárýyzdyń)
9. Bólme temperatýrasynda azot reaksıaǵa túsetin metal (lıtıı)
10. «Azot» ataýyn usynǵan ǵalym? (A. Lavýaze)

Úıge tapsyrma: Azot jáne onyń qasıetteri.(Esse jazý)
Baǵalaý: